تحلیل منحنی S در روابط دوجانبة تجاری ایران و شرکای عمدة تجاری (1371 ـ 1390)

طیبی, سید کمیل; شیرازی, همایون; سخندانی, نرگس

doi:10.22059/jte.2015.54100

تحلیل منحنی S در روابط دوجانبة تجاری ایران و شرکای عمدة تجاری (1371 ـ 1390)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استاد گروه اقتصاد، مدیر قطب علمی اقتصاد بین‌الملل، دانشگاه اصفهان

² دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه اصفهان

³ کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه اصفهان

10.22059/jte.2015.54100

چکیده

تغییرات نرخ ارز می‏تواند باعث بهبود یا کسری تراز تجاری شود. به همین دلیل سیاست‌گذاران اقتصادی همواره به تنزل یا تقویت پول ملی توجه کرد‌ه‌اند. این تغییرات به بروز آثار متفاوتی در حجم تجارت یک کشور در کوتاه‏مدت و بلندمدت منجر می‏شود. آثار بلندمدت با عنوان شرط مارشال- لرنر شناخته می‌‏شود و آثار کوتاه‏مدت با دو مفهوم تحلیل می‌شود: منحنی J؛ منحنی S.
در این مطالعه به منظور بررسی وجود منحنی S در ایران همبستگی متقاطع دو متغیر تراز تجاری و نرخ واقعی ارز با استفاده از داده‌‏های دوطرفة تجارت بین ایران و 21 شریک منتخب تجاری در دورة زمانی 1371 ـ 1390 محاسبه شده است. در این مطالعه از آمار دوجانبه استفاده شده است.
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، وجود منحنی S شکل در رابطة تجاری ایران با دوازده شریک عمدة تجاری دیده می‏شود و این الگو با نُه کشور سوریه، پاکستان، قطر، ارمنستان، کویت، آذربایجان، کانادا، آمریکا و هنگ‏کنگ تأیید نمی‏شود. از جمله نتایج دیگر این پژوهش، تأیید اثر هاربرگر- لارسن- متزلر در روابط تجاری ایران با اکثر شرکای تجاری‌اش است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، تغییرات نرخ ارز به بهبود موقتی تراز پرداخت‏های ایران منجر می‏شود، اما این بهبود پس از مدتی باعث کاهش نرخ ارز می‌‏شود.
طبقه‌بندی JEL: F1، F14، O24

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

S-Curve Analysis in Bilateral Trade Relations between Iran and its Major Trading Partners (1992-2011)

نویسندگان [English]

Seyed Komail Tayebi ¹
Homayoun Shirazi ²
Narges Sokhandani ³

¹ Professor, Director of Center of Excellence for International Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran

² PhD in Economics, Department of Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran

³ MA in Economics, Department of Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran,

چکیده [English]

National currency depreciation or appreciation has always been argued seriously among policymakers since changing in exchange rate could cause improvement or deficit in trade balance. These changes affect the trade volume of a country in both short-run and long-run. Long-run effects are recognized as the Marshall-Lerner condition, while short-run effects are analyzed by two concepts: J-Curve and S-Curve.
In this study, the cross correlation has been calculated between trade balance and real exchange rate by using bilateral trade data between Iran and 21 selected trading partners over the period 1992-2011 in order to explore the existence of S-Curve in Iran. Based on the results, there is an S-Shaped curve for the Iranian trade relations with 14 major trading partners. However, this pattern does not match in relations with Syria, Pakistan, Qatar, Armenia, Kuwait, Azerbaijan, Canada, US and Hong Kong. Furthermore, the empirical results confirm Harberger-Larsen-Metzler effect in Iran`s trade relations with most of its trading partners. According to the results obtained, changes in exchange rate leads to a temporary improvement in Iran’s balance of payments, but this improvement reduces the exchange rate after a while.
JEL Classification: F1، F14، O24

کلیدواژه‌ها [English]

S-Curve
cross correlation
Harberger-Larsen-Metzler effect
Real Exchange Rate

مراجع

اخباری، محمد و خوشبخت، آمنه (1385). «پویایی تراز تجاری: بررسی منحنی J شکل ارتباط تجاری ایران با آلمان»، تحقیقات اقتصادی، 74، 123 ـ 160.

پدرام، مهدی، شیرین‏بخش ماسوله، شمس‏الله و رحمانی، مریم (1390). «پویایی‏های منحنیJ در تجارت خارجی ایران»، پژوهش‏ها و سیاست‏های اقتصادی، 60، 5 ـ 18.

دژپسند، فرهاد و گودرزی، حسین (1388). «بررسی تأثیر کاهش ارزش پول بر تراز پرداخت‌های ایران (تحقق شرط مارشال لرنر در ایران)»، پژوهشنامة اقتصادی، 9(3)، 15 - 41.

عریانی، بهاره حیدی، حسن و نعمت‌الهی، سمیه (1391). «شوک‏های رابطة مبادله و تراز تجاری در ایران: آیا اثر هاربرگر- لارسن- متزلر وجود دارد؟»، پژوهش‏ها و سیاست‏های اقتصادی، 63، 171 ـ 187.

کازرونی، سیدعلیرضا و مجیری، هادی (1389). «بررسی اثر کاهش ارزش پول ملی بر تراز تجاری ایران با شش شریک منتخب تجاری (روش خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی)»، پژوهش‌های اقتصادی ایران، 45، 77 ـ 102.

کازرونی، سیدعلیرضا، محمدپور، سیاوش و فشاری، مجید (1390). «بررسی اثر منحنی‏های J و S در اقتصاد ایران (1355 ـ 1386)»، سیاست‏های اقتصادی (نامة مفید)، 87، 3 ـ 20.

معماریان، عرفان و جلالی نایینی، سیداحمدرضا (1389).«آثار کوتاه‌مدت و بلندمدت تکانه‌های ارزی بر تراز تجاری ایران (آزمون پدیدة منحنی J بر اساس یک الگوی VECM)»، پژوهشنامة اقتصادی، 37، 45 ـ 69.

Backus, D.K., Kehoe, P.J. & Kydland, F.E. (1994). “Dynamics of the Trade Balance and the Terms of Trade: the J-Curve?” American Economic Review, 84(1), 84-103.

Bahmani-Oskooee, M. & Ratha, A. (2007a). “The S-Curve Dynamics of US Bilateral Trade”, Review of International Economics, 15, 430-9.

Bahmani-Oskooee, M. & Ratha, A. (2007b). “Bilateral S-Curve between Japan and her Trading Partners”, Japan and the World Economy, 19(4), 483-9.

Bahmani-Oskooee, M., Gelan, A. & Ratha, A. (2008). “S-Curve Dynamics of Trade in Africa”, African Development Review, 20(2), 335-42.

Bahmani-Oskooee, M. & Hegerty, S.W. (2010). “The J- and S-Curves: a Survey of the Recent Literature”, Journal of Economic Studies, 37(6), 580-596.

Central Bank of Iran, www.cbi.ir

Gujarati, D.N. (2002). Basic Econometrics, 4th Edition, USA: McGraw-Hill/Irwin.

Haliciogu, F. (2007). “The J-Curve Dynamics of Turkish Bilateral Trade: a Co Integration Approach”, Journal of Economic Studies, 8(2), 103-119.

Hsing, Yu. (2009). “Test of the J-Curve for Six Selected New Eu Countries”, International Journal of Economic Policy in Emerging Economies, 2(1), 76-85.

Lopes, A.F. & Sequeira, T.N. (2010). The Dynamics of the Trade Balance and the Terms of Trade in Central and Eastern European Countries, Economics Research Center, Lisbon University Institute, Working paper 03/10.

Misztal, P. (2010). “Harbeger–Larsen–Metzler (HLM) Effect: Theory and Practice in Poland”, The Romanian Economics Journal, 38, 129-146.

Moura, G. & Dasilva, S. (2005). “Is There a Brazilian J-Curve?”, Economic Bulletin, 6(1), 1-17.

Ono, M. & Baack, S. (2014). “Revisiting the J-Curve for Japan”, Modern Economy, 5, 32-47.

Parikh, A. & Shibata, M. (2004). “Dynamics of the Relationship between the Terms of Trade and the Trade Balance in Developing Countries of Asia: Africa, and Latin America”, Journal of Quantitative Economics, 2, 104-21.

Ruppert, D. (2010). Statistics and Data Analysis for Financial Engineering, USA: Springer.

Senhadji, A.S. (1998). “Dynamics of the Trade Balance and the Terms of Trade in LDCs: the S-Curve”, Journal of International Economics, 46(1), 105-31.

Soleymani, A. & Chua, S.Y. (2013). “S-Curve at the Industry Level: Evidence from Malaysia’s Bilateral Trade with its Major Trading Partners in East Asia”, Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, forthcoming.

World bank Organization, www.worldbank.org