ساختار صنایع ایران و همبستگی بین متغیرهای اندازه‎گیری تمرکز

نویسندگان

1 استاد اقتصادسنجی و آمار اجتماعی، گروه اقتصاد، دانشگاه سمنان

2 مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمین

چکیده

یکی از مهم‎ترین ابعاد ساختار صنعتی، تمرکز صنعتی است. در این راستا، برای تعیین تمرکز در صنایع ایران از سال 79 تا 84، از شاخص نسبت تمرکز پنج بنگاهی بر حسب متغیرهای ارزش فروش، تولید، ارزش افزوده و اشتغال استفاده شده است. یافته‎های تحقیق حاکی از همبستگی بسیار بالا در میان نسبت تمرکز فروش، اشتغال، ارزش افزوده و ارزش تولید بوده است: همبستگی بین نسبت تمرکز فروش و تولید، حدود 0.9983، فروش با ارزش افزوده 0.9611، تولید و ارزش افزوده حدود 0.9617 به‎دست آمده است. با توجه به نتایج حاصل و در صورت دسترسی به داده‎ها، استفاده از نسبت تمرکز ارزش افزوده ترجیح داده می‎شود. با وجود کاهش تمرکز صنعتی، تمرکز در بیش‎تر صنایع، بالا بوده است و صنایع ایران در سال 1384 هم‎چنان ساختار انحصاری داشته‎اند. این در حالی است که بر اساس متغیر اشتغال، به نظر می‎رسد بیش‎تر صنایع به‎صورت رقابتی اداره می‎شوند. در بیش‎تر سال‎های مورد بررسی، صنایع «تولید محصولات از توتون و تنباکو ـ سیگار» و صنعت «بازیافت ضایعات و خرده‎های فلزی و غیرفلزی»، «صنایع تولید زغال کک، پالایشگاه‎های نفت و سوخت‎های هسته‎ای» و «تولید وسایل نقلیه‎ی موتوری و تریلر و نیم تریلر» دارای نسبت تمرکز بالای 70 درصد بوده‎اند، این در حالی است که صنعت منسوجات، غیرمتمرکزترین صنعت بر حسب هر چهار متغیر (فروش، تولید، اشتغال و ارزش افزوده) بوده است.
طبقه بندیJEL:C46, L11

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Industrial Structure in Iran and the Correlation between Concentration Variables

نویسندگان [English]

  • Esmaiel Abounoori 1
  • Najmeh Gholami 2
1
2
چکیده [English]

One of the most important dimention of the industrial structure is the concentration. In order to determine concentration in Iranian industries from 2000 to 2005, the 5-firm concentration ratio is used in terms of sale value, production, value added and employment variables. The results indicate high correlation among concentration ratios in terms of sale, employment, value added and production value: the correlation between sale concentration ratio and that of production has been about 0.9983, sale and value added 0.9611, and between production and value added about 0.9617. Concerning the results, and avalilability of the data, application of the value added concentration ratio is preferred. Despite reduction in industrial concentration, the concentration in most of industries in Iran has been high and display monopolistic structure. Although this is the case in terms of value added concentration ratio, using employment CR reflect that most industries are run in a state of competition. In most of the years durig research period, manufacture of tobacco products, recycling, manufacture of coke, refined petroleum products and nuclear fuel, and manufacture of motor vehicles, trailers and semi-trailers have had concentration ratio of over 70 percent. This has been the case while Texciles industry has been less concentrated industry in terms of all four variables (sale, production, employment and value added).
JEL Classification: C46, L11

کلیدواژه‌ها [English]

  • Concentration Ratio
  • Correlation
  • employment
  • Industrial concentration
  • Iran
  • Production Value
  • Sale
  • Value Added