اثرحقوق مالکیت بر بهره ‌برداری از منابع طبیعی: رویکرد نهادگرا در مورد منابع نفت خام ایران

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة اقتصاد دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد علوم اقتصادی دانشکدة اقتصاد دانشگاه تهران

چکیده

در این پژوهش، براساس رویکرد اقتصاد نهادگرای جدید و به طور خاص، ره‌یافت حقوق مالکیت، این فرضیه که حاکمیت مالکیت عمومی بر منابع نفتی، موجب بهره‌برداری بیش از اندازه از این منابع و صدور آن‎ها در قیمت‌هایی پائین‌تر از ارزش واقعی آن‎ها می‌شود، مورد بررسی قرار گرفته است. تحلیل رفتار اجزای تشکیل‌دهندة ساختار حکومت در ایران، حاکی از آن است که نوعی سازش میان کارگزاران اجرایی و مقامات سیاسی در بازار داخلی حکومت، دولت را به یک بیشینه‌ساز درآمدهای نفتی، از طریق تولید و صدور هر چه بیشتر نفت خام تبدیل کرده است. منحنی براورد شدة عرضة نفت خام ایران، چنین الگوی رفتاری را تأئید می‌کند. محاسبة ارزش واقعی نفت خام ایران و تحلیل رفتار تاریخی اوپک و تمایلات اعضای آن براساس اصول اقتصاد خرد و اقتصاد صنعتی، نشان می‌دهد که حضور دولت‌ها به جای بخش خصوصی در این کارتل، موجب تولید بیش از اندازة نفت خام توسط آن‎ها و مانع از برقراری ارزش واقعی و انحصاری نفت خام در بازار جهانی بوده است. بدین ترتیب، در نهایت این نتیجه حاصل شد، که حاکمیت مالکیت عمومی بر منابع نفت خام و در نتیجة آن حضور دولت‌ها به عوض بنگاه‌های خصوصی در کارتل اوپک، موجب بهره‌برداری بیش از اندازه از این منابع پایان‌پذیر و صدور آن در قیمت‌هایی بسیار پائین‌تر از ارزش واقعی شده است.
طبقه‎بندی JEL: P28, O13, N5.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-

چکیده [English]

Received: 2006/9/20 Accepted: 2004/11/10
The purpose of this study is to investigate the effects of public ownership of oil resources on utilization of the resources in Iran. Using new institutional economic approach, in particular property right approach, the behavior of policy making institutions within Iran as well as the historical behavior of OPEC based on its member countries interests has been analyzed. Considering the estimated Iran oil supply curve and estimation of real value of oil, the paper concludes that public ownership of oil resources together with state rather than private sector membership of OPEC have resulted in over-utilization of this exhaustive resources in Iran as well as in the export of crude oil with prices far below its real value.
JEL Clarification: P28, O13, N5

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crude Oil
  • Institution
  • Property Right