کاربرد منطق فازی در تعیین ساختار بازار زیربخش‏ های صنعتی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری اقتصاد صنعتی دانشگاه تبریز

چکیده

ساختار بازار یکی از مهم‏ترین ویژگی‏های هر صنعت برای تحلیل وضعیت آن به‌شمار می‏رود. برای بررسی ساختار بازار شاخص‏های مختلفی همچون تمرکز، صرفه‏های مقیاس، ورود بنگاه‏ها، و تفاوت کالا وجود دارد. اما، اغلب مطالعات انجام‌شده در این زمینه از یکی از این شاخص‏ها (معمولاً تمرکز) به منظور تعیین ساختار بازار استفاده می‏کنند. در این مطالعه، با استفاده از روش‏شناسی منطق فازی، یک شاخص جامع ساختار بازار از ترکیب سه متغیرِ تمرکز، صرفه‏های مقیاس و تعداد ورود بنگاه‏ها به صنعت ساخته می‏شود و با استفاده از آن به بررسی ساختار بازار زیربخش‏های صنعتی ایران در سطح کُدهای چهاررقمی ISIC در سال 1386 پرداخته می‏شود. نتایج حاکی از پایین‌بودن میزان شاخص جامع محاسبه‌شده برای تعیین ساختار بازار در اکثر زیربخش‏های صنعتی ایران است؛ به طوری که 63 صنعت دارای شاخص ساختار بازار کمتر از 22/0 هستند؛ عمدة دلیل آن کم‌بودن صرفه‏های مقیاس در صنایع مذکور است. همچنین، رتبه‏بندی زیربخش‏های صنعتی مذکور، بر اساس میزان رقابتی‌بودن، نشان می‏دهد که صنایع تولید آجر با شاخص ساختار بازار 037/0 به عنوان رقابتی‏ترین صنعت و صنایع تولید جواهرات و کالاهای وابسته با شاخص ساختار بازار 781/0 انحصاری‏ترین صنعت است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Application of Fuzzy Inference in Evaluation of Market Structure of Iranian Manufacturing Industries

نویسندگان [English]

  • Mohsen Pourebadollahan Covich 1
  • Pouyan Kiani 2
1 Associate Professor, Department of Economics, University of Tabriz
2 Ph.D. Student of Economics, Department of Economics, University of Tabriz
چکیده [English]

Market structure is one of the most important characteristics of every industry. Although, there exist different indices such as concentration, economies of scale, entry of firms, product differentiation, etc. for the evaluation of market structure, but most of the studies in the subject have used only one of these indices (usually concentration). In this study, by application of fuzzy inference approach, a comprehensive index is constructed by combination of concentration, economies of scale and the number of entering firms’ indices. The constructed comprehensive index is used for the evaluation of market structure of Iranian 4-digit ISIC manufacturing industries in 2007. The results indicate that in the most of the industrial sub-sections, the calculated comprehensive index is low, which is mostly due to low values of economies of scale in such industries. Also, based on the results of calculated comprehensive index, the industries of manufacture of bricks and manufacture of jewellery and related articles are the most competitive and the most monopolistic industries, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Market Structure
  • Fuzzy inference
  • Comprehensive Index
  • concentration
  • Economies of scale
  • Number of Entering Firms
  • Manufacturing Industries
  • Iran

مراجع

پورعبادالهان کویچ، محسن، محمدزاده، پرویز، فلاحی، فیروز و حکمتی فرید، صمد (1392). بررسی شاخص‏های مختلف تمرکز در صنعت سیمان کشور، فصلنامة پژوهش‏های اقتصادی کاربردی، 1، 71 ـ 88.
خداداد کاشی، فرهاد (1389). اقتصاد صنعتی (نظریه و کاربرد)، چ 2، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها (سمت).
خداداد کاشی، فرهاد و دهقانی، علی (1384). تبلیغات و تمرکز در بازارهای صنعتی ایران. فصلنامة مطالعات اقتصاد و مدیریت، 27، 32 ـ 51.
خداداد کاشی، فرهاد و شهیکی تاش، محمدنبی (1384). درجة رقابت در بازار جهانی محصولات منتخب کشاورزی، اقتصاد کشاورزی، 13، 135 ـ 164.
خداداد کاشی، فرهاد و جعفری لیلاب، پری (1391). بررسی ساختار بازار در صنعت بانکداریایران (1380 ـ 1385)، بررسی‏های بازرگانی، 52، 34 ـ 40.
جلال‌آبادی، اسداله و میرجلالی، فاطمه (1386). انحصار و تمرکز در صنایع ایران: مطالعة موردی برخی از صنایع 1379 ـ 1384، جستارهای اقتصادی، 4، 179 ـ 232.
ابونوری، اسماعیل و غلامی، نجمه (1387). برآورد و مقایسة نسبت تمرکز در صنایع ایران با استفاده از الگوی لگنرمال، بررسی‏های اقتصادی، 5، 111 ـ 134.
ابونوری، اسمعیل و سامانی‌پور، حسن (1381). برآورد پارامتریکی نسبت تمرکز صنایع درایران، پژوهشنامة بازرگانی، 6، 91 ـ 128.
حسینی، میرعبدالله و پرمه، زورار (1383). ساختار بازار جهانی فرش دستباف، پژوهشنامة بازرگانی، 8، 85 ـ 117.
شوندی، حسن (1385). نظریة مجموعه‏های فازی و کاربرد آن در مهندسی صنایع و مدیریت، تهران: گسترش علوم پایه.
شهیکی تاش، محمدنبی (1392). سنجش قدرت بازاری صنایع کارخانه‏ای ایران، مجلة تحقیقات اقتصادی، 48، 43 ـ 64.
شهیکی تاش، محمدنبی و کاظم‌زاده، عماد (1392). ساختار بازار خودروی سواری در ایران، فصلنامة سیاست‏های مالی و اقتصادی، 1، 139 ـ 164.
شهیکی تاش، محمدنبی و نصیری اقدم، علی (1390). تمرکز، شدت مانع ورود و صرفه‏های مقیاس در صنعت کولر آبی ایران و هزینة رفاهی ناشی از ساختار انحصار مؤثر، فصلنامة اقتصاد مقداری، 8، 73 ـ 98.
پورپرتوی، میرطاهر، دانش جعفری، داود و جلال‏آبادی، اسداله (1388). مقایسة تطبیقی انحصار و تمرکز در برخی از صنایع کشور، پژوهشنامة اقتصادی، 9، 129 ـ 154.
Fedderke, J. & Szalontai, G. (2009). Industry Concentration in South African Manufacturing Industry: Trends and Consequences, Economic Modeling, 26, 241-250.
Gordan, S. (2012). Using Fuzzy Logic for Evaluating the Level of Countries’ (Regions’) Economic Development, Panoeconomicus, 3, 293-310.
Hrazdil, K. & Zhang, R. (2012). The Importance of Industry Classification in Estimating Concentration Ratios, Economics Letters, 114, 224-227.
Jang, J.S.R., Sun, C.-T. & Mizutani, E. (1997). Neuro-Fuzzy and Soft Computing: A Computational Approach to Learning and Machine Intelligence, Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ.
Pulaj, E. & Kume, V. (2013). Measuring Market Concentration of Construction Industry: Vlora Region Evidence, European Scientific Journal, 9, 121-136.
Qiao, Y., Keren, N. & Mannan, S.M. (2009). Utilization of Accident Databases and Fuzzy Sets to Estimate Frequency of HazMat Transport Accidents, Journal of Hazardous Materials, 167, 374-382.
Shahiki Tash, M.N., Nasrabadi, H. & Barghandan, K. (2013). Ranking Iran's Monopolistic Industry Based on Fuzzy TOPSIS Method, Iranian Journal of Economic Studies, 2, 103-122.
Shapiro, A.F. (2004). Fuzzy Logic in Insurance, Mathematics and Economics, 35, 399-424.
Sys, C. (2009). Is the Container Liner Shipping Industry an Oligopoly?, Transport Policy, 16, 259-270.
Van Leek, W. & Kerre, E.E. (1999). Defuzzification: Criteria and Classification, Fuzzy Sets and Systems, 108, 159-178.
Zadeh, L.A. (1992). Foreword of the Proceedings of the Second International Conference on Fuzzy Logic and Neural Networks, Iizuka, Japan, 13-14.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 آبان 1393
  • تاریخ بازنگری: 03 خرداد 1394
  • تاریخ پذیرش: 14 مهر 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار