2024-03-28T17:53:56Z
https://jte.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=9388
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
توسعه مالی و توسعه تکنولوژی انرژیهای تجدیدپذیر در بخشهای مختلف: کاربردی از الگوی پانل توبیت
مجید
آقایی
مهدیه
رضاقلی زاده
یونس
عبدی
اهمیت انرژیهای تجدیدپذیر در توسعه پایدار، کاهش گازهای گلخانهای و افزایش امنیت انرژی از یک سوی و نیازمندی پروژههای انرژیهای تجدیدپذیر به منابع مالی و سرمایهگذاریهای کلان از سوی دیگر، نقش و اهمیت توسعه مالی در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر را دو چندان میکند. با توجه به اهمیت این موضوع، مطالعه حاضر تأثیر توسعه بازار سهام، بازار اعتبارات و کل بازارهای مالی را بر توسعه تکنولوژی انرژیهای تجدیدپذیر (بهتفکیک در بخشهای انرژی زیست توده، برق آبی، بادی و خورشیدی) طی دوره زمانی 2015-2002 و با به کارگیری الگوی پانل توبیت در دو گروه کشورهای منتخب توسعه یافته و در حال توسعه مورد بررسی قرار میدهد. با توجه به نتایج به دست آمده، توسعه مالی تأثیر مثبت و معنادار بر توسعه تکنولوژی هر یک از انرژیهای تجدیدپذیر داشته و در نتیجه کاهش آلودگی محیط زیست را به ویژه در کشورهای توسعه یافته به دنبال دارد. همچنین نتایج بیانگر این است که توسعه بازار سهام، توسعه بازار اعتبارات و توسعه کل بازارهای مالی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر توسعه ظرفیت نصب تکنولوژی انرژیهای خورشیدی، زیست توده، انرژی باد و برق آبی در کشورهای توسعه یافته دارد، در حالی که توسعه بازارهای مالی در کشورهای در حال توسعه بیشترین تأثیر را بر توسعه تکنولوژی نصب انرژی بادی، زیست توده و انرژی خورشیدی خواهد داشت. طبقه بندی JEL: G2، Q43، C23
توسعه مالی
توسعه انرژیهای تجدیدپذیر
مدل پانل توبیت
2019
06
22
253
284
https://jte.ut.ac.ir/article_71284_c9f90ac9890b47c03b0a1d37013c4bdb.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
بررسی عوامل مؤثر بر تبعیض جنسیتی دستمزد در ایران
نازنین
بیداربخت نیا
علیرضا
جرجرزاده
پژوهش حاضربه بررسی عوامل مؤثر بر شکاف جنسیتی دستمزد در ایران میپردازد. پایه نظری این مطالعه مبتنی بر مدل نیومارک (1988) است که برچارچوب شکاف جنسیتی اوزاکاو بلیندر (1973) قرار دارد. این مدل بر روی داده های طرح نیروی کار سال 1393 کشور ایران پیاده سازی شدهاست. نتایج پژوهش نشان میدهد که متوسط بالاتر میزان تحصیلات در بین زنان شاغل موجب کاستن از شکاف جنسیتی دستمزد در بین شاغلان کشور شده است. با این حال تبعیض جنسیتی دستمزد برای کار برابر و میزان تحصیلات برابر به میزان چشمگیری وجود دارد. این شکاف در بخش خصوصی بیش از بخش عمومی است. بخش خصوصی سهم قابل توجهی از اشتغال را در بردارد و در عین حال هم دستمزد کمتری پرداخت میکند و هم در مقایسه با بخش عمومی شکاف جنسیتی بیشتری در پرداخت دستمزدهای این بخش وجود دارد. طبقهبندیJEL:J31 ,J16 ,J21
نیروی کار
جمعیت شاغل
تبعیض جنسیتی دستمزد
شکاف جنسیتی دستمزد
مشارکت اقتصادی
اشتغال زنان
2019
06
22
285
301
https://jte.ut.ac.ir/article_71285_265b32283433396b6dfe41978db4e4cd.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
تأثیر هدفمندسازی یارانهها بر هزینههای غیر خوراکی خانوارهای روستایی به تفکیک استانهای کشور
علی
رهنما
محمود
هاشمی تبار
احمد
اکبری
یکی از سیاستهای مهم اقتصادی در بیشتر کشورها حمایت از تولیدکننده یا مصرفکننده از طریق پرداخت یارانه است. از سوی دیگر، برخی اقتصاددانان بر این باورند که سیاستهای حمایتی سبب تحریف قیمتهای بازار و هزینه تولید و تخصیص نامطلوب نهادهها و کاهش رفاه اجتماعی در بلندمدت میشود. این تحقیق بهدنبال بررسی تأثیر هدفمندسازی یارانهها بر هزینههای غیرخوراکی خانوارهای روستایی به تفکیک استانهای کشور در بازه زمانی 1394-1387 با استفاده از روش پانل دیتا میباشد. بر این اساس، استانهای کشور به سه دسته استانهای با سطح توسعهیافتگی پایین و خیلی پایین، استانهای با سطح توسعه یافتگی متوسط و استانهای با سطح توسعه یافتگی بالا و خیلی بالا تقسیم شدهاند. نتایج تحقیق نشان میدهد که در گروه استانهای با سطح توسعه یافتگی پایین و خیلی پایین و بالا و خیلی بالا، هدفمندسازی یارانهها تأثیر منفی و معنیداری بر هزینههای غیرخوراکی خانوارهای روستایی دارد. بهعبارت دیگر، در این گروه از استانها، با انجام هدفمندسازی یارانهها، خانوارهای روستایی تمایل بیشتر به مصرف مواد خوراکی از خود نشان دادهاند. همچنین، در هر سه گروه استانهای مورد مطالعه، متوسط درآمد تأثیر مثبت و معنیداری بر هزینههای غیرخوراکی خانوارهای روستایی داشته است. طبقهبندی JEL: C23, E64, R28
هدفمندسازی یارانهها
هزینههای غیرخوراکی
توسعهیافتگی استانهای کشور
خانوارهای روستایی
الگوی پانل دیتا
2019
06
22
303
320
https://jte.ut.ac.ir/article_71286_14f722b3d8c91140519ad7d5c92fd8ea.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
ارزیابی نظریه هکشر-اهلین- ونک (H-O-V) در گسترش روابط تجاری ایران با دامنهای از شرکای تجاری خود
فریباالسادات
عقیلی
سید کمیل
طیبی
کریم
آذربایجانی
بسط الگوی دو عاملی (نیرویکار و سرمایه) از طریق افزودن عواملی مانند سرمایه انسانی، سرمایه دانش و مخارج تحقیق و توسعه (R&D) که در نظریه (H-O-V) مطرح شده، نشان دهنده مزیتهای واقعی کشورها و یکی از اولویتها و الزامات سیاست گذاران اقتصادی برای دستیابی به راهبرد توسعه صادرات است. از این رو در این پژوهش تلاش شده است که روابط تجاری ایران با شرکای عمدهی تجاریاش (چین، امارات، عراق، ترکیه، کره جنوبی، هند، ژاپن، روسیه و آلمان) براساس نظریه (H-O-V) مورد مطالعه قرار گیرد تا گسترش روابط تجاری در چهارچوب شدت عاملبری صادرات ارزیابی شود. نوآوری این مطالعه در نظر گرفتن چندین عامل تولید شامل نیروی کار ماهر، نیروی کار غیرماهر، سرمایه انسانی، سرمایه فیزیکی، سرمایه دانش، مخارج تحقیق و توسعه، بهرهوری و انرژی بهعنوان فهرست عوامل صادرات این کشورها در دوره زمانی 1990-2016 است. با توجه به اینکه تخصیص مخارج تحقیق و توسعه (R&D) در روابط تجاری بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه از توزیع یکسانی پیروی نمیکند و براساس ادبیات تجربی نمیتوان انتظاری از نوع علامت این ارتباط با صادرات داشت چون در مطالعات مختلف، این متغیر رفتار متفاوتی را از خود نشان داده است، به همین دلیل تحلیل روابط دو جانبه در آن محدود به یک رابطه پارامتری نمیشود، این در حالی است که سایر عوامل اثر مشخص و پارامتریکی بر تجارت دارند، بنابراین در این پژوهش از تصریح شبه پارامتریک برای مدل صادرات ایران و شرکای تجاری در محیط دادههای تابلویی استفاده شده است. نتایج برآوردی نشان میدهد که سرمایه انسانی، نیروی کار ماهر و سرمایه دانش که در فهرست عوامل قرار گرفتهاند، بیشترین تأثیر را بر جریان صادراتی ایران و شرکای تجاری بهعنوان مبادلات مزیتدار بین آنها داشتهاند. همچنین بخش ناپارامتریک مدل نشان میدهد که درصد بالایی از مخارج تحقیق و توسعه تأثیر بهسزایی بر جریان صادراتی این کشورها دارد. طبقهبندیJEL: C14, F14
ظریه هکشر- اهلین- ونک (H-O-V)
فهرست عوامل
مدل صادرات
ایران و شرکای تجاری
روش شبه پارامتریک
2019
06
22
321
344
https://jte.ut.ac.ir/article_71074_145595fff781c3561f86c17219789cca.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
اثر پیمان تجاری ایران - ترکیه بر حجم واردات و قاچاق بین دو کشور
سلمان
فرجنیا
کوثر
یوسفی
توافقات ترجیحی نوعی از پیمانهای تجاری هستند که طی آن دو کشور در لیست مشخص و محدودی از کالاها به یکدیگر تخفیفات تعرفهای اعطا مینمایند. توافق ترجیحی ایران و ترکیه در سال ۱۳۹۴ از زوایای مختلفی مورد انتقادات توصیفی بودهاست؛ لیکن این موارد کمتر بهصورت آماری بررسی شدهاند. مطالعهی حاضر با استفاده از دادههای مبادلات ایران، ترکیه و سایر کشورها (۱۳۹۰ - ۱۳۹۶) و روش تفاضل در تفاضل با اثرات ثابت، اثر این توافق را بر سهم بازار ترکیه در ایران و نیز، مبادلات غیررسمی بین دو کشور ارزیابی مینماید. نتایج نشان میدهد، در اثر توافق ترجیحی سهم بازار کالاهای ترجیحی ترک نسبت به سایر کالاهای ترک و نسبت به مبادلات با سایر کشورها به ترتیب ۱۰% و ۳۵% افزایش یافته است. این نتایج نسبت به انتخاب گروههای مختلف کنترلی، تصریحهای مختلف (اثرات ثابت، حداقل مربعات) و فروض مختلف نسبت به واریانس (واریانس ناهمسانی، خوشهبندی) مستحکم است. نتایج مطالعهی حاضر اثر معناداری بر کاهش حجم تجارت غیررسمی (قاچاق) بین دو کشور نشان نمیدهد. همچنین، با استفاده از مدل لاجیت، نشان داده میشود سیاستگذار برای انتخاب لیست ترجیحی دو فاکتور بهبود رابطهی مبادله و کاهش حجم تجارت غیررسمی را در نظر داشتهاست. برای بهبود رابطه مبادله از شاخص «حجم واردات» استفاده شده است. زیرا هرچه این حجم بزرگتر باشد، کشش قیمتی صادرات نسبت به تعرفههای وارداتی در مقصد بیشتر است. نتایج نشان میدهند نسبت شانس (odds ratio) قرار گرفتن در لیست ترجیحی بهازای هر یکدرصد حجم بالاتر از واردات و قاچاق در سالهای قبل از توافق، به ترتیب، ۱۷۰% و ۲۰۰% افزایش مییابد. طبقه بندی JEL:F1, F13, F14, F15, F53
سیاست تجاری
توافق ترجیحی
مطالعات تجربی تجارت
واردات غیررسمی
تفاضل در تفاضل
2019
06
22
345
368
https://jte.ut.ac.ir/article_71287_61278c194610a877e2ff46e986d29b53.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
بررسی همگرایی شاخص قیمت مصرفکننده بین استانهای ایران با استفاده از روش تحلیل خوشهای
احمد
محمدی
سروه
عبدالکریمی آذر
علی
فقه مجیدی
در این پژوهش فرضیه همگرایی شاخص قیمت مصرفکننده استانهای کشور با استفاده از روش تحلیل خوشهای طی دوره زمانی 1382 تا 1395 مورد بررسی قرار گرفته است. باوجود شباهتهای بسیاری که میان استانهای کشور از نظر عوامل مؤثر بر سطح قیمتهای عمومی وجود دارد، اما نتایج بهدست آمده براساس روش خوشهای، وجود همگرایی سطح قیمتها میان استانهای ایران را به طور کلی تأیید نمیکند. با این وجود، سه خوشه همگرا در میان استانهای کشور مشاهده میشود. 19 استان در خوشه اول، 3 استان در خوشه دوم، 4 استان در خوشه سوم قرار داشته و استان تهران نیز، یک خوشه غیرهمگرا را تشکیل میدهد. ارتباط خاصی میان استانهای واقع در هر خوشه بر اساس سطح توسعهیافتگی، جغرافیا و جمعیت وجود ندارد. رد فرضیه همگرایی شاخص قیمت مصرفکننده و خوشهای شدن آن دلالت بر چندپارچگی بازارها در ایران، متفاوت بودن سطح هزینههای زندگی و پایداری آن در طول زمان و متفاوت بودن تأثیرات سیاستهای پولی بر سطح قیمتها در استانها دارد. طبقه بندی JEL: C32, E31, F15
همگرایی
شاخص قیمت مصرفکننده
تحلیل خوشهای
ایران
هزینههای زندگی
2019
06
22
369
393
https://jte.ut.ac.ir/article_71288_37e1adc21c4a8101f466b975b2740b04.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
اثر تکانههای صادرات نفت و تعامل آن با قدرت انحصاری بر متغیرهای کلان اقتصاد ایران: رهیافت DSGE
تیمور
محمدی
عباس
شاکری
معصومه
امامی کلائی
ناصرعلی
یداله زاده طبری
با توجه به ماهیت نوسانی قیمت نفت در بازار جهانی که با تکانههای مثبت و منفی متعددی مواجه بوده است، در این مطالعه قصد داریم تکانه کاهش قیمت نفت و تکانه مارک آپ را که بیانگر ساختار انحصاری صنایع است، بر متغیرهای کلان اقتصادی بررسی کنیم. برای این منظور، از روش تعادل عمومی پویای تصادفی برای شبیه سازی اقتصاد ایران در دوره 1338-1394 استفاده شده است. نتایج نشان میدهد، مارک آپ بر روی تولید ناخالص داخلی، صادرات، سرمایهگذاری و مصرف تأثیر منفی دارد. همچنین مطابق انتظار، مارک آپ تورم را افزایش میدهد لذا میتوان نتیجه گرفت افزایش مارک آپ اثرات منفی بر وضعیت رفاه افراد دارد. همچنین تکانه منفی قیمت نفت مصرف و واردات را افزایش، سرمایهگذاری و تقاضای کار را کاهش میدهد. نتیجه نهایی اینکه به علت وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی و کاهش آن و همچنین افزایش مارک آپ در سالهای اخیر، تولید ناخالص داخلی و سرمایهگذاری در کشور کاهش یافته است. طبقهبندی JEL: E27, E31, J21, L11, L12, L16
رکود تورمی
ساختار انحصاری
تکانه مارک آپ
شوک نفت
مدل تعادل عمومی پویای تصادفی
2019
06
22
395
418
https://jte.ut.ac.ir/article_71337_4feca967dd555942db039ffd8a1f549d.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
تحلیل تجربی اثر مستقیم بیکاری بر اقتصاد سایه در ایران (رویکرد تقاضای پول)
مجید
مداح
محبوبه
فراهتی
ادبیات اقتصاد سایه بر نقش بیکاری بر رشد فعالیتهای غیر قانونی – اقتصاد سایه – تأکید دارد. گرچه مطالعات مختلفی در شناسایی عوامل مؤثر بر رشد اقتصاد سایه انجام شده است؛ اما بهطور محدودی اثر مستقیم نرخ بیکاری بر اقتصاد سایه از لحاظ تجربی مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله ابتدا با استفاده از روش تقاضای پول اندازه اقتصاد سایه در ایران طی سالهای (1355-1394) برآورد میشود و سپس با توجه به نقش بار مالیاتی و نرخ بیکاری در شکل گیری اقتصاد سایه، میزان اثر متغیرهای توضیح دهنده اقتصاد سایه در واریانس آن در ایران اندازهگیری میشوند. نتایج حاصل از تخمین رابطه تقاضای پول در چارچوب مدل خودرگرسیون با وقفه توزیعی نشان می-دهند: اولا: بهطور متوسط 35/16 درصد از تولید رسمی به فعالیتهای اقتصاد سایه اختصاص دارد و نسبت اقتصاد سایه به تولید ناخالص داخلی در دوره تحت بررسی افزایش یافته است. ثانیاً: بار مالیاتی و نرخ بیکاری دارای اثر مثبت و معنیداری بر اندازه اقتصاد سایه هستند ثالثا اثر مستقیم و معنیدار نرخ بیکاری بر روند اقتصاد سایه تأیید میشود و بر اساس یافتههای حاصل از تجزیه اندازه اقتصاد سایه بر حسب عوامل تشکیل دهنده آن، بهطور متوسط در دوره تحت بررسی،
اقتصاد سایه
نرخ بیکاری
تقاضای پول
مدل خودرگرسیون با وقفه توزیعی
اقتصاد ایران
2019
06
22
419
441
https://jte.ut.ac.ir/article_71338_6459804b89b37892943baf440a4e23a6.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
نقش تجارت در اثرگذاری شوکهای نفتی بر رشد اقتصادی کشورهای واردکننده و صادرکننده نفت
سعید
مشیری
الهام
خیراندیش
تجربه جهانی نشان داده است که قیمت نفت یکی از محرکهای مهم اقتصاد کشورهای درگیر تجارت آن است. نفت میتواند اقتصاد این کشورها را چه بهصورت مستقیم و چه بهصورت غیرمستقیم از طریق تجارت با سایر کشورهای متأثر از قیمت این کالای اولیه، تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله، آثارمستقیم و غیرمستقیم (سرریز) شوکهای قیمتی نفتی برکشورهای صادرکننده و واردکننده نفت به تفکیک کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه، با استفاده از روشخودرگرسیون برداری برآورد شده است. از ویژگیهای مهم این مطالعه، اندازهگیری آثار مستقیم و غیرمستقیم ناشی از تجارت بینالمللی در چارچوب یک مدل سیستمی پویا و شمول سی اقتصاد بزرگ جهان که بیش از 73 درصد کل اقتصاد جهان را در اختیار دارند، میباشد. نتایج برآورد مدل برای دوره 2015-1980 نشان میدهد که کشورهای واردکننده نفت چه توسعهیافته و چه در حال توسعه، از افزایش قیمت نفت به طور مستقیم متضرر میشوند اما اثر غیرمستقیم برای کشورهای توسعه یافته منفی و برای کشورهای در حال توسعه مثبت است. هم چنین، اثر افزایش قیمت نفت در کشورهای توسعهیافته صادرکننده نفت منفی است که میتواند بهدلیل ساختار صنعتی آنها که متکی به واردات نفت هستند، باشد. اثر شوکهای افزایش قیمت نفت بر اقتصاد کشورهای صادرکننده نفت در حال توسعه مثبت ولی اثر غیرمستقیم آن بهدلیل مراودات تجاری بالای این کشورها با کشورهای صنعتی واردکننده نفت، منفی است. طبقهبندی JEL:F00،F40 ، O40، Q43
شوکهای نفتی
رشد اقتصادی
خودرگرسیون برداری
تجارت بینالملل
2019
06
22
443
463
https://jte.ut.ac.ir/article_71339_9a07065995fbb442c0f82b1e78235afe.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
2
بررسی عقد "قرض" بهعنوان یک قرارداد سودآور در بانکداری اسلامی
مهدی
ناجی
از آن جایی که اصلیترین انگیزه بانک بهعنوان یک بنگاه اقتصادی کسب سود است، حرمت مطالبه سود در قرارداد قرض عملا این قرارداد را در بانکداری اسلامی به حاشیه رانده و موجب شده در این نوع بانکداری، برخلاف بانکداری متعارف، سایر عقود جایگزین عقد قرض شوند. هرچند بهکارگیری قرارداد قرض در معاملات اسلامی با محدودیتهای جدی روبهرو است، این قرارداد، خصوصاً در زمینه بانکداری، دارای مزایای حقوقی و اقتصادی چشمگیری نسبت به سایر عقود است که نمیتوان نقش آنها را در بهبود سیستم بانکداری بدون ربا نادیده گرفت. پرسش اصلی این پژوهش آن است که آیا در یک نظام بانکداری بدون ربا، استفاده از عقد قرض در معاملات سودآور بانکی امکانپذیر است؟ این مقاله به روش توصیفی و تحلیل محتوا در پی اثبات این فرضیه است که عقد قرض این قابلیت را دارد که مانند سایر عقود اسلامی در یک نظام بانکی بدون ربا، و در یک چارچوب سودآور برای بانک بهکار گرفته شود. این پژوهش با بررسی ویژگیهای عقد قرض و ضرورت تفکیک مفهوم عام "قرض" در شریعت اسلامی از مفهوم خاص "قرضالحسنه"؛ با برشمردن مزایای این عقد، مکانیزمی پیشنهاد میکند که براساس آن قرارداد قرض در بستری سودآور و غیرربوی در یک نظام بانکی قابل استفاده است. طبقهبندی JEL:E00, E02, E4, E5
بانکداری بدون ربا
قرارداد قرض
نرخ بهره
2019
06
22
415
485
https://jte.ut.ac.ir/article_71340_884bc1da52a2121d2b79576ec58a15db.pdf