اثر افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده بر میزان مصرف کالاهای خوراکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی ، تهران، ایران

2 دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش، جهت بررسی اثر افزایش یک درصد نرخ مالیات ارزش افزوده در سال ۱۳۹۰ بر مصرف خوراکی‌های ۲۵۵۱۴ خانوار شهری و روستایی به روش تفاضل در تفاضل، اطلاعات مربوط به مصرف ۱۵۲ ریزقلم کالا، در ۸ دسته کالایی برنج، نان و غلات، گوشت قرمز و مرغ، گوشت ماهی، لبنیات، میوه و تنقلات، سبزیجات و ادویه و نوشیدنی‌ها را با در نظر گرفتن سایر عوامل همچون درآمد و بعد خانوار، شغل، وضعیت تأهل، وضعیت سکونت، جنسیت، سن و سواد سرپرست خانوار به همراه شهری یا روستایی بودن آنان جمع‌آوری شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که اثر افزایش یک درصدی نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال 1390 برای دسته‌های کالایی برنج، گوشت قرمز و مرغ، گوشت ماهی، لبنیات، میوه و تنقلات، و سبزی و ادویه و نان و غلات، در سطح 99 درصد اطمینان منفی و معنی‌دار و برای دسته کالایی نوشیدنی‌ها در سطح 99 درصد اطمینان مثبت و معنی‌دار بوده است. از این رو، پیشنهاد می‌شود تا درخصوص اعمال سیاست‌های مشابه افزایش نرخ مالیات ارزش افزوده با احتیاط بیشتری عمل کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effect of Increasing the Value Added Tax Rate on the Amount of Consumption of Food Products

نویسندگان [English]

  • Amirhossein KhajevandSalehi 1
  • Ali Asghar Salem 2
1 Faculty of Economics, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2 Faculty of Economics, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study examines the impact of a one-percent increase in the value-added tax (VAT) rate implemented in Iran in 2011 on food consumption among 25,514 urban and rural households. Utilizing the difference-in-difference method, data were collected on the consumption of 152 micro-items across eight commodity categories: rice, bread and cereals, red meat and poultry, fish, dairy products, fruits and snacks, vegetables and spices, and beverages. The analysis also considered various factors, including income, household size, occupation, marital status, residence status, gender, age, and literacy of the household head, as well as whether they lived in urban or rural areas. The results indicate that the one-percent increase in the VAT rate in 2011 had a negative and significant impact (at the 99% confidence level) on the consumption of rice, red meat and poultry, fish, dairy products, fruits and snacks, vegetables and spices, and bread and cereals. In contrast, the effect on the beverage category was positive and significant at the same confidence level. Therefore, caution is advised when considering policies that involve increasing the value-added tax rate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consumption
  • Difference-in-Difference Model
  • Household Budget Data
  • Value Added Tax
ایزدخواستی، حجت‌الله، دژپسند، فرهاد، و علی‌پور، سامان. (1402). بررسی عوامل مؤثر بر شاخص‌های پوشش مالیاتی در ایران با تاکید بر درآمدهای نفتی. پژوهشنامه مالیات، 32(58)، 76-106.
افخمی، سروش، سالم، علی اصغر، و طاهرپور، جواد. (1400) عوامل فردی مؤثر بر امنیت تغذیه خانوارهای مناطق شهری ایران. سیاست‌گذاری اقتصادی، 13(26)، 31-59.
پژویان، جمشید. (1389). اقتصاد بخش عمومی، مالیات‌ها (چاپ پنجم). تهران: انتشارات جنگل.
خلیلی ملکشاه، سمانه، قهرمان‌زاده، محمد، و پیش‌بهار، اسماعیل. (1399). اثر خصوصیات خانوار بر تقاضای مواد غذایی خانوارهای شهری و روستایی ایران. تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 12 (4)، 23-55.
زراعتکار، مسعود، و زراعتکار، زهرا. (1394). تأثیر مالیات بر ارزش افزوده بر رشد اقتصادی در ایران. کنفرانس ملی هزاره سوم و علوم انسانی، شیراز، ایران.
سبحانیان، سیدمحمدهادی، معماریان، محمدحسین، و بحری، پویا. (1399). واکاوی مالیات بر ارزش افزوده و اثرات آن بر رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد اقتصاد، 9(35)، 325-358.
سید نورانی، سید محمدرضا، محمدی، تیمور، و امیرشاهی، سمانه. (1394). دو نرخ مالیات بر ارزش افزوده. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 23(73)، 69-92.
صفرپور، محجوبه، درستی مطلق، احمدرضا، حسینی، سیدمصطفی، رنجبر نوشری، فرزانه، دانشی مسکونی، میلاد، عزیزی، سمانه، و کاشانی، آروین. (۱۳۹۲). شیوع و پیامدهای ناامنی غذایی و ارتباط آن با برخی عوامل اجتماعی-اقتصادی. مجله دانش و تندرستی، 8(4)، 193-198.
عبدالله میلانی، مهنوش، نصیری اقدم، علی، مهاجری، پریسا، و آریان‌نژاد، مریم. (۱۳۹۶). ارزیابی تأثیر معافیت‌ها بر تنازلی بودن مالیات بر ارزش افزوده در ایران. پژوهشنامه مالیات، 25(33)، 68-33.
غفاریان کلاهی، سیدحسین. (1398). اثر مالیات بر ارزش افزوده بر پس‌انداز در کشورهای در حال توسعه. کنفرانس سیاست‌های مالی و مالیاتی ایران، تهران، ایران.
---------- (1397). بررسی تأثیر مالیات بر ارزش افزوده بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی: کشورهای در حال توسعه و ایران). پژوهشنامه مالیات، ۲۷(۴۱)، 106 – 135.
قربانی، مسعود، چشمی، علی، سلیمی‌فر، مصطفی، و نظری، عظیم. (۱۴۰۰). اثرگذاری تکانه مالیات بر ارزش افزوده بر اقتصاد ایران؛ تحلیل حساسیت چسبندگی قیمت با الگوی DSGE. پژوهشنامه مالیات، 29(50)، 177-143.
کریمی ده کیانی، محمد، خلیلیان، صادق، نجفی علمدارلو، حامد، و وکیل‌پور، محمد حسن. (1400). بررسی تأثیر افزایش قیمت مواد غذایی بر هزینه زندگی خانوارهای ایرانی. فصلنامه تحقیقات اقتصادی، 56(4)، 771-802.
کریمی پتانلار، سعید، و خطیبی، یاسر. (۱۳۹۹). اثر مالیات بر ارزش افزوده بر ثبات اقتصاد بخش عمومی در ایران (با رویکرد ارتقای اخلاق و فرهنگ مالیاتی). فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 15(2)، 70-75.
محبی‌نیا، فهیمه. (1394). اثرات افزایش نرخ مالیات ارزش افزوده بر تورم و رفاه خانوار با استفاده از الگوی ماتریس حسابداری اجتماعی. همایش سیاست های مالی و مالیاتی ایران، تهران، ایران.
وصال، محمد، و صبوری، نیما. (۱۳۹۶). اصابت مالیاتی؛ مطالعه‌ی موردی مالیات بر ارزش افزوده در ایران. مجله تحقیقات اقتصادی،52(4)، 1023-997.
نوفرستی، محمد، و نصیری، محمود. (1397). اثر بیکاری بر مصرف خانوارهای شاغل. فصلنامه تحقیقات اقتصادی، 53(4)، 987-971.
یوسفی، کوثر، و سبحانی، فاطمه. (1395). ارزیابی سیاستی اثر توافقات ترجیحی بر سهم بازار ایران در کشورهای طرف توافق. فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، 21(1)، 56-23.
سایت خبری تابناک. (1402). اعلام رسمی سازمان مالیاتی برای افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده از اولین روز ۱۴۰۳، اسفند ۱۴۰۲. قابل دسترس از https://www.tabnak.ir/0059Oe
 Andrejovská, A., & Regaskova, M. (2018). The Influence of Value-Added Tax Changes on the Household Consumption. Journal of Interdisciplinary Research, 8(1), 1-5.
Terfa, A., Ereso, T., Kebede, M. K. D., Rajendran, M. M. A., & Nedelea, A. M. (2017). Assessment of the Effect of Value Added Tax on Consumption Behavior: The Case of Nekemte Town, Wollega. Ecoforum Journal, 6(1), 1-12.
Alizadeh, M., & Motallabi, M. (2016). Studying the Effect of Value Added Tax on the Size of Current Government and Construction Government. Procedia Economics and Finance, 36, 336-344.‏
Alem, Y., & Söderbom, M. (2012). Household-Level Consumption in Urban Ethiopia: The Effects of a Large Food Price Shock. World Development, 40(1), 146-162.‏
Bird, R. M., & Gendron, P. P. (1998). Dual VATs and Cross-Border Trade: Two Problems, One Solution? International Tax and Public Finance, 5, 429-442.‏
Bentolila, S., & Ichino, A. (2008). Unemployment and Consumption Near and Far Away from the Mediterranean. Journal of Population Economics, 21, 255-280.‏
Clemens, M., & Röger, W. (2022). Temporary VAT Reduction during the Lockdown. DIW Discussion Papers, 1944, 1-15.
Cupak, A., Pokrivcak, J., Rizov, M., Alexandri, C., & Luca, L. (2014). Economic Development and Food Demand in Central and Eastern European Countries: The Case of Romania.‏ Retrieved from https://catalog.ihsn.org/citations/26751
Dijkstra, J. (2013). The Influence of the VAT Increase on Consumer Prices. Netherlands: Leiden University (Dissertation–MCOM).‏
Jafari Samimi, A., Larimi, S. J., Azizi, Kh., & Hosseini, C.M. (2006). Studying the Effect of Income of Replacing Value Added Tax. Economic Journal, 22, 257-279.
Liu, Q., & Lu, Y. (2015). Firm Investment and Exporting: Evidence from China's Value-Added Tax Reform. Journal of International Economics, 97(2), 392-403.‏
Lin, B. H., Ver Ploeg, M., Kasteridis, P., & Yen, S. T. (2014). The Roles of Food Prices and Food Access in Determining Food Purchases of Low-Income Households. Journal of Policy Modeling, 36(5), 938-952.‏
Liao, H., & Chern, W. S. (2007). A Dynamic Analysis of Food Demand Patterns in Urban China.‏ Retrieved from https://ageconsearch.umn.edu/record/9770/files/sp07li09.pdf
Mgammal, M. H., Al-Matari, E. M., & Alruwaili, T. F. (2023). Value-Added-Tax Rate Increases: A Comparative Study Using Difference-In-Difference with an ARIMA Modeling Approach. Humanities and Social Sciences Communications, 10(1), 1-17.‏
Mariscal, R., & Werner, A. M. (2018). The Price and Welfare Effects of the Value-Added Tax: Evidence from Mexico. Retrieved from International Monetary Fund.‏
Nicita, A. (2004). Efficiency and Equity of a Marginal Tax Reform: Income, Quality, and Price Elasticities for Mexico (3266). Washington, DC: World Bank Publications.‏
Omotayo, A. O., Ogunniyi, A. I., Tchereni, B. H., & Nkonki-Mandleni, B. (2018). Understanding the Link between Households' Poverty and Food Security in South West Nigeria. The Journal of Developing Areas, 52(3), 27-38.
Tonetto, J. L., Fochezatto, A., & da Silva, G. P. (2023). Refund of Consumption Tax to Low-Income People: Impact Assessment Using Difference-In-Differences. Economies, 11(6), 1-13.
Wasim, M., & Alzoubi, H. (2019). The Impact of VAT on Consumer Behavior: Empirical evidence from UAE. Retrieved from https://www.studocu.com/ph/document/araullo-high-school/accountancy/impact-of-vat-on-consumer-behavior-in-uae-empirical-study/133047858