بررسی فقهی قاعده‌ی اقتصاد

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشکده‌ی حقوق پردیس قم دانشگاه تهران

چکیده

امروزه در برخورد با مشکلات اقتصادی سه راه مشخص وجود دارد، آزادی مصرف و سخت‌گیری نابه‌جا و شکننده و راه سومی که مسیر مستقیم منطبق با فطرت الهی انسان و آن طریق وسطی و مشی اقتصاد است، مقاله راه سوم را اثبات کرده است. قاعده‌ی «نفی اسراف» یا به تعبیر رساتر «قاعده‌ی اقتصاد» از حیث منابع و مصادیق و عناوین جدید اقتصادی و حکم تکلیفی و حکم وضعی و مستثنیات آن مورد تحقیق قرار گرفته است. راه اعتدال، تأمین‌کننده‌‌ی حیات متعارف و اسراف و تقتیر خروج از جاده‌ی طبیعی حرکت حیاتی انسان تلقی شده است. روش تحقیق ما همان روش تحقیق فقه سنتی و پویایمان می‌باشد. نهایت، حاشیه‌ای به آثار علمی استفاده از قاعده در عرصه‌های اقتصادی زده و نتیجه‌ی آن ارائه‌ی عنوان فراگیر و اثبات میزان قویمی جهت سنجش اقدامات اقتصادی است. معیار حد وسط معرفی شده و نسبت این قاعده و کارآیی در اصطلاح متعارف علم اقتصاد را تبیین کرده به نقش این قاعده در قوام اقتصادی با مراجعه به منابع دست اول حوزه‌ی فقه و حقوق و اقتصاد پرداخته است. محتوای این قاعده مستند به نصوصی چند در منابع اسلامی است، گرچه به صورت یک قاعده با این نام مطرح نباشد. جایگاه این رویکرد به عنوان یک برخورد قاعده‌مند اقتصاد را در علم اقتصاد به‌مورد بررسی قرار می‌دهد اسراف که نمایانگر حد و مرز کمّی مصرف و تبذیر که نمایانگر حد و مرز کیفی مصرف است را منع می‌کند.
طبقه‌بندی JEL: K10, K12, K21

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential Rule of Moderation

نویسنده [English]

  • Seyed Ali Mohammad Yasrebi
چکیده [English]

Today, there are three approaches dealing with economic problems: freedom in consumption, inappropriate strictness, and the third approach which is in accordance with the divine innate human or path of righteousness. This article aims to verify the efficiency of the third approach. The "rule of moderation", in terms of the resources specimens, is a modern topic in economics. The research method in this study is using the dynamic and traditional jurisprudence. The criterion for "the middle way" has been determined and its efficiency in economics has been studied. In addition, the role of this rule in economic stability has been examined according to the primary sources of jurisprudence, law and economy. The content of this principle is based on Islamic texts, although there is no such term used explicitly in these references.
JEL Classification: K10, K12, K21

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economy
  • Extravagancy
  • Islamic jurisprudence
  • law
  • Moderation
  • Stinginess