تخمین اثر نهاده ای انرژی در بخشهای مختلف اقتصادی

نویسندگان

چکیده

می توان انرژی را نیروی محرکه لازم برای به گردش درآوردن چرخ تولید و خدمات دانست که حاصل سوخت یا فرآورش منابع مختلف نظیر نفت ، گاز ، زغال سنگ ، هسته ای ، خورشیدی و امثال آن است.
سوالی که علم اقتصاد در مسائل انرژی باید پاسخگوی آن باشد ، این است که چقدر و چگونه تولید و مصرف کنیم و چه الگوهایی را رعایت کنیم . تخمین تابع تولید با شکل کلی کاب – داگلاس برای بخشهای مختلف اقتصادی وبا سه نهاده انرژی ، نیروی کار وسرمایه گذاری نشان می دهد که کشش نهاده ای انرژی برای بخش حمل و نقل برابر 13/1 ، بخش صنعت 77/0 ، بخش کشاورزی 46/0 ، و برای کل اقتصاد 3/0 است. در این مقاله کشش قیمتی تقاضا ی انرژی نیز برای هر یک از بخش های فوق محاسبه گردیده است که نتایج حاصل برای هریک از بخشها به ترتیب عبارتند از : 27/0- ، 4/0- ، 5/0- ، 5/0- در مجموع ، این نتیجه حاصل گردید که تأثیر انرژی بر تولید در کلیه بخشها معنا دار بوده و این تأثیر در دو بخش حمل و نقل و صنعت به مراتب بیشتر از بخش کشاورزی و کل اقتصاد است. این مسئله حاکی از ضرورت بالای مصرف انرژی دراین بخشهاست وچنان که کششهای قیمتی نیز نشان می دهد تأثیر تغیررات قیمتی در این بخشها کمتر از بخش اقتصادی و کل اقتصاد است. محاسبه شاخص های مختلف اقتصاد انرژی در کشور نظیر کشش نقطه ای انرژی ( یا معکوس آن بهره وری انرژی) ، شاخص شدت مصرف انرژی یا انرژی بری ، نسبت مصرف انرژی به نیروی کار و سرمایه گذاری علاوه بر اینکه به صورت فوق مؤید نتایج حاصل از تابع تولید آن است، حاکی از افزایش انرژی بری در کشور طی دوره مورد بررسی نیز می باشد ( 72-1347).
همچنین تولید انرژی در کشور نیز با استفاده از رابطه تبعی با اقلام مختلف مصرف انرژی وبا اتکا به سناریو های مختلف برای دوره 90-1373 شبیه سازی و برآورد گردیده که
در بیشترین حالت ، کشور به منظور پاسخگویی به مصرف انرژی در سال 1390 نیاز به 3/6 میلیارد تن تولید انرژی دارد.
در اقتصاد ، انرژی از دوجنبه مشخص حائزاهمیت است. یکی ، جنبه نقش نهاده ای انرژی در تولید کالا و خدمات است و دیگری نقش و جایگاه انرژی به منزله یک محصول تولید شده. هریک از این دو نقش به نوعی متأثر از دیگری است و برآیند این دو ، عامل حرکت چرخه های اقتصاد ی جامعه است.ازیک طرف وضعیت تولید انرژی و در جه سهولت دسترسی به آن تعیین کننده میزان حساسیت مصرف انرژی در بخشهای مختلف اقتصادی است ، بگونه ای که هر قدر در جامعه تولید انرژی بیشتر باشد ، تمایل به مصرف و جایگزینی آن با دیگر منابع بیشتر و با فرض کمبود یا گرانی نسبی عوامل تولید کار وسرمایه چنانچه جایگزینی آنها با انرژی ممکن باشد جامعه به سمت تولید کالاهای انرژی بر سوق می یابد و ازطرف دیگر مصرف انرژی و برنامه ریزی برای آن ، خود میتواند الگوی مشخصی از تولد و برنامه ریزی را تعیین نماید.
در این نوشته نخست به بررسی نقش انرژی به عنوان نها ده ای در بخشهای صنعت ، کشاورزی و حمل ونقل می پردازیم . سپس با استفاده از دو روش زیر کل اقتصاد را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
1- روش تخمین تابع تولید و محاسبه کشش های نهاده ای انرژی در هر یک از این بخشها.
2- محاسبه شاخصهایی که تعیین کننده و ضعیت مصرف انرژی در هریک از بخشهای فوق می باشند ، پس از آن با استفاده ازرابطه تولید و مصرف انرژی در کشور ، سهم مصرف هر یک از سوختها را در کل انرژی محاسبه می کنیم وبا استفاده از سناریوهای مختلف که به منظور برآورد مصرف انرژی طی دوره 90-1373 در نظر گرفته شده اند، تولید انرژی نیز برای این منظور ، شبیه سازی و برآورده می گردد.

عنوان مقاله [English]

The Estimation of Factoral Eff ect of Energy in Different Economic Sectors

چکیده [English]

In this paper we showed th at e nergy as an input has a significa nt role
in th e production fun ction in the diffe rent sectors o f eco nomy. Ene rgy
inte nsity in th e Ir ani an economy has increased dramatically d ur ing
1972-94. Usi ng a Cobb-Douglas production fu nctio n for the diltcrc nt
sectors in Ir an (assuming each se ctor to usc lab o r. ca pit al and e ne rgy asinput ) we showed th at th e input elasticity for Tr ansport ation . Indu str ialand Ag ricultural sectors are 1. 3, 0. 7 and 0.46 respectively. The inpute lastici ty for th e economy as a whole is about 0.3 . We also calculated the price e las ticity for each sector. The results were : -0.27.
- 0.4. - 0.5 for Transportatio n, Industrial and Agricultural sectors resp
ectively and it is- 0.5 for th e economy as a whole. Our res ults or price el asticity indicat es that for The purpose of decreasing energy consumption, price policy is not necessar ily an appro priate nolicv if the re lat ive nriccs increase