دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
تعیین قاعدهی سیاست پولی در شرایط تورم پایدار اقتصاد ایران با استفاده از روش کنترل بهینه
1
27
FA
حسن
درگاهی
0000-0001-7895-606X
عضو هیأت علمی دانشکدهی علوم اقتصادی و سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی
h-dargahi@sbu.ac.ir
رؤیا
شربت اوغلی
sharbatoghli@mailinator.com
مقالهی حاضر دو هدف عمده را در مورد اقتصاد ایران دنبال میکند. هدف اول، بررسی فرضیهی وجود پایداری و یا ماندگاری تورم و هدف دوم، طراحی یک قاعدهی سیاست پولی با استفاده از تئوری کنترل بهینه است. نتایج بررسی پایداری تورم با روشهای مختلف نشان میدهد که تورم در اقتصاد ایران پایدار است. بنابراین در اجرای سیاست پولی، میبایست اثرات کوتاهمدت و بلندمدت آن در نظر گرفته شود. در این رابطه ترکیبی از دو هدف رشد اقتصادی و نرخ تورم در چارچوب یک قاعدهی بهینه پولی، طراحی و تلاش میشود تا با تعیین رشد بهینهی متغیر حجم نقدینگی، تابع زیان سیاستگذار حداقل شود. این موضوع از آن جهت دارای اهمیت است که سیاستگذار پولی میتواند با انبساط پولی، رشد اقتصادی را در کوتاهمدت افزایش دهد، ولی تورش تورمی بالاتر و رشد بلندمدت پایین را بپذیرد، یا با انقباض پولی منافعی به شکل کاهش تورم و رشد بلندمدت را در مقابل پرداخت هزینهی کاهش رشد اقتصادی کوتاهمدت حاصل کند. بنابراین توازن میان منافع و هزینههای دستیابی به تورم مورد هدف با در نظر گرفتن ثبات تولید، وظیفهی خطیر سیاستگذار پولی است.
اقتصاد ایران,پایداری تورم,سیاست پولی,قاعدهی بهینهی پولی,کنترل بهینه
https://jte.ut.ac.ir/article_21879.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21879_5cfa6366eb120f2160a5aec00add9b6c.pdf
دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
بررسی وجود سرایت بین سهام شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از یک مدل دینامیک چندمتغیره
29
54
FA
شیوا
زمانی
استادیار دانشگاه صنعتی شریف
zamani@sharif.edu
داوود
سوری
استادیار دانشگاه صنعتی شریف
dsouri@sharif.edu
محسن
ثنائی اعلم
کارشناس ارشد اقتصاد - دانشگاه صنعت شریف
mohsen_sana@yahoo.com
وجود سرایت در بازده و تلاطم داراییهای مختلف اهمیت زیادی در مطالعه کارایی بازار، انتخاب سبد دارایی و قیمتگذاری داراییها دارد. در این تحقیق سرایت بازده و نیز سرایت تلاطم بین سه شاخص اندازه - مرتب در بورس تهران با استفاده از یک مدل VAR-BEKK بررسی شده است. به نظر میرسد، بازدههای روزانه شاخص شرکتهای کوچکتر، با تأخیر، دنبالهروی بازدههای روزانه شاخص شرکتهای بزرگتر هستند (ویژگی تقدم - تأخر)؛ ولی چنین ویژگی در بازدههای ماهانه و فصلی شاخصها مشاهده نمیشود. در ضمن، هیچ گونه سرایتی بین تلاطم شاخصها مشاهده نمیشود. این در حالی است که سرایت تلاطم در بسیاری از بازارهای مالی دنیا مشاهده شده است. وجود محدودیت دامنه نوسان قیمتها و قانون حجم مبنا در دورهی مورد مطالعه، میتواند مهمترین دلیل مشاهده این پدیده باشد.
طبقهبندی JEL: C30, C32, G10
اثر تقدم - تأخر,پیشبینیپذیری,سرایت بازده و تلاطم,مدل خودهمبسته برداری بِک,مدل های واریانس ناهمسانی چند متغیره
https://jte.ut.ac.ir/article_21880.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21880_2b17d9a2f1d4356c630a48181639d819.pdf
دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
طراحی الگوی نظری تعیین حد بهینهی مداخله در بازار ارز ایران
55
80
FA
جعفر
عبادی
دانشیار دانشکدهی اقتصاد دانشگاه تهران
jebadi@ut.ac.ir
هاجر
جهانگرد
دانشجوی دورهی دکترای اقتصاد دانشگاه تهران
jahangard@mailinator.com
هدف این مقاله طراحی الگوی نظری تعیین حد بهینهی مداخله در بازار ارز ایران است که برای نخستین بار در ایران انجام میپذیرد. حجم بهینهی مداخلهی ارزی، سازگار بودن مداخله با دیگر سیاستها و مد نظر قرار ندادن عمل مداخله به عنوان یک ابزار مستقل سیاستی، سه قاعدهی یک هرم هستند که در صورت فقدان هر کدام، مرکز ثقل هرم (تعادلهای اقتصادی) از بین خواهد رفت. الگوی مورد استفاده یک الگوی برنامهریزی غیرخطی پویا با توابع تصادفی پیوسته است. نتیجهی حل الگو نشان میدهد که انتخاب بهترین حجم مداخلهی ارزی، به هدفهای اقتصادی سیاستگذاران و مقامهای پولی، نرخ ارز زمان حال و نرخ ارز آتی انتظاری مقامهای دولتی بستگی دارد.
طبقهبندی JEL: C61, C62, E61, E63
بازار ارز,برنامهریزی غیرخطی پویای تصادفی,برنامهی اهلیگ,لگاریتم خطی کردن,مداخلهی ارزی,نرخ ارز
https://jte.ut.ac.ir/article_21881.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21881_3e8c1a233752c3319f6f8b8d1f8f3f03.pdf
دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
ارزیابی طرح های اقتصادی در شرایط عدم قطعیت (رویکرد فازی)
83
108
FA
عبدالرسول
قاسمی
استادیار دانشکدهی اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
a.ghasemi@atu.ac.ir
سهیل
محمودزاده
soheil.mz@gmail.com
فرض وجود قطعیت کامل که در شرایط تحلیل اقتصادی ایستا مورد استفاده قرار میگیرد، اگرچه تجزیه و تحلیل اقتصادی را آسانتر میکند، اما منطقی به نظر نمیرسد، زیرا در بیشتر پروژهها زمان نقش مهمی را ایفا میکند. در این فاصلهی زمانی، مقدار درآمد و هزینههای آینده، تحت تأثیر عواملی قرار میگیرد که خارج از کنترل سرمایهگذار بوده و دقیقا قابل پیشبینی نیستند. لذا در عمل بهدلیل وجود ریسک و عدم قطعیت، معمولا بین آنچه که پیشبینی شده و آنچه که تحقق یافته، تفاوت وجود دارد. در برخورد با شرایط ریسک و عدم قطعیت، حتی ممکن است با تغییر مختصر در مقدار پارامتر نامطمئن، نتیجهی تحلیل اقتصادی تغییر کند.
در این مطالعه با استفاده از مباحث مربوط به منطق فازی در جهت رفع این نقصان تلاش خواهد شد. این پژوهش برای نخستین بار اقدام به ارائهی مدلی جهت ارزیابی طرحهای اقتصادی در شرایط عدم قطعیت با استفاده از منطق فازی میکند. همچنین بررسی ادبیات موضوع در سایر کشورها نیز حاکی از اندک بودن تعداد مطالعات انجام گرفته در این زمینه است که آن هم با استفاده از نسبت منفعت به هزینه انجام گرفته است. بنابراین این مطالعه از نظر تعمیم و کاربرد منطق فازی، به سایر روشهای ارزیابی طرحها نیز میتواند منحصر به فرد قلمداد شود.
طبقهبندی JEL : CO2، C61
اقتصاد مهندسی,عدم قطعیت,فازی
https://jte.ut.ac.ir/article_21882.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21882_6b17e21414b436a6cc6e925068af9411.pdf
دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
شبیه سازی تابع عرضه ی سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) در ایران با استفاده از الگوریتم بهینه سازی کلونی مورچهها (ACO)
109
131
FA
علی
قنبری
استادیار گروه اقتصاد دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس
ghanbari@mailinator.com
محسن
خضری
mohsen.khezri@gmail.com
لقمان
عبدالله زاده
کارشناسی اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
abdolazadeh@mailinator.com
سیاستهای دو دههی گذشتهی دولت، با تأثیرگذاری بر روند عوامل مؤثر بر جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی (FDI) ایران، زمینه را برای ورود فزآیندهی FDI به کشور فراهم کرده است؛ در این مطالعه با رویکردی تکنیکی، به منظور اعمال چشمانداز اثرات آتی سیاستهای دو دهی گذشتهی دولت در روند آتی عرضه FDI ایران، با استفاده از خط سیر شاخصهای کلان اقتصادی تأثیرگذار بر جذب FDI، دو فرم از معادلات عرضهی FDI غیرخطی محاسبه شده است، به عبارت دیگر کارائی برآورد عرضهی FDI ایران، با استفاده از الگوریتم بهینهسازی کلونی مورچهها (ACO) بهبود یافته است. مدل شبیهسازی عرضهی FDI با استفاده از بهینهسازی کلونی مورچهها (ACOFDISS) ، بهکارگیری از متغیرهای شاخص مقیاس بازار، شاخص سرمایه ی انسانی، شاخص منابع طبیعی در دسترس و شاخص توجه به زیر ساختها، بسط داده شده است. معادلات پیشنهادی در این مقاله درجهی دوم و دومی نمایی هستند. فرم درجهی دوم نتایج بهتری را در شبیهسازی و توصیف خط روند عرضهی FDI ایران فراهم میکند و میتواند با معیارهای کارائی پیشبینی بالاتر، در پیشبینی عرضهی FDI ایران به کار برده شود.
طبقه بندی JEL: F21 ,C15 ,C53 ,C61
الگوریتم کلونی مورچه ها,سرمایه گذاری مستقیم خارجی,شبیه سازی
https://jte.ut.ac.ir/article_21883.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21883_93f30d9c7d7eb3a276b9aff7f8b7c037.pdf
دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
آثار غیرخطی متغیرهای کلان اقتصادی بر رشد اقتصادی با تأکید بر نرخ ارز (مورد ایران)
201
228
FA
محسن
مهرآرا
0000-0002-2685-8561
دانشیار دانشکدهی اقتصاد دانشگاه تهران
mmehrara@ut.ac.ir
اکبر
سرخوش
کارشناس ارشد اقتصاد
akbar.sarkhosh@gmail.com
در این مقاله ضمن آزمون عدم تقارن نوسانات نرخ ارز (بر حسب تکانههای مثبت و منفی) بر تولید حقیقی، با استفاده از الگوی رگرسیونی سری زمانی غیرخطی (STR)، به تبیین عوامل تعیینکنندهی رشد تولید حقیقی در اقتصاد ایران طی دورهی 1386-1338 میپردازیم. در تصریح معادلهی رشد تولید، علاوه بر لحاظ کردن تکانههای مثبت و منفی نرخ ارز، تأثیر سایر عوامل (متغیرهای کنترلی) شامل هر دو گروه عوامل طرف عرضه (مانند درآمدهای نفتی و سرمایهگذاری) و عوامل طرف تقاضا (مانند مخارج دولت) مورد توجه قرار گرفته است. نتایج بهدست آمده زمینهی فرضیهی اصلی تحقیق مبنی بر عدم تقارن تکانههای مثبت و منفی نرخ ارز دلالت بر آن دارد که تکانههای منفی اثرات بهمراتب بیشتری بر کاهش رشد اقتصادی نسبت به تکانههای مثبت دارد. در حقیقت؛ تکانههای منفی نرخ ارز حقیقی(تقویت ارزش حقیقی پول داخلی) رشد اقتصادی را کاهش میدهد، در حالیکه تکانههای مثبت نرخ ارز اثر مشابهی بر تولید نداشته و قادر نیست تولید را به سطح اولیهی آن برگرداند. در ادامه با استفاده از مدلهای غیرخطی STR و بررسی روابط میان تولید و متغیرهای سیاستی، ضمن مشاهدهی افزایش قدرت توضیحدهندگی مدل، میتوان نتیجه گرفت که رشد تولید حقیقی در اقتصاد ایران نسبت به سطوح متفاوت رشد مخارج دولتی رفتاری نامتقارن نشان می-دهد. متغیرهای کاهش نرخ ارز، نسبت سرمایهگذاری به تولید، مخارج دولت و عدم تعادل پولی در رژیم پایین مخارج دولتی، اثرات بااهمیتی بر رشد اقتصادی دارند، اما در رژیم بالا اثرات متغیرهای مذکور به میزان قابل توجهی کاهش پیدا میکند.
طبقهبندی JEL: O23, F31, C13, C01
اثرات نامتقارن,تولید ناخالص داخلی,مخارج دولتی,مدل STR,نرخ ارزحقیقی
https://jte.ut.ac.ir/article_21884.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21884_f23a045a161509ccc42537f0569c60c7.pdf
دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
سیاست پولی و حباب مسکن درتهران
255
280
FA
محسن
نظری
استادیار دانشکدهی مدیریت دانشگاه تهران
dmnazari@gmail.com
الهام
فرزانگان
دانشجوی دکتری اقتصاد
farzanegan@mailinator.com
بازار مسکن در سال 1384 از رکود خارج شد و رشد غیر طبیعی به خود گرفت. ولی به دنبال رشد قیمت مسکن که تا سال 1386 ادامه داشت، در بهار سال 1387 بازار مسکن ایران با رکود معاملات و ثبات قیمتها مواجه شد. سپس در فصل تابستان قیمتها به صورت مطلق روند کاهشی به خود گرفتند. این درحالیست که در سطح جهانی نیز شاهد افزایش قیمت مسکن بودیم. در مقاله پیش رو این موضوع که آیا این افزایش قیمتها ریشه در عوامل بنیادی اقتصاد دارد و یا ناشی از حباب است، مورد بررسی قرار میگیرد. در این تحقیق مکانیزم انتقال سیاست پولی، مدل خطی شدهای از انتظارات عقلایی فرض میشود. با استفاده از روش GMM و مدل کلان کینز جدید پیشنگر برای یک اقتصاد بسته، به بررسی اثر نرخ بهرهی حقیقی بر بازدهی حقیقی مسکن در بازه زمانی 1/1380 تا 6/1387، پرداخته شده است. نتایج بیانگر آن هستند که طی این دوره، نرخ بهرهی حقیقی اثر منفی و مقدار تأخیری بازدهی حقیقی مسکن و GDP اثر مثبت بر بازدهی حقیقی مسکن دارد.
طبقهبندی JEL : G38, G32, G10, E52, R21, R31.
حباب مسکن,رفتار پیش نگر,سیاست پولی,مدل کینز جدید
https://jte.ut.ac.ir/article_21885.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21885_3a1ca6c46396110e8b4f048ece0f25e6.pdf
دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
ارزیابی اثر آزادسازی مالی بر نوسانهای نرخ ارز کشورهای در حال توسعه
189
208
FA
سید کمیل
طیبی
دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان
komail@ase.ui.ac.ir
لیلا
ترکی
0000-0003-0974-3612
دکتری اقتصاد دانشگاه اصفهان
l.torki@ase.ui.ac.ir
هدف این مقاله پرداختن به ارزیابی اثر آزاد سازی مالی بر نوسانهای نرخ ارز در آن گروه از کشورهای در حال توسعه است که به طور راهبردی با آزادسازی مالی در دهههای اخیر برخورد کردهاند. در این راستا، اثر آزادسازی مالی بر نوسانهای نرخ ارز در 43 کشور منتخب در حال توسعه شامل ایران و کشورهای دارای بازارهای نوظهور، مورد آزمون قرار میگیرد. در این زمینه پس از بررسی مانایی پانلی دادههای کشورهای مذکور، مدل رگرسیونی نوسان نرخ ارز با استفاده از روش اثرات ثابت برآورد شده است. نتایج نشان میدهند که شاخص رسمی کنترل سرمایه به عنوان یک تقریب برای آزادسازی مالی، اثر معنیداری بر نوسان نرخ ارز نداشته است، که مبهم بودن نقش کنترل سرمایه در نوسانهای نرخ ارز را نشان میدهد. به این منظور در این مطالعه، بر تقویت نقش استراتژیک و پایدار آزادسازی مالی در کشورها برای تعدیل نوسانهای نرخ ارز تأکید میشود.
طبقهبندی JEL: F41 ,F36 ,F31
آزاد سازی مالی,اثرات ثابت,نوسان نرخ ارز
https://jte.ut.ac.ir/article_21886.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21886_244e31fbdd35e8584986788727f06efd.pdf
دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
نقدی دو لایه بر روششناسی ابزارانگارانه میلتون فریدمن
181
200
FA
محمود
متوسلی
استاد دانشکدهی اقتصاد دانشگاه تهران
motavaselim@gmail.com
علی
رستمیان
ali.rostamiaan@gmail.com
مقالهی معروف فریدمن، یعنی "روششناسی علم اقتصاد اثباتی"، در شمار یکی از مهمترین و بحث برانگیزترین آثار مطرح شده در قلمروی روششناسی اقتصادی قرار دارد. فریدمن در این مقاله، اصول حاکم بر شیوهی کار یک اقتصاددان اثباتگرا را در قالب رهیافت ابزارانگارانه، تصریح و به این صورت دیدگاه مناقشه برانگیز خود را در مورد عدم ضرورت واقعگرایانهبودن فرضها بهمنزلهی کانون نگرش خود مطرح میکند. در این مقاله، ضمن بحث دربارهی برخی از مهمترین شکافهای منطقی و نظری موجود در مقالهی فریدمن (نقد درونی)، با توجه به چارچوب معرفتشناختی امره لاکاتوش، به بررسی جایگاه معرفتشناختی نسخهی فریدمن از روششناسی ابزارانگارانه خواهیم پرداخت (نقد بیرونی). همچنین استدلال خواهیم کرد که ابزارانگاری پیشبینیگرایانهی فریدمن، آن چنان که در مقالهی وی بازتاب یافته، افزون بر این که بر اساس ملاحظات نظری، بهلحاظ درونی از دشواریهای مسألهبرانگیزی رنج میبرد، از منظر فلسفی نیز، در چارچوب تحلیل لاکاتوش در فلسفهی علم، در زمرهی نظریههای واپسگرایانه قرار میگیرد.
طبقهبندی JEL: B41، B49
ابزارانگاری,اثباتگرایی,روششناسی اقتصادی ابزارانگارانه
https://jte.ut.ac.ir/article_21887.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21887_f7cd3e2d2afbefc11eeb12259d76a88e.pdf
دانشگاه تهران - دانشکده اقتصاد
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
0039-8969
2588-6118
45
4
2011
01
21
روش تحلیل کارایی چند جهتی در ارزیابی عملکرد بررسی موردی صنعت بانکی ایران
133
159
FA
حمید
کردبچه
0000-0002-3068-8147
استادیار دانشگاه بوعلی سینا
hamidkurdbacheh@yahoo.com
اخیراً اسمایلد (2003) و هالود و همکاران (2004)، بر مبنای شاخص کارایی بهبود بالقوه (بوجتوف وهاگارد 1999) روش جدید ناپارامتری مرزی تحلیل چند جهتی کارایی (MEA) را برای محاسبه کارایی بنگاهها معرفی نمودند که مزایای زیادی نسبت به روش رایج تحلیل پوششی دادهها (DEA) دارد. این روش به دلیل توانایی در محاسبه مجزای بهبود بالقوهی هر یک از نهادها یا ستاندهها، میتواند اندازههای قابل اتکاتری از عملکرد بنگاهها ارائه نماید. این مقاله به عنوان اولین مطالعه سنجش عملکرد در صنعت بانکداری از این روش برای دادهای بانکهای ایران در طول دوره 1386-1383 استفاده میکند.
یافتههای این مقاله نتایج مطالعه هالود (2004) را تأیید میکند که روش DEA تخمینی بیش از حد یا کمتر از حد برای مازاد نهادهها ارائه مینماید. به علاوه، محاسبه مجزای ناکارایی نهادهها برای بانکها اطلاعات ارزشمندی را از نقطه نظر مدیریتی و سیاستگذاری فراهم مینمایند. یکی از این یافتهها نشان میدهد که بهطور کلی در نظام بانکی ایران نیروی کار بالاترین سهم از هزینههای مازاد را به خود اختصاص میدهد. از اینرو در مسیر بهبود عملکرد نظام بانکی، بر اساس نتایج این مطالعه، کاهش نسبی نیروی کار باید از بالاترین اولویت برخوردار باشد.
طبقه بندی JEL: C42 ,C12, C02,C01
بانک,روش تحلیل پوششی دادهها و روش تحلیل چند جهتی کارایی,شاخص بهبود بالقوه,شاخص فارل,کارایی فنی
https://jte.ut.ac.ir/article_21888.html
https://jte.ut.ac.ir/article_21888_7f8b01ad302b0df8c6fc05bd5c24b316.pdf