اندازه‌گیری و مقایسه حداقل معیشت خانوارهای شهری و روستایی ایران طی سال‌های 1392-1368

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

در دهه­های اخیر، کاهش فقر و افزایش سطح رفاه خانوارها به یکی از مباحث مهم توسعه‌ی اقتصادی کشور­ها تبدیل شده است، به‌طوری که فقرزدایی و بهبود سطح رفاه افراد در جامعه شرط لازم برای رشد اقتصادی محسوب َمی­شود. آگاهی از حداقل معیشت که در ادبیات اقتصادی به‌طور تلویحی مترادف با خط فقر است، اولین گام در مسیر برنامه­ریزی برای مبارزه با فقر و محرومیت می­باشد. در این راستا با استفاده از داده­های هزینه و درآمد خانوار­های شهری  و روستایی که توسط مرکز آمار ایران همه ساله منتشر می­شود، ابتدا حداقل معیشت طی سال‌های 1392-1368 که پنج برنامه‌ی توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به اجرا درآمده است با استفاده از هشت گروه کالایی، به روش سیستم مخارج خطی (LES) و با استفاده از نظریه‌ی حداقل عادات نسبی (HLES) محاسبه می­شود. سپس با استفاده از شاخص‌های سنجش فقر، شدت و گسترش فقر در مناطق شهری و روستایی مورد مطالعه قرار می­­­گیرد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که طی سال‌های مورد مطالعه، گرچه حداقل معیشت (خط فقر) در خانوارهای شهری و روستایی ایران  به ترتیب دارای رشد متوسط­20  و 3/21درصد بوده است، ولی میزان و اندازه فقر در شهر­ها روستاها روند نزولی داشته و شکاف فقر و شدت آن کاهش یافته است، بنابراین، عملکرد دولت در کاهش فقر نسبی طی پنج برنامه‌ی توسعه‌ی اقتصادی نسبتاً موفقیت­آمیز بوده است.
طبقه‌بندی C33, D63,I32 : JEL

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Measurement of Subsistence Level in Iran'‌s Urban and Rural Households During 1989-2013

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mowlaei 1
  • Zohre Rahimi Rad 2
1 Assistant Professor of Bu-Ali Sina University, Department of Economics
2 MSc. in Economics , Bu-Ali Sina University, Department of Economics,
چکیده [English]

Poverty is an economic and social undesirable phenomenon and one of the important causes of poverty is injustice income distribution among the people. The governments should perform the suitable policies for eradication of poverty in any societies. In this study, the poverty line of Iran's urban and rural households are estimated by the theory of relative habit of formation linear expenditure system (RHLES) and by using data of household's expenditure for 8 commodity-groups over the periods of 1389-2013. Then, the position of poverty in urban and rural regions is calculated by the indicators of head-count ratio, poverty gap and Foster, Greer and Thorbecke (FGT). The results of study show although the poverty line (minimum subsistence quantity) in Iran's urban and rural households has had an average growth about 20 percent, but the quantity of poverty indices are reduced during the five economic development plans. Thus, the government policies for the reduction of relative poverty in urban and rural regions have been successful.
JEL Classification: C33 , D63, I32

کلیدواژه‌ها [English]

  • Subsistence
  • Poverty Indices
  • poverty
  • Rural Regions
  • Urban Regions­

مراجع

ارشدی، علی، حسن‌زاده، علی و مستشاری، علی (1389). تعیین حداقل معاش خانوارهای شهری استان کرمانشاه با استفاده از سیستم مخارج خطی، فصلنامه‌ی اقتصاد مقداری، دوره‌ی 7، شماره‌ی 4: 23-1.
ابونوری، اسماعیل و مالکی، نادر (1387). خط فقر در استان سمنان طی برنامه‌های توسعه (1383-1368). فصلنامه‌ی علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 7(28):237-215.
باقری، فریده، دانش پرور، نیما و کاوند، حسین (1386). روند خط فقر و شاخص‌های فقر در ایران طی سال‌های 85-1375. فصلنامه‌ی گزیده آماری، 18(2):82-71.
جواهری، بختیار؛ سحابی، بهرام، قاسمی، عابدین و حامیان، محمدهادی (1391). برآورد حداقل معاش در مناطق شهری استان کردستان. فصلنامه‌ی علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 12(45):173-153.
خداداد کاشی، فرهاد، شهیکی تاش، محمد نبی (1391). شدت خط فقر در خانوارهای روستایی و مقایسه آن با خانوارهای شهری ایران. فصلنامه‌ی روستا و توسعه، 15(3): 55-41.
خسروی نژاد، علی اکبر (1391). برآورد فقر و شاخص‌های فقر در مناطق شهری و روستایی، فصلنامه‌ی مدل‌سازی اقتصادی، 6(2):60-39.
سازمان برنامه و بودجه (1368). قانون برنامه‌ی اول توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی ایران. تهران: سازمان برنامه و بودجه. قابل دسترسی در: www.mporg.ir/، آخرین دسترسی: 8/6/1394.
سازمان برنامه و بودجه (1372). قانون برنامه‌ی دوم توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی ایران، تهران: سازمان برنامه و بودجه. قابل دسترسی در: www.mporg.ir/، آخرین دسترسی: 8/6/1394.
اسازمان برنامه و بودجه (1378). قانون برنامه‌ی سوم توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی ایران، تهران: سازمان برنامه و بودجه. قابل دسترسی در: www.mporg.ir/، آخرین دسترسی: 8/6/1394.
لیارد،آر (2015). اقتصاد خرد، مترجم: عباس شاکری (1392). نشر نی.                  
گودرزی فراهانی، یزدان و عبدلی، قهرمان (1391). تخمین حداقل معاش با استفاده از سیستم مخارج در ایران و تعیین نسبت خانوارهای زیر خط فقر، فصلنامه‌ی رفاه اجتماعی، 12(45): 151-127.
معاونت پژوهش، تدوین و تنقیح قوانین و مقررات ریاست جمهوری (1383). مجموعه‌ی برنامه‌ی چهارم توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. قابل دسترسی در: www.mtif.org/، آخرین دسترسی: 8/9/1394.
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری (1389). مجموعه‌ی برنامه‌ی پنج ساله پنجم توسعه‌ی جمهوری اسلامی ایران. قابل دسترسی در: www.mtif.org/، آخرین دسترسی: 7/10/1394
محمدی، شاکر، سایه میری، علی و گرجی، ‌هادی (1386). اندازه‌گیری حداقل معاش با استفاده از سیستم مخارج خطی: مورد استان ایلام در طی دو برنامه، فصلنامه‌ی پژوهش‌های اقتصادی ایران، 9(31):188-165.
محمودی، ابوالفضل (1392). برآورد خط فقر نسبی در مناطق شهری ایران: کاربرد داده‌های پانل در سیستم مخارج خطی، فصلنامه‌ی علمی- پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه‌ی اقتصادی، 4(13):60-43.
مرکز آمار ایران (1392). داده‌های شاخص قیمت مصرف‌کننده روستایی. سال‌های 1392-1368. قابل دسترسی در: www.amar.org.ir/، آخرین دسترسی: 16/4/1394.
مرکز آمار ایران (1392). نتایج آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی، سال‌های 1392-1368. قابل دسترسی در: www.amar.org.ir/، آخرین دسترسی: 6/5/1394.
مکیان، نظام‌الدین و سعادت‌خواه، آزاده (1390). اندازه‌گیری حداقل معاش با استفاده از سیستم مخارج خطی مطالعه موردی: جامعه شهری استان یزد (برنامه‌های سوم و چهارم توسعه. فصلنامه‌ی علمی- پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه‌ی اقتصادی،2(5):68-45.
Almas, I., Kjelsrud, A., & Somanathan, R. (2013). A Behavior- based Approach to the Estimation of poverty In India. CESifo working paper series, 4122.
Baiyegunhi, L.J.S. & Fraser, G.C.G­. (2010). Determinants of Household Poverty Dynamics in Rural Regions of the Eastern Cape Province. South Africa, 48th Agricultural Economists Association of South Africa (AEASA) Conference, Cape Town, south Africa, September.
Botchway, S. (2013).Poverty: A Review and Analysis of Its Theoretical Conceptions and Measurements. International Journal of Humanities and Social Science, 3(10):85-96.
 Park, A. (2010). Migration and urban Poverty and Inequality in China, China Economic Journal, 3(1):49-67.
Simler, K. R., & Arndt, C. (2006), Poverty Comparisons with Absolute Poverty Lines Estimated from Survey Data, FCND Discussion paper 211.
World Bank (2005). Introduction to Poverty Analysis, Poverty Manual, JH Revision of August 8.
World Bank (2016). Poverty Line in 2016, (www.world bank.org), Accessed: May2, 2016.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 آذر 1395
  • تاریخ بازنگری: 12 مرداد 1396
  • تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار