2024-03-29T03:01:51Z
https://jte.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3671
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
صرفههای مقیاس در اقتصاد ایران: مورد بخش صنعت
فرهاد
خدادادکاشی
اگر چه اقتصاددانان و کارآفرینان با مقولة صرفههای مقیاس و تأثیر آن بر هزینة متوسط و قیمت آشنا بودند اما تا دهة 30، نظریة منسجم و مستدلی برای آن تدوین نشده بود. بسیاری از اقتصاددانان از صرفههای مقیاس بهعنوان ملاک عملی برای تشخیص درجة رقابت یا انحصاری بودن بازارها استفاده میکنند. در این مقاله، ضمن معرفی جنبههای نظری صرفههای مقیاس، میزان برخورداری بازارهای صنعتی ایران از صرفههای مقیاس ارزیابی میشود. یافتههای ما بر آن دلالت دارند که اقتصاد ایران بهدلیل کوچک بودن از صرفههای مقیاس برخوردار نبوده است. علاوه بر این شواهد تجربی، ناسازگاری بین صرفههای مقیاس و رقابت در بازارهای صنعتی ایران را تأیید میکنند. همچنین، با افزایش اندازة بنگاه و نزدیک شدن به سطح تولید بهینه (MES)، نرخ بازده افزایش مییابد.
طبقهبندی L100, L190 , L800: JEL
انحصارطبیعی
اندازة بهینه
روش محاسبة M ES
صرفههای مقیاس
نرخ بازده
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19150_71b7970ac67d81a20200727ff10b24fe.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
ارائة یک مدل معادلات تفاضلی برای بررسی دورهای تجاری
رحیم دلالی
اصفهانی
هوشنگ
شجری
محسن
رنانی
سهراب دل
انگیزان
این مطالعه تلاشی برای تشخیص دورهای تجاری در اقتصاد ایران از طریق بهمدل درآوردن ساختار همزمان عرضه و تقاضای کل پویا است. روش مدل سازی استفاده از فرایند پویا و همزمان عرضه و تقاضای کل بوده و در فضای تحلیل دورهای تجاری پولی، مدلی از نوع معادلات تفاضلی مرتبة اول طراحی، پیشنهاد و حل شده است. این مدل دو جواب خصوصی همگن و عمومی غیرهمگن دارد که بهترتیب در برآوردها وضعیت پایدار و نیز وضعیت اخلالهای دوری را بهعنوان دورتجاری در اطراف وضعیت پایدار به نمایش میگذارند. برای برآورد ضرایب مدل و آزمون همخوانی نتایج با انتظارات نظری مدل، از روش پیشرفته GMM در اقتصادسنجی بهرهبرداری شده است. نتایج اخذ شده از برآورد مدل، کلیه انتظارات نظری را با دقت مناسب پاسخ داده و بر این اساس، در قسمت تحلیلی مقاله به بحث و بررسی دادههای اقتصاد ایران پرداخته شده است. نتایج نهایی توانسته از سال 1359 به بعد چهار دور تجاری مختلف رونق و رکود را تشخیص و گزارش کند.
طبقهبندی JEL: E31, E32
اقتصاد ایران – رونق
دور تجاری
رکود
روش GMM
معادلات تفاضلی
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19151_3520520f5bfeb6de8671d671caa6a076.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
عوامل مؤثر بر سودآوری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
سید حسین
سجادی
محسن
دستگیر
حسن
فرازمند
وحید
محمودی
در این پژوهش، تأثیر شش عامل نوع صنعت، اندازه، عمر، نسبت سرمایه به دارایی، نسبت بدهی به دارایی و هزینهی تبلیغات بر سودآوری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شده است. سودآوری نیز بهصورت سه معیار بازدهی دارایی، بازدهی تعدیل شدة دارایی و بازده سرمایه تعریف شده است. جامعة آماری مورد مطالعة این پژوهش، شرکتهایی بودهاند که تا تاریخ 29/12/1380 در سازمان بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده و طی دورهی انجام تحقیق نیز عضویت خود را در بورس اوراق بهادار مزبور حفظ کردند. برای آزمون فرضیهها از رگرسیون چند متغیره با متغیر مجازی استفاده شده است.
یافتهها بیانگر آن هستند که اگر سه معیار سودآوری، بازدة دارایی و بازده تعدیل شدهی دارایی تعریف شوند، متغیرهایی مانند اندازه، نسبت سرمایه به دارایی و نسبت بدهی بهدارایی بر سودآوری تأثیرگذار خواهند بود، اما نوع صنعت، عمر و هزینة تبلیغات بر سودآوری بیتأثیر است. همچنین، اگر معیار سودآوری بازدة سرمایه در نظر گرفته شود، نوع صنعت و اندازة شرکت بر سودآوری، مؤثرند. اما عمر، نسبت سرمایه بهدارایی، نسبت بدهی به دارایی و هزینة تبلیغات بر سودآوری تأثیر ندارد.
طبقهبندی JEL: 21 G، 31 G، 41 M، 53 R
اندازة شرکت
بازدة تعدیل شدة دارایی
بازدة سرمایه
بازده دارایی
سودآوری
نسبت سرمایه به دارایی
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19152_ec183b282628d1b20e0ab65e20017872.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
انتخاب نامساعد و امکان استقرار قراردادهای سازگار اطلاعاتی «شواهدی از بازار بیمة تصادفات اتومبیل ایران»
غلامعلی شرزه
ای
وحید
ماجد
وجود اطلاعات نامتقارن موجب بروز پدیدة انتخاب نامساعد در بازارها میشود. بههمین دلیل، تدوین و بهکارگیری نظریة «جایگزین انتخاب نامساعد» برای اجتناب از بروز این پدیده در بازارها بهویژه در بازار بیمه در طول دهة پیش گسترش چشمگیری داشته است. بر اساس این نظریه، با توجه بهمکانیزم علامتدهی بازار بیمه، میتوان به طبقهبندی متقاضیان بیمه (مشتریان) پرداخت و از بروز آثار جانبی انتخاب نامساعد، بهویژه یارانهدهی متقابل بین افراد با درجه ریسکگریزی مختلف جلوگیری کرد.
در مقالة حاضر، با استفاده از دادههای جمعآوری شده از طریق پرسشنامه و بهرهگیری از یک الگوی کاربردی، به بررسی وضعیت بازار بیمه تصادفات اتومبیل پرداخته شده است. نتایج حاصله نشان میدهندکه با توزیع اطلاعات بهصورت نامتقارن بین خریدار و فروشنده در بازار بیمه تصادفات اتومبیل، با طبقهبندی متقاضیان بیمه برحسب نوع ریسک (درجه ریسکگریزی) و بر اساس ویژگیهای قابل مشاهد? آنان، قراردادهای سازگار اطلاعاتی (کارا) در بازار بیمه برقرار کرد و سطح پوشش خدمات بیمهای و سود شرکتهای بیمه را افزایش داد.
طبقهبندی JEL: G14,G22, D82, D86
اطلاعات نامتقارن
انتخاب نامساعد
سطح کاستنی
علامتدهی و جبران هزینه متقابل
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19153_ed43ccdd0a442455796468144363eeff.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
بررسی رابطة جریان تجاری و سرمایهگذاری مستقیم خارجی (FDI)
سید کمیل
طیبی
کریم
آذربایجانی
بتول
رفعت
تئوریهای سنتی، تجارت بینالملل، تجارت خارجی و سرمایهگذاری مستقیم خارجی را جانشین یکدیگر در نظرمی گرفتند. تئوریهای جدید، FDI را بهعنوان راهی برای توسعة مزیتهای ویژة یک شرکت در نظر میگیرند. بنابراین، با گسترش ارتباطات تجاری مابین کشورها، سرمایهگذاری مستقیم خارجی نیز بهعنوان مکملی برای تجارت افزایش مییابد. این مقاله به بررسی اثر جریانهای تجاری بر سرمایهگذاری مستقیم خارجی (FDI) در گروههای منتخبی از کشورها در طول دورة 2005-1996 میلادی میپردازد.
نتایج حاصل از برآورد الگوها مبین این نکته است که در اغلب گروههای منتخب، جریان تجاری دارای ارتباط مستقیم و معنیداری بر روی FDI است، یعنی افزایش جریان تجاری در این گروهها، منجر به افزایش سرمایهگذاری مستقیم خارجی شده، که بیانگر وجود ارتباط مکملی بین این دو متغیر است. علاوه بر تجارت، تولید ناخالص داخلی، نرخ ارز و برخی متغیرهای همگرایی نیز از جمله عواملیاند که دارای اثر معنیداری بر جذب سرمایهگذاری خارجی در این گروهها و در طول دورة مورد مطالعه بودهاند.
طبقهبندی JEL: F13 ، F23
الگوی اثرات تصادفی
جریان تجاری
دادههای تابلوئی
سرمایهگذاری مستقیم خارجی
متغیرهای همگرایی اقتصادی
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19154_594c86699b8a775bbb42677ed4c90805.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
کاربردی از مفاهیم "نرخ بازدهی نسبت بهمقیاس"و "کشش جانشینی عوامل تولید"در تعیین پتانسیل اشتغالزایی مخارج سرمایهگذاری
حمید عزیز
محمدلو
در رویکرد سیاستگذاریهای معطوف به ایجاد اشتغال از طریق تخصیص اعتبارات سرمایهگذاری، در نظر گرفتن عواملی که بر توان اشتغالزایی اعتبارات سرمایهگذاری مؤثرند، میتواند نقش بسیار مؤثری را در تقویت نتایج این سیاستها ایفاء کند. در این مقاله سعی میشود تا با در نظر گرفتن "بازدهی نسبت بهمقیاس" و "جانشینی عوامل تولید" بهعنوان دوعامل مؤثر بر توان اشتغال زایی مخارج سرمایهگذاری، ابتدا یک چارچوب تئوریک در این خصوص فراهم آید و سپس بهطور تجربی نقش بازدهی نسبت بهمقیاس و جانشینی عوامل تولید در تقویت پتانسیل اشتغالزایی مخارج سرمایهگذاری در زیر بخشهای صنعت، مورد بررسی و آزمون قرار گیرد.
در این مطالعه، با فرض اینکه فزایندهتر بودن بازدهی نسبت بهمقیاس از یکسو و کمتر بودن کشش جانشینی نهادهها از سوی دیگر منجر به تقویت تأثیر مثبت سرمایهگذاری بر ایجاد اشتغال میشود، اقدام به اولویتبندی زیر بخشهای صنعت با توجه بهمقادیر بهدست آمده برای نرخ بازدهی نسبت بهمقیاس و کشش جانشینی نهادهها شده است. همچنین با استفاده از تخمین تابع تقاضای نیروی کار برای تمامی زیربخشها در دورة زمانی 82-1350، ضریب اثرگذاری سرمایهگذاری بر اشتغال بهطور مستقیم مورد محاسبه قرار گرفته است. نتایج نشان میدهند که زیر بخشهای صنایع نساجی، پوشاک و چرم (کد32) صنایع مواد غذایی، آشامیدنی و دخانیات (کد31)، صنایع ماشینآلات، تجهیزات، ابزار ومحصولات فلزی (کد38)، صنایع تولید فلزات اساسی(کد37)، صنایع کاغذ، مقوا، چاپ و صحافی (کد34)، صنایع چوبی و محصولات چوبی(کد33) و صنایع شیمیایی (کد35) و صنایع محصولات کانی غیرفلزی بهجز فرآوردههای نفت و زغالسنگ (کد36)، که بهترتیب بالاترین اولویت را داشتهاند، به همان نسبت بیشترین تأثیر سرمایهگذاری بر اشتغال را در درون خود تجربه کردهاند.
طبقهبندی JEL:
جانشینی عوامل تولید
روش تحلیل تاکسونومی عددی
روش حداقل مربعات معمولی
سرمایهگذاری – اشتغال
صنایع بزرگ.
نرخ بازدهی نسبت بهمقیاس
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19155_76ade510cd2e3c016949731758177610.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
برآورد منحنی فیلیپس در ایران (با رویکردی به انتظارات تطبیقی و انتظارات عقلایی)
ابراهیم
گرجی
علیرضا
اقبالی
تبادل میان بیکاری و تورم که از دیر باز تحت عنوان منحنی فیلیپس معروف است، از موارد مناقشه میان مکاتب اقتصادی است. در این مقاله، سعی شدهاست که این نظریه با الهام از مقاله گومز و خولیو (2000) و با توجه به فرضیات انتظارات عقلایی و تطبیقی در مورد ایران طی سالهای 1381- 1338، مورد آزمون قرار گیرد. از ویژگیهای مقالة حاضر، استفاده از میانگین متحرک در قالب دو دیدگاه انتظارات تطبیقی و انتظارات عقلایی و یک شاخص ترکیبی بهعنوان شوک سمت عرضه است. نتایج مدل حاکی از تائید نظریه انتظارات تطبیقی بوده و مبنی بر این است که اگرچه در کوتاهمدت میتوان رابطهای معکوس میان تورم و بیکاری دید، اما در بلندمدت چنین رابطهای مشاهده نمیشود. نرخ برآوردی بیکاری طبیعی در ایران 51/8 درصد بوده، که تا حدودی نزدیک بهمطالعات مشابه در سالهای گذشته است. روش مورد استفاده، روش خودبازگشتی با وقفههای توزیعی است.
طبقهبندی JEL: E31, E24, C32, E52
انتظارات تطبیقی
انتظارات عقلایی
تورم – بیکاری
منحنی فیلیپس
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19156_357179fdfc2d78c3c614a708562f8f10.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
بررسی آثار کاهش تعرفه از طریق الحاق ایران به WTO و بر بخشهای اقتصادی در قالب مدل تعادل عمومیقابل محاسبه (CGE/AGE)
محسن
مهرآرا
سجاد
برخورداری
در این مطالعه، آثار کاهش تعرفه از طریق الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی بر ارزش افزوده و اشتغال بخشهای مختلف اقتصادی کشور بر اساس طراحی یک الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه برای ایران و بهکارگیری ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM) سال 1380 در قالب دو سناریو، مورد بررسی قرار گرفته است. در سناریوی اول، کاهش ده درصد و در سناریوی دوم، کاهش پنجاه درصد در نرخهای تعرفه، در نظر گرفته شده است. در هر دو سناریو، فرض شدهایم که پسانداز دولتی متغیر و عامل نیروی کار تحرک کامل داشته باشد. نتایج حاصله حاکی از آن است که رشته فعالیت نفت و بهطور کلی صنایع «منابع طبیعی محور» بیشترین افزایش اشتغال و ارزش افزوده و رشتة فعالیت غذایی و پوشاک، بیشترین کاهش را در هر دو سناریو دارا هستند. بهعلاوه در هر دو سناریو، اشتغال و ارزش افزودة رشته فعالیتهای بخش صنعت (در مجموع)، افزایش و اشتغال و ارزش افزودة رشته فعالیتهای بخشهای خدمات و کشاورزی (در مجموع) کاهش خواهد یافت. با توجه به وزن رشته فعالیتهای مختلف در ماتریس SAM سال 1380، اشتغال کل در سناریوی اول، 6/8 درصد کاهش و در سناریوی دوم 2/14 درصد کاهش خواهد یافت.
طبقهبندی JEL: E12, F13, C68
تعرفههای وارداتی
ساختار تجاری ایران – WTO
مدلهای تعادل عمومی (CGE/AGE)
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19157_e4a4ee12b616ec392c13e0cbcad3cf3d.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
کاستیهای اقتصاد هزینة مبادله
علی نصیری
اقدم
هدف از این مقاله، بررسی نقاط ضعف اقتصاد هزینة مبادله در چهار سطح مسأله شناختی، تحلیلی، کاربردی و روش شناختی است. از آنجا که ویلیامسن در فرموله کردن ایدة کوز، میپذیرد که تعادلی کارا، یک بار برای همیشه رخ میدهد، از نظر مسأله شناختی دچار این مشکل میشود که نمیتواند تغییرات اقتصادی و سازمانها را تبیین کند. اما مشکل تحلیلی او در برخورد با فرض عقلانیت ایجاد میشود. او با اینکه میپذیرد عقلانیت به قدری محدود است که نمیتوان قرارداد کاملی را منعقد کرد، ولی میگوید آن قدر محدود نیست که نتوان با دورنگری کافی از میان قراردادهای ناقص، قراردادی را انتخاب کرد که از بقیه کم هزینهتر باشد. علی رغم این که ادعا شده است این رویکرد از پشتوانة تجربی خوبی برخوردار است، اما ادعای اصلی این مقاله آن است که حتی اگر چنین باشد و پیشبینیهایش تأیید شود، اولاً بهمعنای حداقل شدن هزینههای مبادله نیست و ثانیاً نمیتوان از آن دلالتی برای بهبود استخراج کرد. از نظر روش شناختی نیز مشکل این رویکرد این است که با بسته انگاشتن موضوعات مورد مطالعه، روابطی ثابت میان متغیرهای مختلف برقرار میکند و این مشی ابزارگرایانه، با منحصر کردن واقعیت در ساحتهای مشاهدهپذیر، راه درک بسیاری از واقعیتهای مشاهده نشده و غیرقابل مشاهدة اثرگذار را مسدود میکند و درک ضعیفی از مسایل بهدست دهد.
طبقهبندی JEL: B31، B41، D23، D80.
اقتصاد هزینة مبادله
الیور ویلیامسن
روششناسی
رونالد کوز
سیستمهای بسته و ابزارگرایی
عقلانیت محدود – دورنگری
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19158_f165f1378f8e3c9027e59f9501d75785.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1386
42
3
بررسی تأثیر انحرافات قیمتی بر توان رقابتی مجتمع پتروشیمی تبریز
رضا
نجارزاده
سولماز عبدالهی
حقی
رشد روز افزون فرایند جهانی شدن اقتصاد و چگونگی رویارویی با آن، یکی از دغدغههای اساسی کشورهای دنیا، به ویژه کشورهای در حال توسعه، بهشمار میآید. آگاهی از مزیتها و عدم مزیتهای صنایع داخلی، میتواند در پیوستن به فرایند جهانی شدن و شناخت تواناییهای کشورها، کمک شایانی کند. در این مقاله، سعی شده تا توان رقابتی و مزیت نسبی صنعت پتروشیمی، با تأکید بر مجتمع پتروشیمی تبریز مورد بررسی قرار گیرد. این بررسی بر اساس شاخص هزینة واحد انجام میگیرد، که از طریق نسبت هزینه به درامد و بر اساس قیمتهای مختلف بهدست میآید. محاسبات انجام شده نشان میدهد که مجتمع مورد نظر بدون احتساب هزینة فرصت سرمایه، دارای توان رقابتی در بازارهای داخلی و خارجی است، اما با الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی ، توان رقابت با رقبا را نخواهد داشت. با احتساب هزینة فرصت سرمایه، این مجتمع در بازارهای داخلی و خارجی توان رقابتی و مزیت نسبی ندارد. بررسی انحرافات قیمتی بهعنوان یکی از عوامل مؤثر در توان رقابتی بنگاهها در داخل کشور نشان میدهد که سیاستهای دولت در جهت حمایت از این بنگاه بوده و سبب افزایش توان رقابتی بهمیزان 33 درصد شده است.
طبقهبندی JEL:F01, F13, F14
انحرافات قیمتی
توان رقابتی
سازمان تجارت جهانی
مجتمع پتروشیمی تبریز
مزیت نسبی
2007
03
21
https://jte.ut.ac.ir/article_19159_62608d047ab8907b91f020d5dbde94cb.pdf