2024-03-29T16:22:20Z
https://jte.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=10218
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
سنجش اثرگذاری گردشگری خارجی بر تولید بخشی در اقتصاد ایران - رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی
فاطمه
بزازان
یعقوب
اندایش
عاطفه سادات
فراهانی
مطالعه حاضر اثر گردشگری خارجی را بر افزایش تولید بخشی مورد سنجش قرار میدهد و کانالهای تأثیرگذاری اقتصادی آن را شناسایی میکند. برای این منظور از رویکرد ضریب فزاینده متعارف و رویکرد تحلیل مسیر ساختاری در چارچوب ماتریس حسابداری اجتماعی استفاده میشود. مزایای استفاده از تحلیل مسیر ساختاری در این است که ضریب فزاینده تولید را تجزیه و کانالهای اثرگذاری اقتصادی قطب مبدا بر قطب مقصد را بهطور کامل نشان میدهد. به این منظور در این پژوهش از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 مرکز پژوهشهای مجلس و درآمد کل دریافتی از گردشگران خارجی سال 1390 در غیاب حسابهای اقماری گردشگری در ایران، بهعنوان پایههای آماری استفاده میشود. نتایج نشان میدهند که درآمد دریافتی از گردشگری خارجی (28.2 هزار میلیارد ریال) منجر به افزایش تولید کل بخشهای اقتصادی به اندازه 62.1 هزار میلیارد ریال شده است و ضریب فزاینده تولید کل اقتصاد ناشی از یک واحد مخارج گردشگری خارجی برابر 2.31 واحد میباشد. افزایش تولید در بخشهای سایر خدمات، عمده فروشی و خرده فروشی، هتل و خوابگاه بهترتیب 71/13، 66/13، 66/12 درصد از کل اثر تولیدی است. تجزیه ضرایب فزاینده در رویکرد تحلیل مسیر ساختاری نشان میدهد که در بخشهای مرتبط با گردشگری: صنایع غذایی، رستوران، حمل و نقلهای ریلی، جادهای و هوایی اهمیت مسیرهای مستقیم و بدونواسطه بسیار بیشتر از مسیرهای غیرمستقیم است. در سایر بخشهای مرتبط با گردشگری بالعکس است. افزون بر این، مهمترین بخشهای واسطه: عمده فروشی و خرده فروشی، حمل و نقل جادهای، سایر خدمات و کشاورزی میباشند که در اثرگذاری درآمد گردشگران خارجی بر اقتصاد ایران نقش بهسزایی دارند. طبقهبندیJEL: R2، Q15، E160، Z32
ماتریس حسابداری اجتماعی
گردشگری خارجی
تحلیل مسیر ساختاری
2020
08
22
267
296
https://jte.ut.ac.ir/article_77892_d8f3b6761dd45be6d26b0346d07767fa.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
مالیات گذاری و کنترل آلایندگی آبی فعالیت صنعتی: مطالعه موردی صنعت قند و شکر
مصطفی
خواجه حسنی رابری
جواد
شهرکی
محمدنبی
شهیکی تاش
صنعت تولید قند و شکر یکی از صنایع آببر کشور است. این صنعت با تولید فاضلابهای آلوده به مواد آلی و شاخص BOD بالا، یکی از آلایندهترین صنایع منابع آبی کشور محسوب میشود. در صورتی که قبل از دفع این فاضلابها به محیطزیست اقدامات لازم جهت تصفیه آنها صورت نگیرد، این صنعت میتواند هزینههای جانبی بسیاری را به جامعه تحمیل کند. در این راستا این مطالعه ابتدا با استفاده از مدل اولیه و دوگان SBM، بهترتیب کارایی محیطزیستی و هزینههای نهایی کاهش BOD را برآورد کرده و سپس برای تخمین مالیات پیگویی با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی به تخمین تابع هزینههای نهایی کاهش غلظت شاخص BOD پرداخته است. نتایج این مطالعه حاکی از آن هستند که بهطور میانگین کارخانههای فعال در کشور از نظر محیطزیستی حدود 40 درصد ناکارآمد عمل میکنند و میانگین قیمت سایهای تولید هر کیلوگرم BOD در صنعت قند و شکر در حدود 433763 ریال میباشد. افزون بر این ، نتایج حاصل شده از تحلیل رگرسیونی نشان میدهند که مالیات پیگویی لازم بر تولید یک کیلوگرم BOD و در نتیجه کاهش غلظت این شاخص تا سطح استاندارد تعیین شده در کشور برای دفع مناسب فاضلاب در چاههای جاذب، آبهای سطحی و همچنین زمینهای کشاورزی بهترتیب حدود 739366، 739366 و 703069 ریال خواهد بود. طبقهبندی JEL: C63، H23، P28، Q01
قیمت سایهای
مالیات پیگویی
مدل SBM
کارایی محیطزیستی
2020
08
22
297
320
https://jte.ut.ac.ir/article_77895_6e6babf2d48b94397ad6200dd6d38ba2.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
پیشبینی نحوه اثرگذاری سیاستهای پولی و مالی بر نرخ بیکاری در اقتصاد ایران
محمد
رسولی
حمید
ابریشمی
محسن
مهرآرا
هما
اصفهانیان
آنچه از ادبیات سیاستهای مالی، پولی قابل برداشت است؛ رفتارهای دو گانه این سیاستها بر پویایی بازار نیروی کار میباشد. به عبارتی پیامد مشخصی در صورت اجرای این سیاستها در بازار نیروی کار قابل تصور نیست. در نتیجه با استفاده از مدلهای پویا مبتنی بر بیزین (TVP-DMA و TVP-FAVAR)، سعی در تعیین نحوه اثرگذاری این سیاستها بر متغیر نرخ بیکاری در طی زمان خواهیم نمود. بازه زمانی دادههای فصلی بازه سالهای 1:1370- 4:1397 میباشد.
براساس نتایج TVP-DMA، نرخ رشد مخارج عمرانی در 92 دوره (از کل 112 دوره) تأثیر معناداری بر بیکاری داشته و مهمترین عامل در ایجاد تغییرات این متغیر است. بر اساس نتایج TVP-DMA سیاست مالی (مخارج بخش عمرانی و جاری دولت، کل درآمدهای مالیاتی)؛ نسبت به سیاستهای پولی (تغییر پایه پولی و حجم نقدینگی و نرخ ارز)، اثرگذاری بیشتری بر نرخ بیکاری داشتهاند. نتایج TVP-FAVAR، بیانگر آن است که تمامی متغیرهای مؤثر بر بیکاری در بلندمدت موجب افزایش بیکاری شدهاند. به عبارتی سیاستهای اجرایی توانایی کاهش بیکاری را نداشتهاند، ناسازگاری زمانی در اجرای سیاستها و عدم توسعه در زیرساختهای بازار نیروی کار را، میتوان از دلایل عدم اثرگذاری این متغیرها دانست. ارتباط مثبت مابین نرخ بیکاری و رشد اقتصادی نیز بر اساس نتایج تحقیق گواهی بر پدیده رکود تورمی در کشور میباشد.
طبقه بندی JEL:
**C, B**, A**
بیکاری
سیاست پولی
سیاست مالی
TVP-FAVAR
2020
08
22
321
345
https://jte.ut.ac.ir/article_77896_91de628ee52d4cd7f6b6f3b0c01826cd.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
آزمون اثر تانزی و پاتینکین در اقتصاد ایران
شهریار
زروکی
آرمان
یوسفی بارفروشی
اکرم
مقدسی سدهی
طی چند دهه اخیر، اقتصاد ایران به دلایل متعددی درگیر معضلاتی همچون کسری بودجه و تورم دو رقمی است که بر اساس ادبیات نظری و شواهد تجربی رابطهای دوطرفه بین این دو عامل وجود دارد. در مطالعه حاضر بر تحلیل اثر تورم بر کسری بودجه تمرکز شده است که در ادبیات اقتصاد به اثر تانزی معروف است. در راستای چنین رابطهایی این امکان وجود دارد که افزایشها و کاهشها در تورم اثر متفاوتی بر کسری بودجه دولت (کل و ترکیب آن) بگذارد. بدین منظور، پژوهش حاضر، ضمن آزمون اثر تانزی در اقتصاد ایران، فرض نامتقارنی اثر تورم را بر کسری بودجه (کل و عملیاتی و سرمایهای) در دوره 1369:1 تا 1397:2 مورد بررسی قرار داده است. جهت تحلیل و برآورد رابطهی نامتقارن، از رهیافت خودتوضیحی با وقفههای توزیعی غیرخطی استفاده شده است که اولین بار توسط شین و همکاران (2014) به منظورِ تحلیل رابطه نامتقارن، مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که در بلندمدت، افزایشها و کاهشها در تورم اثر معکوسی بر کسری بودجه کل و عملیاتی دارد که نشاندهنده وجود اثر پاتینکین در اقتصاد ایران است. همچنین اثرهای تانزی و پاتینکین در رابطه با کسری بودجه سرمایهای یافت نشده است. علاوه بر این، تورم اثری غیرخطی بر کسری بودجه کل و عملیاتی داشته است. همچنین درآمد نفتی دولت به ترتیب اثر معکوس، مستقیم و معکوس بر کسری بودجه کل، عملیاتی و سرمایهای دارد. طبقه بندیJEL:C32،E31،E61
اثر تانزی
اثر پاتینکین
تورم
کسری بودجه
ایران
2020
08
22
347
372
https://jte.ut.ac.ir/article_77897_6482da0c62ab7b37fa9fbca08cd25325.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
جدول داده-ستانده ایران در جدول جهانی
نورالدین
شریفی
فاطمه
نجاری
جدولهای داده-ستانده اطلاعات مفیدی از وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشورها بهدست میدهد. علاوه براین، جدول داده-ستانده جهانی، امکان بررسی همزمان جایگاه اقتصادی و اجتماعی کشورهای مختلف در عرصه جهانی را فراهم میسازند. کمیسیون اروپا اقدام به تهیه جدول داده-ستانده جهانی به تفکیک 27 کشور عضو این اتحادیه، 16 کشور غیر اروپایی مطرح جهان و سایر نقاط دنیا از سال 1995 تا 2014 نموده است. بهدلیل تجمیع داد و ستد بخشهای اقتصادی ایران با سایر نقاط دنیا، امکان بررسی جایگاه ایران در جدول جهانی و از آن مهمتر بررسی اثرات متقابل سیاستهای اقتصادی ایران و کشورهای جهان بر بخشهای اقتصادی یکدیگر وجود ندارد. این مقاله در پی جدا سازی جدول داده-ستانده ایران بهعنوان چهل و چهارمین کشور در جدول داده-ستانده جهانی میباشد. اطلاعات مورد نیاز از جدول آماری داده-ستانده سال 1390 ایران و جدول داده-ستانده جهانی برای سال 2011 تأمین میگردد. به این ترتیب، زمینه بررسی جایگاه ایران در اقتصاد جهانی و بررسی سیاستهای داخلی بر بخشهای اقتصادی دیگر کشورها و سیاستهای اقتصادی دیگر کشورها بر بخشهای اقتصادی ایران فراهم شده است.
طبقهبندی C67, D57, H5, I14, I24 :JEL
سیاستهای اقتصادی ایران
جدول داده - ستانده بینالمللی
جدول داده-ستانده ایران
مطالعات بینالمللی
ایران
2020
08
22
373
388
https://jte.ut.ac.ir/article_77900_9f700533970450a82537222bc283b23f.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
بررسی اثر شوکهای قیمت نفت و تحریمهای اقتصادی بر خلق نقدینگی بانکها در ایران
سعید
فلاح پور
علی
سوری
مصطفی
گرگانی
خلق نقدینگی یکی از نقشهایی است که بانکها در قالب تئوری واسطهگری مالی ایفا میکنند و مؤلفههای آن بهطور نظری با اقتصاد در ارتباط هستند. در این مطالعه با استفاده از روش برگر و باومن (2009)، که شاخصی را برای اندازهگیری خلق نقدینگی معرفی کرده است و بهکارگیری روش دادههای پنل نامتوازن، خلق نقدینگی 21 بانک ایرانی پذیرفته شده در بازار سرمایه به صورت سالانه از سال 1385 تا 1397 مورد محاسبه قرار گرفته و اثر تحریمهای اقتصادی و همچنین تکانههای قیمت نفت بر خلق نقدینگی بانکهای ایرانی بازبینی شده است. نتایج نشاندهنده اثرات منفی و معنادار تکانههای قیمت نفت بر خلق نقدینگی بانکها میباشد. همچنین نشان داده شده است که تکانههای قیمت نفت دارای اثرات منفی مستقیم بر خلق نقدینگی درون ترازنامه و نیز خلق نقدینگی کل میباشند. تحریمهای اقتصادی نیز دارای اثرات منفی بر خلق نقدینگی هستند و اثرات منفی تکانههای قیمت نفت را تشدید میکنند. نتایج این مطالعه، کاربردهای سیاستی خوبی را برای سیاستگذاران پولی فراهم میآورد. طبقهبندی JEL: C23، F51، G21
تکانههای قیمت نفت
تحریمهای اقتصادی
خلق نقدینگی
روش GMM سیستمی
2020
08
22
389
409
https://jte.ut.ac.ir/article_77914_d850623919b66d42c8719595300e966a.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
اثر سلامت مالی بر بقای صادرات صنایع کارخانهای با استفاده از الگوی بقای انعطافپذیر
زهرا
مژده
امیر منصور
طهرانچیان
احمد
جعفری صمیمی
سعید
راسخی
در پژوهش حاضر با استفاده از دادههای تابلویی 138 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران (1379-1396) و روش تحلیل مؤلفه اصلی، شاخص ترکیبی سلامت مالی محاسبه شده، سپس تأثیر سلامت مالی بر بقای بنگاهها در بازار صادراتی در چارچوب نظریه بنگاههای ناهمگن با روش تحلیل بقای انعطافپذیر، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان میدهد که متغیرهای مالی یکی از عوامل تأثیرگذار بر عملکرد صادراتی بنگاهها بوده و افزایش سلامت مالی بهعبارتی کاهش محدودیت مالی آنها احتمال خروج از بازار صادراتی را کاهش میدهد. طبقهبندی JEL: G33, G30, F12
صادرات
سلامت مالی
بنگاههای ناهمگن
تحلیل بقای انعطافپذیر
2020
08
22
411
436
https://jte.ut.ac.ir/article_77916_672a82a4087153507096fbfcdc59d94c.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
بررسی پایداری مالی دولت در ایران با استفاده از آزمون ریشه واحد مارکوف سویچینگ
سیاب
ممی پور
فرزانه
گودرزی
به دلیل اهمیت بالای مسئله پایداری مالی دولت در اقتصاد و تأثیر آن بر رشد و ثبات اقتصادی، در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از آزمون ریشه واحد غیرخطی مارکوف سوئیچینگ، وضعیت پایداری یا ناپایداری مالی دولت در ایران طی دوره زمانی 1396-1352 مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به نتایج به دست آمده از آزمونهای ریشه واحد خطی و غیرخطی، در طی دوره زمانی مورد بررسی، وضعیت مالی دولت در حالت ناپایدار قرار دارد و تفکیک دوره زمانی به رژیمهای مختلف اعم از دورههای پرنوسان و کمنوسان، تأثیری بر نتایج بهدست آمده ندارد و همواره سیاست مالی دولت، وضعیت ناپایدار را تجربه کرده است. به عبارت دیگر، افزایش بدهی دولت در یک مقطع زمانی معین، در طی زمان از بین نرفته و روی بدهیهای سالهای آتی انباشت شده است و سیاستهای مالی دولت بدون توجه به جبران بدهیهای انباشت شده، سیاست انبساطی سمت مخارج یا هزینهای را افزایش داده است. بنابراین توجه جدی به این مساله و تدوین سیاست مالی به ویژه بودجهریزی و تقویت راههای بازپرداخت بدهیهای دولتی در بلندمدت برای دستیابی به وضعیت پایداری مالی از توصیههای سیاستی تحقیق حاضر برای برنامهریزان و تصمیمگیران اقتصادی کشور است و انتظار میرود بدون توجه به این ملاحظات، اقتصاد ایران همواره از انباشت بدهیهای دولت در طی زمان رنج ببرد و دولتهای آینده بهجای سیاستگذاری مالی در جهت اهداف و برنامههای پیشرو، بهناچار با مشکلات و مسائل انباشت شده گذشته در قالب بدهیهای هنگفت مواجه شوند. طبقه بندی JEL: E62، H61، C22
پایداری مالی
بدهی دولت
ریشه واحد غیرخطی
مدل مارکف سوئیچینگ
ایران
2020
08
22
437
462
https://jte.ut.ac.ir/article_77918_4ad52a737e1652e2e073dbb7aaf16b0e.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
آزمون وجود اثر کاغذ چسبنده در عوارض توأم با مالیات شهرداریها در ایران
ناصر
یارمحمدیان
صبا
گودرزی
نعمت الله
اکبری
شهرداریها به منظور تأمین مالی خدمات عمومی محلی از چهار شیوه کلی که شامل اخذ بهای خدمات محلی، اخذ مالیاتهای محلی، عوارض توأم با مالیات و کمکهای دولت مرکزی به دولتهای محلی است، استفاده میکنند. در ایران با تصویب قوانینی چون قانون مالیات بر ارزش افزوده، بخش عمدهای از درآمد شهرداریها از محل عوارض توأم با مالیات تأمین میشود. توزیع عوارض توأم با مالیات در ایران بهصورتی است که ممکن است متضمن نوع خاصی از توهم مالی شود که به آن اثر کاغذ چسبنده گفته میشود. هدف این پژوهش بررسی وجود اثر کاغذ چسبنده در عوارض متمرکز توأم با مالیات بر ارزش افزوده (موضوع تبصره (2) ماده (39) قانون مالیات بر ارزش افزوده) در شهرهای ایران، است. برای این منظور از یک مدل رگرسیون با متغیرهای موهومی استفاده شده است و ضرایب اثر کاغذ چسبنده برای دستههای مختلف شهرداریها بهدست آمده است. مطابق با نتایج، اثر کاغذ چسبنده در عوارض متمرکز شهرداریها وجود ندارد. با این حال، چسبندگی مخارج به استثنای شهرداری کلان شهرها، به نحوی است که هرچه شهرها بزرگتر میشوند ضریب آنها کاهش مییابد.
طبقه بندی JEL: R51، E62، H11
توهّم مالی
اثر کاغذ چسبنده
عوارض توأم با مالیات
مالیات بر ارزش افزوده
ایران
2020
08
22
463
482
https://jte.ut.ac.ir/article_77919_a2cbcfc6cb7b854514e0729fe104902d.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1399
55
2
تجارت درون صنعتی ایران و شرکای تجاری منتخب با رویکرد محیطزیستی
ساناز
یونس پور
سید کمیل
طیبی
تجارت درون صنعت، صادرات و واردات همزمان کالاها و خدماتی است که در یک یا چند گروه صنعتی مشابه دستهبندی شدهاند. تجارت درون صنعت به دو بخش تجارت درون صنعت افقی و عمودی تفکیک میشود که به ترتیب با تجارت محصولات در یک کیفیت مشابه و دیگری با کیفیتهای متفاوت تعریف میشوند. این نوع تجارت در کالاهای تمام شده که بستگی به هزینههای حمل و نقل، تجارت فصلی و حتی تنوع محصول دارد، نسبت به تجارت بین صنعت بهدلیل رقابت در کیفیت و ارزش افزوده بالاتر، بیشتر تحت فشارهای کمتری از ناحیه کنترل تجاری، سیاسی و تهدیدهای زیست محیطی قرار میگیرد. بر این اساس سهم کشورهای توسعهیافته در تجارت درون صنعت در محصولات نهایی و صنایع کارخانهای بالاتر است که عامل کنترل کنندهای برای محیطزیست محسوب میشود. هدف از این مقاله، بررسی اندازه و تعیین نوع تجارت متقابل میان ایران و شرکای تجاری منتخب همسایه، شرق آسیا و تعدادی از اعضای اتحادیه اروپا و شناسایی رابطه زیست محیطی آن براساس اندازهگیریشاخصهای مهم گروبل- لوید، فونتان و فردنبرگ و شاخص اظهر و الیوت برای دوره زمانی (2015-2001) میباشد. براساس نتایج به دست آمده، سهم قابل ملاحظهای از تجارت درون صنعت متقابل ایران و کشورهای منتخب به تجارت درون صنعت عمودی اختصاص دارد، که نشان میدهد فشار رقابتی بر کالاهای ایرانی اندک بوده و با توجه به شاخص اظهر و الیوت، سهم عمده تجارت درون صنعت از کالاهای با کیفیت پایین تشکیل شده است. در نتیجه، با توجه به یافتههای بهدست آمده، ماهیت روابط تجاری ایران با شرکای تجاری منتخب بیانگر همراه نبودن بخش تجارت خارجی ایران با حفظ و بهبود کیفیت محیطزیست کشور بوده است. در مقابل تکیه بر استراتژی گسترش تجارت درون صنعتی به بهبود کیفیت محیطزیست کمک میکند. طبقه بندی JEL: F18, F14
تجارت درون صنعت عمودی
تجارت درون صنعت افقی
شاخص گروبل - لوید
شاخص فونتان-فردنبرگ- پریدی
شاخص اظهر - الیوت
کیفیت محیطزیست
2020
08
22
483
509
https://jte.ut.ac.ir/article_77921_6f1dc407f834c40195590928dac1cb88.pdf