2024-03-28T23:31:26Z
https://jte.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=9606
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
بررسی تاثیر زکات برتوزیع ثروت جامعه با استفاده از رویکرد مدلسازی عامل- بنیان
نرگس
جاویدی عبداله زاده اول
احمد
اسدزاده
محمد علی
متفکر آزاد
صداقت
شهمراد
برقراری عدالت اجتماعی، تعادل و توازن در جامعه یکی از مهمترین پیش شرطهای توسعه است. از اینرو کاهش روند افزایش نابرابری برای سیاستگذاران در بسیاری از کشورها بهعنوان یک اولویت مطرح است. زکات یک قاعده حیاتی در سیستم کلان جامعه اسلامی است که نقش مهمی در تخصیص عادلانه درآمد ایفا میکند. هدف از این مقاله توصیف تئوری نقش زکات بهعنوان یک ابزار مهم در رسیدن به کارایی و بهبود شاخصهای توسعه انسانی است. برای این منظور از نرمافزار نت لوگو برای مدلسازی عامل- بنیان استفاده شده است. این مقاله به مدلسازی تأثیرات واقعی زکات در توزیع ثروت و کاهش نابرابری در یک جامعه اسلامی پرداخته و مقایسهای بین توزیع ثروت در دو سیستم اقتصاد متداول و اقتصاد اسلامی انجام میدهد. نتایج حاکی از آن است که یک سیستم اقتصادی با الگوی اسلامی در مجموع به شاخصهای بالاتر توسعه انسانی نسبت به یک سیستم با الگوی سرمایهگذاری مرسوم میانجامد. طبقهبندی JEL: P4, C53, D630, D310, E21
اقتصاد اسلامی
سیستمهای پیچیده
مدلسازی عامل- بنیان
نابرابری
ضریب جینی
مصرف
پسانداز
ثروت
2019
08
23
487
523
https://jte.ut.ac.ir/article_72765_0086143d348c274f03d86ce3fdb45d8d.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
ارزیابی رابطه استخراج منابع آب زیرزمینی و فقر روستایی در ایران
سید پرویز
جلیلی کامجو
یونس
نادمی
فقر دارای ابعاد مختلفی است و متغیرهای گوناگونی بر انواع فقر مؤثر است. اما در دهه اخیر نگاه کلگرایانه به فقر به سمت نگاه جزیی و هدفمند تغییر یافته است. همچنین با توجه به شدت تخریب و تخلیه محیطزیست، در مراحل گذار کشورها به توسعهیافتگی، تحلیل و ارزیابی تأثیر متغیرهای محیط زیستی مانند آب بر فقر مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی تأثیر استخراج منابع آب زیرزمینی بر فقر مطلق در مناطق روستایی ایران در دوره 1393-1364 با استفاده از تصریح مارکوف سوئیچینگ و تصریح دو رژیمی فقر مطلق میباشد. نتایج برآورد مدل نشان داده که فقر روستایی در اقتصاد ایران دارای دو رژیم فقر پایین و بالا است که رژیم فقر پایین ماندگاری بیشتری نسبت به رژیم فقر بالا دارد. همچنین استخراج منابع زیرزمینی آب در رژیم فقر روستایی بالا، تأثیری غیرخطی و آستانهای بر شاخص فقر مطلق روستایی دارد. به عبارت دیگر تا زمانی که این شاخص کمتر از 46/74 باشد، افزایش آن توانسته است موجب کاهش فقر مطلق روستایی شود، اما پس از افزایش بیرویه استخراج منابع آب زیرزمینی و عبور از حد آستانه فوق، افزایش استخراج منابع زیرزمینی آب موجب افزایش فقر مطلق روستایی میشود. این نتایج نشان میدهد که منابع آب زیرزمینی باید مبتنی بر یک مسیر بهینه استخراج بلندمدت به منظور نیل به توسعه پایدار، مورد بهرهبرداری قرار گیرد. به این ترتیب پیشنهاد میشود که به منظور جلوگیری از تله فقر محیطزیستی در مناطق روستایی، کیفیت حکمرانی آب و نحوه دسترسی به منابع آب در قالب یک سیستم مدیریت جامع منابع آب در حوضههای تحت تنش فقر مطلق، اجرا شود.
طبقهبندی JEL: L95, Q25, N57, P28, I32
منابع آب زیرزمینی
فقر مطلق
تصریح مارکوف سوئیچینگ
2019
08
23
525
550
https://jte.ut.ac.ir/article_72767_6107423a119cce1ba77a3214135ab011.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
جهانی شدن و درجه عبور نرخ ارز به قیمتهای مصرف کننده: کاربردی از مدل انتقال ملایم آستانهای تابلویی
رامین
رحیمی
حسن
خداویسی
پروسه جهانیشدن در بعد اقتصادی که منجر به همگرایی و ادغام اقتصادی کشورها در زمینههای تجاری، بازارهای مالی، سرمایه، نیروی کار و ... شده است، از طریق کانالهای مختلفی، نوسانات اقتصاد جهانی را به اقتصاد داخلی کشورها منتقل میکند. به جرات میتوان گفت که نرخ ارز، یکی از مهمترین و حساسترین متغیرها در انتقال اثرات مذکور است. حال سؤال اصلی تحقیق حاضر، این است که: تغییرات نرخ ارز در پروسه جهانیشدن، به چه میزان، قیمتهای مصرفکننده را تحت تأثیر قرار میدهد. مطالعه حاضر، با استفاده از دادههای 32 کشور درحالتوسعه و 24 کشور توسعهیافته، طی دوره زمانی 1980 تا 2016 و با بهکارگیری مدل انتقال ملایم تابلویی، به بررسی درجه عبور نرخ ارز به قیمتهای مصرفکننده، تحت رژیمهای جهانیشدن پرداخته است. بدین منظور از شاخص جهانیشدن استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که درجه عبور نرخ ارز در کشورهای درحالتوسعه، بیشتر از کشورهای توسعهیافته است. همچنین با انتقال از رژیم اول (جهانیشدن پایین) به رژیم دوم (جهانیشدن بالا) درجه عبور نرخ ارز به قیمتهای مصرف کننده، در کشورهای درحالتوسعه و توسعهیافته به ترتیب افزایش و کاهش مییابد.
طبقهبندی JEL: E31، O24، F62
درجه عبور نرخ ارز
جهانیشدن
شاخص KOF
قیمتهای مصرفکننده
2019
08
23
551
578
https://jte.ut.ac.ir/article_72768_196abe5e53e6deb6ae3aac8c10aa52a7.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
تأثیر TBTF بر پدیدهی رفتار گلهای و رفتار ریسکی بانکها
اسدا...
فرزین وش
محمدسعید
شادکار
یکی از خصوصیات صنعت بانکی، تأثیر غیرقابل اجتناب رفتار یک بانک بر بانکهای دیگر (اثر دومینو) است و با توجه به ناکامل بودن و عدم تقارن اطلاعات موجود میان فعالان این صنعت، بانک مرکزی، بانکها و مشتریان، پدیدههایی چون «رفتار گلهای» و «آبشار اطلاعاتی»، که بر تمایل مؤسسات به رفتار ریسکی تأثیر دارند، در میان مؤسسات فعال در این صنعت محتمل هستند. یکی دیگر از ویژگیهای خاص صنعت مالی TBTF «خیلی بزرگ برای ورشکستگی» بودن مؤسسات مالی است که این مسئله نیز بر وقوع پدیدهایی مانند رفتار گلهای تأثیر خواهد داشت. بانکهای مرکزی برای تأمین ثبات مالی نیازمند بررسی و شناخت عوامل مؤثر و فرآیند تأثیرگذاری آنها بر رفتار ریسکی بانکها با در نظر گرفتن ویژگیهای صنعت بانکی خواهند بود. در این مقاله مدل پایهای با درنظر گرفتن تأثیر مشکل TBTF بر وقوع پدیدهی رفتار گلهای و انتخاب رفتار ریسکی ناشی از آن ارائه شده است. مطابق مدل ارائه شده، وجود مشکل TBTF منجر به کاهش احتمال وقوع رفتار گلهای ایمن، افزایش احتمال وقوع رفتار ریسکی فراگیر و در نتیجه افزایش احتمال وقوع شرایط بحرانی میشود. در این حالت، افزایش تعداد بانکها نیز منجر به افزایش احتمال وقوع شرایط بحرانی خواهد شد. طبقهبندی JEL: E58 ,G28 ,G21
بانکها
رفتار گلهای
ریسک سیستمی
قاعدهگذاری
2019
08
23
579
606
https://jte.ut.ac.ir/article_72771_6bc11b5501fcdd64b21dc756a1a75c5b.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
تأثیر توسعه صادرات با فناوری برتر بر مهاجرت نخبگان در کشورهای منتخب منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منطقه منا)
ابوالفضل
شاه آبادی
مرضیه
صالحی
مهاجرت نخبگان یکی از چالشهایی است که کشورهای زیادی از دیرباز با آن مواجه هستند و از آن بهعنوان یکی از مسایل آسیبزا در کشورها یاد میشود، بنابراین ارزیابی علل مهاجرت نخبگان امری ضروری و اجتنابناپذیر است. یکی از موضوعاتی که میتواند بر جریان خروج نخبگان از کشورهای درحال توسعه تأثیر داشته باشد، توسعه صادرات با فناوری برتر است، زیرا با افزایش سهم صادرات محصولات با فناوری بالا، تقاضا برای نیرویکار متخصص و تحصیلکرده افزایش مییابد و مانع خروج نخبگان علمی میشود، لذا هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر، توسعه صادرات با فناوری برتر از کشورهای منتخب منطقه منا به ایالات متحده آمریکا طی دوره زمانی 2016-2000 با استفاده از روش گشتاورهای تعمیمیافته (GMM) است. نتایج مطالعه نشان میدهد که توسعه صادرات با فناوری برتر تأثیر منفی و معناداری بر مهاجرت نخبگان در کشورهای منتخب منطقه منا دارد. همچنین شاخصهای شکاف رفاهی و شکاف دستمزد حقیقی بر مهاجرت نخبگان در کشورهای مورد مطالعه تأثیر مثبت و معناداری دارند. متغیر نرخ بیکاری دانشآموختگان نیز دارای اثر مثبت، اما بیمعنا بر مهاجرت نخبگان است.
طبقهبندی JEL:C33, O31, F40, F22
مهاجرت نخبگان
صادرات با فناوری برتر
دادههای تابلویی
ایالات متحده آمریکا
کشورهای منتخب منطقه منا
2019
08
23
607
632
https://jte.ut.ac.ir/article_72773_43c3c9f1246d65f370336cae4d292280.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
بررسی عوامل مؤثر بر رشد بهرهوری سبز در اقتصاد ایران
سمانه
عابدی
آرین
دانشمند
شیما
نوریان
بهرهوری سبز، بهعنوان مهمترین هدف برای افزایش بهرهوری در کنار حفاظت از محیطزیست که پایهو اساس توسعه پایدار است، حائز اهمیت میباشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر رشد بهرهوری سبز در اقتصاد ایران میباشد، لذا در این مطالعه از شاخص مالمکوئیست و مالمکوئیست-لیونبرگر بهترتیب برای اندازهگیری بهرهوری و بهرهوری سبز استفاده شده است. همچنین عوامل مؤثر بر رشد بهرهوری سبز در اقتصاد ایران طی سالهای 1353-1393 با استفاده از دادههای سریزمانی و روش ARDL مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان میدهد که رشد بهرهوری سبز و بهرهوری متداول به ترتیب با میانگین 0.976 و 0.990 روند نزولی و صعودی در طی دوره مورد مطالعه را داشتهاند. نتایج حاصل از برآورد مدل بهرهوری سبز حاکی از آن است که عواملی مانند شهرنشینی، تکنولوژی، سرمایهگذاری مستقیم خارجی و سهم سوختهای فسیلی از کل مصرف انرژی، توانستهاند روند رشد بهرهوری سبز در طول سالهای مورد مطالعه را توضیحدهند. همچنین بهرهوری سبز در اقتصاد ایران نسبت به نرخ شهرنشینی و سهم سوختهای فسیلی به ترتیب با ضرایب 0.338 - و 0.050 - دارای بیشترین کشش میباشد. طبقهبندی JEL: D24، F43، F15
رشد اقتصادی
بهرهوری سبز
اقتصاد سبز
تحلیل پوششی دادهها (DEA)
2019
08
23
633
658
https://jte.ut.ac.ir/article_72777_d772d942fe26687b9abc7fb5fa001522.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
تجزیه و تحلیل بهرهوری کل عوامل تولید در بخش های منتخب با وجود شاخص تحریمهای اقتصادی
نرگس
محمودی
عبدالکریم
حسین پور
محمد
رضایی
یکی از سوالاتی که همواره پیش روی اقتصاددانان و سیاستگذاران کشورمان قرار دارد، این است که با وجود تحریمها روند بهرهوری بخشهای اقتصادی کشور چگونه بوده است؟ در همین راستا هدف این پژوهش بررسی بهرهوری کل عوامل تولید در شرایط تحریمهای اقتصادی برای بخشهای صنعت، کشاورزی و حمل و نقل در اقتصاد ایران است. بدین منظوراز مدل تحلیل پوششی دادهها (DEA) و شاخص مالم کوییست در بازه 1358 تا 1395 استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که تحریمها با درجات متفاوت بهرهوری و کارایی بخشهای مختلف را تحت تأثیر قرار دادهاند. در دوره مورد مطالعه، با وجود تحریمها بخش حمل و نقل، بهترین عملکرد و بخش صنعت، بدترین عملکرد را از لحاظ بهرهوری و کارایی داشتهاند. همچنین بر اساس نتایج بهدستآمده تغییرات بهرهوری در هر سه صنعت بیشتر تحت تأثیر تغییرات تکنولوژی بوده است. طبقهبندی JEL: F51,D24,D61
اقتصاد مقاومتی
تحریمهای اقتصادی
تحلیل پوششی دادهها
شاخص مالم کوییست
بهرهوری کل
کارایی
2019
09
23
659
693
https://jte.ut.ac.ir/article_72776_4058c2a9987232214aea4c86fb276f4a.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
بکارگیری الگوهای چندسطحی در بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به ماندگاری جوانان در روستاها (مطالعه موردی: روستاهای منتخب استان کرمانشاه).
مهدی
محمودی
محمود
دانشور کاخکی
ناصر
شاهنوشی
حسین
محمدی
مطالعه حاضر با بهکارگیری الگوهای چندسطحی ترتیبی، تمایل به ماندگاری جوانان روستایی را در شهرستانهای منتخب استان کرمانشاه برای سال 1396، موردبررسی قرار میدهد. سه شهرستان قصرشیرین، پاوه و هرسین و یک روستا از دهستانهای هر شهرستان نیز به صورت تصادفی با استفاده از روش نمونهگیری طبقهبندی دومرحلهای انتخاب شدهاند. متغیر وابسته، تمایل به ماندگاری افراد تا 5 سال آینده است. نتایج تحقیق، وجود ناهمسانیها در بین روستاها و شهرستانهای مورد مطالعه را موردتأیید قرار داده و متغیر جنسیت بر تمایل به ماندگاری جوانان مؤثر بوده است. از سویی، دقت الگوهای چندسطحی نسبت به سایر الگوهای قدیمی نشان داد که برخلاف سایر مطالعات؛ متغیر میزان تحصیلات و سن بیمعنی شده است. متغیرهای امکانات روستایی، جمعیت و فاصله روستا تا شهر نیز در سطح روستاها و در نهایت متغیر جمعیت شهرستان در سطح سوم، معنیدار شدهاندند. بر اساس نتایج تحقیق؛ با بهبود وضعیت راههای روستایی و افزایش امکانات روستایی، میتوان ماندگاری جوانان روستایی در منطقه موردمطالعه را تحت تأثیر قرار داد، لذا میتوان با افزایش امکانات اولیه رفاهی و زیرساختهای جادهای انگیزه جوانان را به مهاجرت کاهش داد. از سویی با افزایش امکانات رفاهی نیز سایر موقعیتهای مشاغل خدماتی و غیرکشاورزی مرتبط با زیرمجموعههای متغیر امکانات روستایی ایجاد میشود. بر همین اساس، شکافهای درآمدی بین مناطق روستایی- شهری، کاهش و در نتیجه از تخلیه روستاها جلوگیری به عمل میآید. با توجه به تأیید ناهمسانیها در جامعه موردمطالعه، این نتیجه حاصل شده است که اجرای سیاستگذاریهای کلی در راستای کاهش مهاجرت جوانان، همواره با شکست مواجه میشود. بنابراین پیشنهاد میگردد که در سیاستگذاریهای مرتبط با کاهش مهاجرت روستاییان، مجموعه هر روستا و هر شهرستان به طور مجزا و نه به صورت استانی مورد مطالعه و برنامهریزی قرار گیرند. طبقهبندی JEL: C81، D04، O12
ماندگاری در روستا
مهاجرت
جوانان روستایی
توسعه روستایی
الگوهای چندسطحی
2019
08
23
695
737
https://jte.ut.ac.ir/article_72778_8d7a9e9a3d124c84549811c3a3417a9e.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
بررسی اثر تکانههای قیمتی نفت بر نااطمینانی در بازارهای ارز، طلا و بورس اوراق بهادار در ایران
ابوالقاسم
مهدوی
محسن
مهرآرا
محمد حسین
معماریان
در ادبیات اقتصادی اثر منفی نااطمینانی بر فعالیتهای اقتصادی و در نتیجه کاهش رشد اقتصادی پذیرفته شده است. مطالعات انجام شده در این حوزه نشان میدهد که عوامل مختلفی در ایجاد نااطمینانی مؤثرند. شناسایی این عوامل میتواند کمک شایانی به سیاستگذاران برای کاهش نااطمینانی و اثرات مخرب آن کند. در این مقاله بهدلیل اهمیت نفت در اقتصاد ایران، اثر تکانههای قیمتی نفت بر نااطمینانی در سه بازار بورس ارز، طلا و اوراق بهادار مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور روش خودرگرسیون برداری ساختاری با استفاده از دادههای ماهانه ایران برای دوره زمانی 2004 تا 2018 به کار گرفته شده است. همچنین در این تحقیق بهدلیل بررسی دقیقتر تکانههای قیمتی نفتی به سه دسته تکانههای عرضه، تقاضا و تقاضای احتیاطی تقسیم شدهاند، برای سنجش نااطمینانی نیز از شاخص جدید حجم جستجوی اینترنتی استفاده شده است. نتایج حاصلشده نشان میدهد که تکانههای قیمتی نفت سبب ایجاد نااطمینانی در بازارهای طلا، ارز و بورس اوراق بهادار در ایران میشوند. طبقه بندی JEL: Q43, D8
نااطمینانی
تکانههای قیمتی نفت
شاخص حجم جستجوی اینترنتی
خود رگرسیون برداری ساختاری
2019
08
23
739
769
https://jte.ut.ac.ir/article_72780_4bbc1acd3f9c71b8d46a3c1573a07dfc.pdf
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
J. Econ. Res.
0039-8969
0039-8969
1398
54
3
برآورد درآمد غیررسمی در صنایع کارخانهای ایران
مانی
موتمنی
درآمد غیررسمی در بنگاهها، با هدف کاهش مالیات بر سود شکل میگیرد. در صورت مالی کاذب، بخشی از فروش بنگاه پنهان میشود و در نتیجه سود رسمی کاهش مییابد. در الگوی این پژوهش، درآمد غیررسمیِ بنگاه، تابعی از فاصله بین سود حقیقی و سود رسمی در نظر گرفته شده است. توزیع آماری مربوط به سود بنگاهها، شکل خاصی از توزیع بتا را نشان میدهد که پارامترهای آن بر مبنای نمونهای از صنایع کارخانهای ایران کسب شده است. دلیل انتخاب صنایع کارخانهای، فرایند پیچیدهی تبدیل داده به ستانده در این بنگاههاست که امکان ممیزی دقیق مالیاتی را دشوار میکند. از این رو، ایجاد فروش غیررسمی در کارخانههایی که فرایند تولید پیچیده دارند - با وجود نظام مالیات بر ارزش افزوده - ناممکن نیست. با شبیهسازی سود و ایجاد فرایند تصادفی در متغیر مربوط به انگیزهی فرار مالیاتی، تابع چگالی احتمال برای فروش غیررسمی ایجاد میشود. نتیجهی پژوهش نشان میدهد که درآمد غیررسمی در سطح اطمینان 99 درصد، بین 11 تا 12 درصد از فروش کارخانههایی را شامل میشود که دارای امکان و انگیزهی کافی برای فرار مالیاتی هستند. طبقهبندی JEL: H26, C15, L52
درآمد غیررسمی
صنایع کارخانهای
مالیات بر سود
توزیع پرت
فرایند تصادفی
2019
08
23
771
786
https://jte.ut.ac.ir/article_73041_49a738123334400f9f47827ed4b59d47.pdf