اندازه‌گیری درجه سفته‌بازی در بازار مسکن (مسکونی) مناطق شهری استان‌های منتخب ایران: رهیافت اقتصادسنجی فضایی

منجذب, محمدرضا; خندان, عباس; شاه بهرامی, حمید

doi:10.22059/jte.2022.345778.1008684

اندازه‌گیری درجه سفته‌بازی در بازار مسکن (مسکونی) مناطق شهری استان‌های منتخب ایران: رهیافت اقتصادسنجی فضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه آموزشی اقتصاد امور عمومی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

² استادیار گروه آموزشی اقتصاد امور عمومی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³ کارشناسی ارشد مهندسی صنایع سیستم‌های کلان اقتصادی اجتماعی، تهران، ایران

10.22059/jte.2022.345778.1008684

چکیده

این مقاله به دنبال اندازه‌گیری درجه سفته‌بازی مسکن استان‌های منتخب ایران با رهیافت اقتصادسنجی فضایی است و در این راستا از داده های حقیقی شده قیمت زمین، قیمت مسکن، تولید ناخالص داخلی و اجاره بها در20 استان طی دوره زمانی (1396-1385) استفاده شده است. پس از بررسی اثرات این متغیرها بر قیمت مسکن استان‌ها، مدل خودرگرسیون فضایی با اثرات ثابت، برآورد و با استفاده از رویکرد شکاف بین میانگین‌های قیمت واقعی و قیمت برآوردی (ارزش ذاتی) درجه سفته‌بازی مسکن در استان‌ها محاسبه شده است. نتایج حاکی از آن است که اجاره‌بها و قیمت زمین اثر مثبت و تولید ناخالص داخلی اثر منفی بر قیمت مسکن دارند. شکاف قیمت مسکن برای تمامی استان‌ها معنادار بود و بر اساس آن درجة سفته‌بازی استان‌ها محاسبه شده است. همچنین، اثرات فضایی و مجاورتی استان‌ها بر همسایگان خود نمایان گردید.
طبقه‌بندی JEL: G10, R31, R32

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.00398969.1401.57.1.6.1

عنوان مقاله [English]

Measuring the Degree of Speculation in the Housing Market of Urban Areas of Selected Provinces of Iran: A Spatial Econometric Approach

نویسندگان [English]

Mohammadreza Monjazeb ¹
Abbas Khandan ²
Hamid Shahbahrami ³

¹ Department of Economics of Public Affairs, Faculty of Economics, University of Kharazmi

² Assistant Professor, Department of Economics of Public Affairs, Faculty of Economics, University of Kharazmi, Tehran, Iran

³ MA, Department of Economics of Public Affairs, Faculty of Economics, Kharazmi University, Tehran, Iran

چکیده [English]

This study seeks to measure the degree of housing speculation in selected provinces of Iran with a spatial econometric approach, and for that porpuse, the real value time series data on land prices, housing prices, GDP and rents in 20 provinces during the period (1385-1396) is used. After examining the effects of these variables on the housing prices of the selected provinces, a fixed-effect spatial autoregression model was estimated and the degree of housing speculation in the provinces was calculated based on the gap between the average actual and the estimated prices (intrinsic value). The results indicate that housing rent and land prices have a positive effect while GDP has a negative effect on housing prices. The housing prices gap was significant for all provinces which based on that, then, the degree of speculation of the provinces was calculated. The spatial and contiguity effects of provinces on their neighbors were estimated as well, based on provinces' neighborhoods and their degree of speculation.
JEL Classification: G10, R31, R32.

کلیدواژه‌ها [English]

Housing prices
speculation
regional housing markets
spatial econometrics

مراجع

آرامبنیار، محمد (1388). تأثیر و تأثیرات بحران مالی جهانی بر بخش مسکن در آمریکا و ایران. نخستین همایش بین‌المللی تأمین مالی مسکن، 61-62.

ابوالحسنی، اصغر، ابراهیمی، ایلنار، پورکاظمی، محمدحسین و بهرامینیا، ابراهیم (1395). اثر تکانه‌های پولی و تکانه‌های نفتی بر تولید و تورم بخش مسکن در اقتصاد ایران: رویکرد تعادل عمومی پویای تصادفی نیوکینزی. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 7 (25)، 113-132.

اسدپور، احمد علی (1398). اثر نااطمینانی تورم و متغیرهای کلان اقتصادی بر قیمت مسکن در ایران. پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 10(37)، 125-136.

خدادادکاشی، فرهاد و رزبان، نرگس (1393). نقش سفتهبازی بر تغییرات قیمت مسکن در ایران (1370-1387). پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 22(71)، 5-28.

خلیلیعراقی، سید منصور، مهرآرا، محسن و عظیمی، سیدرضا (1391). بررسی عوامل مؤثر بر قیمت مسکن در ایران با استفاده از داده‌های ترکیبی. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 20(63)، 33-50

دلالپور محمدی، محمدرضا (1379). برنامهریزی مسکن. انتشارات سمت، تهران.

سیدنورانی، سید محمدرضا (1393). بررسی سفته‌بازی و حباب قیمت مسکن در مناطق شهری ایران. پژوهشنامه اقتصادی، 14(52)، 49-68.

شهبازی، کیومرث وکلانتری، زهرا (1391). اثرات شوک‌های سیاست‌های پولی و مالی بر متغیرهای بازار مسکن در ایران: رهیافت SVAR، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 20(61)، 77-104.

طالبلو، رضا، محمدی، تیمور و پیردایه، هادی (1395). تحلیل انتشار فضایی تغییرات قیمت مسکن در استانهای ایران رهیافت اقتصادسنجی فضایی. پژوهشنامه اقتصادی، 17(66)، 55-95.

عابدینی، جواد، ابراهیمی، حسن، و فهیمیفرد، سیدحامد (1395). حباب قیمتی در بازار مسکن ایران مبتنی بر مدل ساختاری تعیین قیمت مسکن. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 21(67)، 181-210.

عباسینژاد، حسین، و یاری، حمید (1388). تأثیر شوکهای نفتی بر قیمت مسکن در ایران. پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی)، 9 (1)، 59-77

قادری، جعفر و ایزدی، بهنام (1394). بررسی تاثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر قیمت مسکن در ایران (1391-1350). اقتصاد شهری، 1(1)، 55-75.

قلیزاده، علیاکبر، منوچهری، صلاحالدین، و فاطمیزردان، یعقوب (1400). الگو‌سازی سفته‌بازی در بازار مسکن شهر تهران. اقتصاد و الگوسازی، 12 (4)، 137-179.

کمالیدهکردی، پروانه (1399). تحلیل اثر شوک ارزی، تحریم‌های اقتصادی و قیمت نفت بر بازار مسکن (با به‌کارگیری الگوی خود رگرسیونی برداری ساختاری SVAR). نظریههای کاربردی اقتصاد، 7(4)، 27-56.

کمیجانی، اکبر، گندلی علیخانی، نادیا و نادری، اسماعیل (1392). تحلیل پولی حباب بازار مسکن در اقتصاد ایران. راهبرد اقتصادی، 2(7)، 7-39.

منجذب، محمدرضا، و مصطفیپور، مصطفی (1392). بررسی اثرات مسکن مهر بر بازار مسکن در ایران. سیاستهای راهبردی و کلان، 1(3)، 1-15.

منجذب، محمدرضا، و نصرتی، رضا (1397). مدلهای اقتصادسنجی پیشرفته همراه با ایویوز و استتا. مؤسسه کتاب مهربان نشر، تهران.

منوچهری، صلاحالدین و قلیزاده، علیاکبر (1401). واکنش سفته بازی در بازار مسکن به شوک‌های برونزا در ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 22(2)، 185-216.

نصر اصفهانی، رضا، صفاری، بابک و لطیفی، محمدرضا (1395). تحلیل عوامل مؤثر اقتصادی بر حباب قیمت مسکن (مطالعه موردی شهر تهران). تحقیقات اقتصادی، 52(1)، 163-186.

یزدانی، فردین (1382). بازار سرمایه مسکن، زمینه‌ها و چارچوب‌ها. اقتصاد مسکن. 34.

Baltagi, B. H., Bresson, G., & Pirotte, A. (2007). Panel unit root tests and spatial dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 339-360.‏

Bayraktar, N. (2014). Measuring relative development level of stock markets: Capacity and effort of countries. Borsa Istanbul Review, 14, 2214-8450.

Case, K. E., & Shiller, R. J. (2003). Is there a bubble in the housing market? Brookings papers on economic activity, 2, 299-362.

Chung, J. Y., & Carpenter, K. (2022). Safe havens: overseas housing speculation and opportunity zones. Housing Studies, 37(8), 1350-1378.

DiPasquale, D., & Wheaton, W. C. (1994). Housing market dynamics and the future of housing prices. Journal of urban economics, 35(1), 1-27.

Gholipour, H. F., & Farzanegan, M. R. (2015). Marriage crisis and housing costs: Empirical evidence from provinces of Iran. Journal of Policy Modeling, 37(1), 107-123.

Hadavandi, E., Ghanbari, A., Mirjani, S. M., & Abbasian, S. (2011). An econometric panel data‐based approach for housing price forecasting in Iran. International Journal of Housing Markets and Analysis, 4(1), 70-83.

Harvey, D. (1976). Labor, capital, and class struggle around the built environment in advanced capitalist societies. Politics & Society, 6(3), 265-295.

Harvey, D. (1978). The urban process under capitalism: A 1665 framework for analysis. International Journal of Urban and Regional Research, 2(1-4), 101-131.

Harvey, D. (1981). The spatial fix—Hegel, Von Thunen, and Marx. Antipode, 13(3), 1-12.

Levin, E. J., & Wright, R. E. (1997). The impact of speculation on house prices in the United Kingdom. Economic modelling, 14(4), 567-585.‏

Lin, Y., Lu, P., & Zhou, T. (2007). Research of relationships among housing prices, land prices and rents. Price Theory and Practice, 42.

Liu, M., & Ma, Q. (2021). Determinants of house prices in China: a panel-corrected regression approach. The Annals of Regional Science, 67, 47-72.

Mallick, H., & Mahalik, M. K. (2015). Factors determining regional housing prices: evidence from major cities in India. Journal of Property Research, 32(2), 123-146.‏

Meen, G., & Andrew, M. (1998). On the aggregate housing market implications of labour market change. Scottish Journal of Political Economy, 45(4), 393-419.

Muth, R. F. (1969). Cities and Housing; the Spatial Pattern of Urban Residential Land Use. University of Chicago.

Muellbauer, J., & Murphy, A. (1997). Booms and busts in the UK housing market. The Economic Journal, 107(445), 1701-1727

Nassif, A., Feijo, C., & Araujo, E. (2011). The long-term “optimal” real exchange rate and the currency overvaluation trend in open emerging economies: The case of Brazil. United Nations Conference on Trade and Development.

Shen, T., Feng, D., & Sun, T. (2010). Spatial econometrics. Peking University Press.

Taghizadeh-Hesary, F., Yoshino, N., Mortha, A., Chiu, A., & Naderi, N. (2020). International and External Determinants of Housing Price Boom in Hong-Kong. Buletin Ekonomi Moneter Dan Perbankan, 23(4), 597-620.

Wang, Y., Wang, S., Li, G., Zhang, H., Jin, L., Su, Y., & Wu, K. (2017). Identifying the determinants of housing prices in China using spatial regression and the geographical detector technique. Applied Geography, 79, 26-36.

Yang, X., Wu, Y., Shen, Q., & Dang, H. (2017). Measuring the degree of speculation in the residential housing market: A spatial econometric model and its application in China. Habitat International, 67, 96-104.

Yuan, D., & Song, X. (2008). Spatial infectious study of regional housing bubble in China. Shanghai University of Finance and Economics, 6.

Yuan, F., Wei, Y. D., & Wu, J. (2020). Amenity effects of urban facilities on housing prices in China: Accessibility, scarcity, and urban spaces. Cities, 96.