مالیات تورمی و رفاه در اقتصاد ایران طی پنج دهه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد نظری، دانشکده اقتصاد، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 گروه اقتصاد انرژی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین اثر مالیات تورمی بر رفاه اقتصادی در قالبی متقارن و نامتقارن است. برای این منظور، نخست، رفاه اقتصادی با استفاده از شاخص ترکیبی رفاه بر مبنای چهار بعد جریـان متوسط مصرف، ثروت یا انباشت ذخایر تولیدی، نابرابری درآمد و امنیت اقتصـادی طی پنج دهه محاسبه گردید. نتایج حاصل از توصیف داده­ها نشان می­دهد که پس از جنگ و در دهه هفتاد با اتخاذ سیاست‌هایی در جهت توسعه کشور رفاه اقتصادی روندی افزایشی داشته و این روند در در دهه هشتاد به دلیل تک نرخی شدن نرخ ارز و حساب ذخیره ارزی نیز ادامه یافته است. در دهه نود با شدت یافتن تحریم اقتصادی و افزایش تورم و رکود، رفاه اقتصادی کاهش یافته است. در بخش بعدی پژوهش، برآورد متقارن و نامتقارن الگو مبتنی بر رهیافت خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی خطی و غیرخطی در دوره‌‌ زمانی 1350تا1400 انجام شد. نتایج بلندمدت حاصل از برآورد الگو در قالب خطی (متقارن) حاکی از آن است که مالیات تورمی با اثر منفی بر رفاه اقتصادی همراه است. در رهیافت غیرخطی (نامتقارن) نیز این اثر معکوس تأیید گردید، به نحوی­که افزایش­ها در مالیات تورمی بیش از کاهش­ها در آن بر رفاه اقتصادی اثرگذار است. تورم نیز مطابق با انتظار با اثری منفی و نامتقارن بر رفاه اقتصادی همراه است، به نحوی که اثر معکوس افزایش­ها در تورم بر رفاه به مراتب بیش از کاهش­ها در آن است. یافته دیگر آنکه بیکاری به طور منفی و درآمد سرانه به طور مثبت بر رفاه اقتصادی اثرگذار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Tax Inflation and Welfare in Iran over Five Decades

نویسندگان [English]

  • Mohammad Abdi Seyyedkolaee 1
  • Shahryar Zaroki 2
  • Maral Mohaimeni 1
1 Department of Theoretical Economics, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
2 Department of Energy Economics, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the current research is to explain the effect of inflation tax on economic welfare in symmetrical and asymmetrical approach. In this way, firstly, economic welfare was calculated using the composite index of welfare based on four dimensions of average flow of consumption, wealth or accumulation of production reserves, income inequality and economic security over five decades. The results of the data description show that after the war and in the 1990s with the adoption of policies for the development of the country, the economic prosperity has increased, and this trend has continued in the 2000s due to the single rate of the exchange rate and creation of currency reserve account. In the 2010s, economic prosperity has decreased due to the intensification of economic sanctions and the increase of inflation and recession. In the next part of the research, the symmetric and asymmetric estimation of the model based on the Linear and Non-Linear Autoregressive Distributed Lag model was carried out in the period of 1971-2021. The long-term results of estimating the model in a linear (symmetric) approach indicate that the inflation tax has a negative effect on economic welfare. In the non-linear (asymmetric) approach, this reverse effect was also confirmed, in such a way that increases in the inflationary tax affect economic well-being more than decreases in it. As expected, inflation has a negative and asymmetric effect on economic welfare, so that the inverse effect of increases in inflation on well-being is far more than decreases in it. Another finding is that unemployment has a negative effect and per capita income has a positive effect on economic welfare.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Asymmetric Approach
  • Economic Welfare
  • Iran
  • Tax Inflation

مراجع

اسماعیل‌نیا، علی اصغر (1376). تعیین مالیات تورمی در اقتصاد ایران. فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، 2(1و2)، 47-74.
ایزدخواستی، حجت؛ صمدی، سعید و دلالی اصفهانی، رحیم (1393). تحلیل مقایسه‌ای هزینه رفاهی مالیات تورمی در الگوی تعادل جرئی و تعادل عمومی. فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 5(15)، 43-71.
ایزدخواستی، حجت؛ صمدی، سعید و دلالی اصفهانی، رحیم (1394). تحلیل تأثیر مالیات تورمی بر تخصیص منابع و رفاه در اقتصاد ایران: ارائه یک الگوی رشد درون‌زای نئوکلاسیکی با لحاظ کردن فراغت و اثرات جانبی تولید. مجله تحقیقات اقتصادی، 50(2)، 253-280.
بختیاری، صادق؛ رنجبر، همایون و قربانی، سمیه (1391). شاخص ترکیبی رفاه اقتصادی و اندازه‌گیری آن برای منتخبی از کشور‌های در حال توسعه. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 3(9)، 41-58.
حسینی، محمد رضا و جعفری صمیمی، احمد (1389). برآورد و ارزیابی روند رفاه اقتصادی ایران با استفاده از شاخص ترکیبی CIEWB. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 14(42)، 101-122.
جعفری صمیمی، احمد؛ زروکی، شهریار و ساداتی امیری، سیده رقیه (1397). تحلیل رفاه اقتصادی با تأکید بر ابعاد جهانی ‌شدن. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 12(44)، 1-23.
حاج امینی، مهدی (1397). آثار بلندمدت مالیات تورمی بر بخش‌های غیرنفتی اقتصاد ایران: ارزیابی قاعده‌های فرید‌‌‌من و فلپس با رویکرد ساختاری بلندمدت (SVECX). فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 26(87)، 148-117.
خلیلی تیرتاشی، نصرالله (1393). تحلیل نظری آثار مالیات تورمی بر عدالت اقتصادی. فصلنامه اقتصاد اسلامی، 14(56)، 93-116.
زروکی، شهریار؛ عبدی سیّدکلایی، محمد و یوسفی بارفروش، آرمان (1400). تحلیل نقش بی‌ثباتی اقتصاد کلان بر نا‌برابری درآمد در ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 21(4)، 37-66.
میر‌شفیعی، امیر؛ شهرستانی، حمید؛ معمارنژاد، عباس و غفاری، فرهاد (1401). نوسانات تورم و آثار آن بر شاخص‌های اقتصادی مؤثر بر سلامت (نرخ بیکاری و مخارج مصرف‌کننده). نشریه پایش، 21(3)، 273-285.
وطن‌پور، محمد (1382). بررسی عوامل مؤثر بر مالیات تورمی در اقتصاد ایران (1340-1380). پژوهشنامه اقتصادی، 3(10)،157-176.
Bakhtiari, S., Ranjbar., H., & Ghorbani, S. (2013). Composite Index of Economic Well Being and its Measurement for Selected Developing Countries. Economic Growth and Development Research, 3(9), 41-58 (In Persian).
Beckworth, D. (2017). Permanent versus Temporary Monetary Base Injections: Implications for Past and Future Fed Policy. Journal of Macroeconomics, 54, 110-126.
Curran, M., & Dressler, S. (2020). Preferences, inflation and welfare. European Economic Review, 130, Retrieved from https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0014292120302245   
Correia, I., & Teles, P. (1999). The Optimal Inflation Tax. Review of Economic Dynamics, 2(2), 325-346.
Dharmapala, D., Slemrod, J., & Wilson, J. D. (2011). Tax Policy and the Missing Middle: Optimal Tax Remittance with Firm-Level Administrative Costs. Journal of Public Economics, 95(9-10), 1036-1047.
Dostey, M., & Ireland, P. (1994). The Welfare Cost of Inflation in General Equilibrium. Journal of Monetary Economics, 37, 29-47.
Dye, R. F., & Merriman, D. F. (2000). The Effects of Tax Increment Financing on Economic Development. Journal of Urban Economics, 47(2), 306-328.
Hajamini, M. (2018). Long-run Impact of Inflation Tax on Non-oil Sectors in Iran’s Economy: Investigating Friedman and Phelps Rules Using Long-Run Structural Approach (SVECX). Quarterly Journal of Economic Research and Policies, 26(87), 117-148 (In Persian).
Ho, W. M., Zeng, J., & Zhang, J. (2007). Inflation Taxation and Welfare with Externalities and Leisure. Journal of Money, Credit and Banking, 39(1), 105-131.
Hoseini Ghafar, A., Bakhshi Dastjerdi, R., Sameti, M., & Shajari, H. (2019). On the Welfare Cost of Inflation in a New Keynesian Model with a Cash-in-advance Constraint: The Case of Iran. Iranian Economic Review, 23(3), 749-768.
Hosseini, M. R., & Jafari Samimi, A. (2010). Economic Welfare in Iran: An application of Composite Index of Economic Well-Being (CIEWB). Iranian Journal of Economic Research, 14(42), 101-122 (In Persian).
Ismailnia, A. A. (1997). Determining the Inflation Tax in Iran's Economy. The Journal of Planning and Budgeting, 2(1&2), 47-74 (In Persian).
Izadkhasti, H., Samadi, S., & Dallali Isfahani, R. (2014). A Comparative Analysis Welfare Cost of Inflation Tax in Partial and General Equilibrium Models. Journal of Economic Modeling Research, 5(15), 43-71 (In Persian).
Izadkhasti, H., Samadi, S., & Dallali Isfahani, R. (2015). The Effects of Inflation Taxation on Resource Allocation and Welfare in Iran's Economy: Presentation of a Neoclassical Endogenous Growth Model with Leisure and Production Externality. Economic Research, 2(2), 253-280 (In Persian).
Jafari Samimi, A., Zaroki, S., & Sadati Amiri, S. R. (2018). Economic Welfare Analysis with an Emphasis on Aspects of Globalization. Journal of Economic Modelling, 12(44), 1-23 (In Persian).
Jiang, J., Puzzello, D., & Zhang, C. (2019). Inflation and Welfare in the Laboratory. Meeting Papers, 263, 1-38.
Jiang, J., Puzzello, D., & Zhang, C. (2023). Inflation Output and Welfare in the Laboratory. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0014292122002318  
Khalili Tirtashi, N. (2014). The Impacts of Inflation Tax on Economic Justice; a Theoretical Analysis. Quarterly Journal of Islamic Economics, 14(56), 93-116 (In Persian).
Lu, C. H., Chen, B. L., & Hsu, M. (2011). The Dynamic Welfare Cost of Seigniorage Tax and Consumption Tax in a Neoclassical Growth Model with a Cash-In-Advance Constraint. Journal of Macroeconomics, 33(2), 247-258.
Mirshafiee, A., Shahrestani, H., Memarnezhad, A., & Ghaffari, F. (2022). Inflation Fluctuations and Its Effects on Economic Indicators Affecting Health (Unemployment Rate and Consumer Spending). Payesh, 21(3), 273-285 (In Persian).
Osberg, L., & Sharpe, A. (2010). The Index of Economic Weil-Being. Challenge, 53(4), 25-42.
Osberg, L., & Sharpe, A. (2002). An Index of Economic Well-being for Selected OECD Countries. Review of Income and Wealth, 48(3), 291-316.
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.
Sharpe, A. (1999). A Survey of Indicators of Economic and Social Well-Being. Ottawa: Centre for the Study of Living Standards.
Shin, Y., Yu, B., & Greenwood-Nimmo, M. (2013). Modelling Asymmetric Cointegration and Dynamic Multipliers in a Nonlinear ARDL Framework. Retrieved from https://ssrn.com/abstract=1807745 
Sidrauski, M. (1967). Rational Choice and Patterns of Growth in a Monetary Economy. The American Economic Review, 57(2), 534-544.
Vatanpour, M.  (2003). Investigating the Factors Affecting the Inflation Tax in Iran's Economy (1961-2001). Economics Research, 3(10), 157-176 (In Persian).
Walsh, C. E. (2010). Monetary Theory and Policy. Massachusetts: MIT Press.
Zaroki, S., Abdi Seyyedkolaee, M., & Yousefi barfurushi, A. (2021). Analyzing the Role of Macroeconomic Instability on Income Inequality in Iran. The Economic Research (Sustainable Growth and Development), 21(4), 37-66 (In Persian).
فصلنامه تحقیقات اقتصادی
دوره 59، شماره 2
آبان 1403
صفحه 179-203

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 07 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 22 آبان 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار