ارتباط میان ساختار بودجه‏ای دولت، فعل و انفعالات بخش پولی و تورم در اقتصاد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

4 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

میانگین نرخ تورم اقتصاد ایران طی دورۀ 1358-1389 برابر 77/18 درصد بوده است. به عقیدۀ بسیاری از اقتصاددانان کسری بودجۀ دولت یکی از دلایل این تورم مزمن و نسبتاً بالا بوده است. ازاین‌رو در این مقاله، ارتباط کسری بودجه و تورم بررسی می‏شود. پویایی‏های بخش پولی اقتصاد ایران با سه رابطۀ همگرایی بلندمدتِ برابری بازار پول، برابری قدرت خرید و برابری تورم فیشر در چارچوب مدل SVARX بررسی شده است. نتایج نشان می‏دهد که در بلندمدت، کسری بودجۀ عملیاتی از طریق دو کانال ترازهای حقیقی پول و سرکوب نرخ بهره، موجب افزایش قیمت‏ها شده و به این ترتیب ماهیت پولی تورم تأیید می‏شود. البته تورم اغلب از بودجۀ دولت سرچشمه می‏گیرد که از طریق کانال‏های پولی موجب تورم می‌شود، و این تورم خود بر ترازهای حقیقی پول و نرخ‏های بهره تأثیر می‏گذارد. به‌علاوه، مشخص می‏شود که تورم عامل استمرار کسری بودجۀ عملیاتی دولت نیست؛ بلکه تداوم این کسری به مازاد تراز سرمایه و توان سرکوب دائمی نرخ بهره بستگی دارد. در کوتاه‏مدت، افزایش کسری بودجۀ عملیاتی و کاهش مازاد تراز سرمایه هر دو موجب افزایش کسری بودجه می‏شوند، اما آثار تورمی متفاوتی دارند. کاهش مازاد تراز سرمایه افزایش موقتی تورم را به‌همراه دارد، درحالی‌که افزایش کسری بودجۀ عملیاتی موجب افزایش نسبتاً پایدار تورم، قیمت نسبی و نرخ ارز می‏شود.
طبقه‏‌بندی JEL:  E62, E61, E40, E31
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Relationship between Budget Structure, Monetary Dynamics and Inflation in the Iranian Economy

نویسندگان [English]

  • Mehdi Hajamini 1
  • Mohammad Ali Falahi 2
  • Mohammad Taher Ahmadai Shadmehri 3
  • Ali Akbar Naji Meidani 4
1 PhD. Ferdowsi University of Mashhad
2 Prof. of Economics, Ferdowsi University of Mashhad
3 Associate Prof. of Economics, Ferdowsi University of Mashhad
4 Assistant Prof. of Economics, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Iran’s economy has experienced an average inflation rate of 18.77 percent during the period of 1979-2010. Many economists believe that the budget deficits are one of the main determinants of the chronic and relatively high inflation. This paper investigates the relationship between budget deficits and inflation. Dynamics of Iran’s monetary sector, based on the three cointegration relations i.e. the money market, the purchasing power parity and the Fisher inflation parity, is studied by SVARX model. The results indicate that, the operating deficits lead to increasing prices through real money balances and repression of interest rates in the long run, and thereby inflation is a monetary phenomenon. However, the inflation is mainly related to the government budget and, through monetary channels in return, inflation affects real money balances and interest rates. Moreover, the continuing operating deficits is not due to inflation, but it mainly depends on the capital surplus and repression of the interest rates. In the short run, both increasing the operating deficits and decreasing the capital balance lead to an increase in the budget deficits, but their inflationary effects are different. The impact of reducing capital balance on inflation is temporary, while increasing the operating deficits have more permanent effects on inflation, relative prices and exchange rates.
JEL: E31, E40, E61, E62
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • budget deficits
  • Inflation
  • SVARX model
  • Cointegration
  • Iran

مراجع

  1. احمدی شادمهری، م.ط.، فلاحی، م.ع.، خسروی، س. (1390). آزمون علیت هشیائو بین نرخ بهره و نرخ تورم برای گروه کشورهای منا، پژوهش‏های رشد و توسعۀ پایدار،1(3)، 203-233.

2. اسلامی بیدگلی، غ.، محمودی، و.، سبحانی، م. (1391). بررسی رابطۀ بین کسری بودجه، نقدینگی و تورم در ایران طی سال‌های 57 تا 87، دانش حسابرسی، 12(48)، 111-133.

  1. امامی میبدی، م.، دایی کریم‏زاده، س. (1392). ارتباط تورم و رشد اقتصادی با کسری بودجۀ عمومی، مجلس و راهبرد، 20(75)، 133-152.
  2. بیدآباد، ب. (1377). پیامدهای تأمین مالی کسری بودجه از طریق انتشار پول جدید. ماهنامۀ تازه‏های اقتصاد، 73، 12-22.
  3. تقی‏پور، ا. (1380). بررسی ارتباط بین کسری بودجه، رشد پول و تورم در ایران: به روش معادلات همزمان، مجلۀ برنامه و بودجه، 65 و 66، 105-132.
  4. حسینی نسب، ا.، رضاقلی‏زاده، م. (1389). بررسی ریشه‏های مالی تورم در ایران (با تأکید بر کسری بودجه)، فصلنامۀ پژوهش‏های اقتصادی، 10(1)، 43-70.

7. ختایی، م.، شاه‏حسینی، س.، مولانا، ح. (1386). بررسی اثر تغییرات درآمدهای نفتی بر نرخ ارز حقیقی در اقتصاد ایران، پژوهشنامۀ اقتصادی، 7(3)، 103-129.

8. خوش‏اخلاق، ر.، موسوی‏محسنی، ر. (1385). شوک‏های نفتی و پدیدۀ بیماری هلندی در اقتصاد ایران: یک الگوی محاسبه‏پذیر تعادل عمومی، تحقیقات اقتصادی، 77، 97-117.

  1. دانشور کاخکی، م.، دهقانیان، س.، فیروز زارع، ع. (1388). بررسی تقاضای نقدینگی در اقتصاد ایران، پژوهشنامۀ اقتصادی، 9(32)، 147-166.

10.زمان‏زاده، ح. (1390). مدل‏سازی شوک‏های پولی و نفتی در اقتصاد کلان ایران (رویکرد VECMX)، فصلنامۀ پول و اقتصاد، 9، 91-115.

11.سامتی، م.، دلالی اصفهانی، ر.، خوش اخلاق، ر.، شیرانی فخر، ز. (1388). تحلیل روابط علّی بین متغیرهای کلان اقتصادی، به‌‌منظورکاهش نرخ بهره در ایران با روش نقشة علّی بیزین (BCM)، تحقیقات اقتصادی، 86، 63-108.

12.سامتی، م.، صامتی، م.، جعفری، غ. (1384). عدم تعادل‏های مالی دولت و نرخ تورم در ایران، فصلنامۀ پژوهش‏های اقتصادی ایران، 7(24)، 95-116.

13.سعیدی، پ.، مظهری، و.، ولیان، ح. (1391). بررسی ارتباط بین نرخ تورم با نرخ بهره براساس تئوری اثر فیشر در اقتصاد ایران، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 13، 83-98.

14.صمیمی، ع. (1376). تأثیر کسری بودجۀ دولت بر رشد حجم پول و تورم در اقتصاد ایران (1360:1-1374:4)،پایان‏نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شیراز، شیراز.

15.عباس زاده، ن.، مهرآرا، م. (1386). آزمون تجربی نظریۀ برابری قدرت خرید (PPP) در کشورهای صادرکنندۀ نفت با رویکرد داده‌های پانل، نامۀ مفید، 60، 43-60.

16. عزیزی، ف. (1385). کسری بودجه و تورم در ایران: 1354-1383، جستارهای اقتصادی، 3(6)، 419-446.

17.علوی‏راد، ع. (1385). بررسی کسری بودجه و فرآیند تورمی در ایران با کاربرد رویکرد VAR. اطلاعات سیاسی-اقتصادی، 226، 258-267.

18.کمیجانی، ا.، اسماعیل‏نیا، (1376). سنجش حق‏الضرب پول با استفاده از تخمین تابع تقاضای پول در اقتصاد ایران، مجلۀ تحقیقات اقتصادی، 50، 1-39.

19.کمیجانی، ا.، بهرامی راد، د. (1387). آزمون رابطۀ بلندمدت بین نرخ سود تسهیلات بانکی و نرخ تورم، تحقیقات اقتصادی، 43(82)، 187-210.

20.لامعی، ب. (1384). نگاهی به تعاریف کسری بودجه و روند آن در ایران دورۀ 1358-82. مجلس و پژوهش، 12(47)، 61-104.

21.محمدی، ح.، برات‌زاده، ا.، (1392). تأثیر شوک های حاصل از کاهش درآمد نفت بر مخارج دولت و نقدینگی در ایران، فصلنامۀ اقتصاد انرژی ایران، 2(7)، 129-145.

22.مرادی، م.، تاجیک خاوه، م. (1389). تقاضای پول و حق‏الضرب در ایران: 86-1342. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، 10(4)، 41-67.

23.مشیری، س.، خطیبی، س. (1391). تحلیل و شناسایی عوامل مؤثر بر دخالت بانک مرکزی در بازار ارز ایران، مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران، 1(4)، 33-61.

24.معروف‏خانی، ع. (1377). بررسی ارتباط کسری بودجۀ دولت و تورم در اقتصاد ایرانۀ پایان‏نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

25.موسوی محسنی، ر.، نوروزی، ه. (1390). برآورد تجربی مالیات تورمی و سطوح منحنی لافر: مطالعۀ موردی اقتصاد ایران، پژوهشنامۀ اقتصادی، 11(3)، 39-64.

26. مهرگان، ن.، عزتی، م، اصغرپور، ح. (1385). بررسی رابطۀ علی بین نرخ بهره و تورم: با استفاده از داده‌های تابلویی، فصلنامۀپژوهش‌هایاقتصادی، 6(3)، 91-105.

27.هژبر کیانی، ک.، حلافی، ح. (1380). بررسی رابطۀ بین کسری بودجه و تقاضای پول در اقتصاد ایران: کاربرد روش‏های جوهانسن-جوسیلیوس و خودباگشتی با وقفۀ توزیعی. مجلۀ برنامه و بودجه، 60 و 61، 3-40.

28.همتی، ع.، مباشرپور، ع. (1390). منابع نوسان‌های نرخ‌های اسمی و حقیقی ارز در یک اقتصاد متکی به نفت: مورد ایران، مطالعات اقتصاد انرژی، 8(28)، 135-151.

29. Aghevli, B.B.,  Khan, M.S., (1977). Inflationary finance and the dynamics of inflation: Indonesia, 1951-72. American Economic Review, 67(3), 390-403.

30. Auernheimer, L., (1974). the honest government's guide to the revenue from the creation of money. Journal of Political Economy, 82(3), 598-606.

31. Bassetto, M., Butters, R.A., (2010). What is the relationship between large deficits and inflation in industrialized countries? Economic Perspectives, Federal Reserve Bank of Chicago, Q3, 83-100.

32. Bruno, M., Fischer, S., (1990). Seigniorage, operating rules, and the high inflation trap.The Quarterly Journal of Economics, 105(2), 353-374.

33. Cagan, P., (1956). The Monetary dynamics of hyperinflation. In Milton Friedman (ed.), Studies in the Quantity Theory of Money, Chicago.

34. Catao, L.A.V., Terrones, M.E., (2001). Fiscal Deficits and Inflation: A New Look at the Emerging Market Evidence. IMF Working Papers 01/74.

35. Catao, L.A.V., Terrones, M.E., (2005). Fiscal deficits and inflation. Journal of Monetary Economics, 52(3), pp. 529-554.

36. Dornbusch, R., Fischer, S., (1993). Moderate inflation. World Bank Economic Review, 7(1), 1-44.

37. Dornbusch, R., Sturzenegger, F., Holger Wolf, H., (1990). Extreme inflation: Dynamics and stabilization. Brookings Papers on Economic Activity, 21, 1-84.

38. Fischer, S., Sahay, R., Végh, C.A., (2002). Modern hyper- and high inflations. Journal of Economic Literature. XL(3), 837-880.

39. Friedman, M., (1971). Government revenue from inflation. Journal of Political Economy, 79(4), 846-56.

40. Garratt, A., Lee, K.C., Pesaran, M.H., Shin, Y., (2003). A long run structural macroeconometric model of the UK. Economic Journal, 113(487), 412-455.

41. Garratt, A., Lee, K.C., Pesaran, M.H., Shin, Y., (2006). Global and national macroeconometric modelling: A long-run structural approach. OUP Catalogue, Oxford University Press.

42. Gutiérrez, M.-J., Vázquez, J., (2004). Explosive hyperinflation, inflation-tax curve, and modeling the use of money. Journal of Institutional and Theoretical Economics, 160(2), 311-326.

43. Henry, J., Hernandez de Cos, P., Momigliano, S., (2008). The impact of government budgets on prices: Evidence from macroeconometric models, Journal of Policy Modeling, 30(1), 123-143.

44. Kiguel, M.A., (1989). Budget deficits, stability, and the monetary dynamics of hyperinflation. Journal of Money, Credit and Banking, 21(2), 148-157.

45. Koop, G., Pesaran, M.H., Potter, S.M., (1996). Impulse response analysis in nonlinear multivariate models. Journal of Econometrics, 74(1), 119-147.

46. Korosteleva, J. A., Lawson, C. (2010). The Belarusian case of transition: whither financial repression? Post-Communist Economies, 22(1), 33-53.

47. Korosteleva, J.A., (2007). Maximizing seigniorage and inflation tax: the case of Belarus. Eastern European Economics, 45(3), 33-50.

48. Lee, K., Pesaran, M.H., (1993). Persistence profiles and business cycle fluctuations in a disaggregated model of UK output growth. Ricerche Economiche, 47, 293-322.

49. Marty, A., (1967). Growth and the welfare cost of inflationary finance. Journal of political economy, 75, 71-76.

50. Marty, A., (1978). Growth, satiety, and the tax revenue from money creation. Journal of Political Economy, 81(5), 1136-1152.

51. Marty, A., (1978). Inflation, taxes, and the public debt. Journal of Money, Credit and Banking, 10, 437-452.

52. Mundell, R. A., (1965). Growth, stability, and inflationary finance. Journal of Political Economy, 73, 97-109

53. Newey, W.K., West, K.D., (1987). A Simple, Positive Semi-definite, Heteroskedasticity and Autocorrelation Consistent Covariance Matrix. Econometrica, 55(3), 703-08.

54. Newey, W.K., West, K.D., (1994). Automatic Lag Selection in Covariance Matrix Estimation. Review of Economic Studies, 61(4), 631-53.

55. Pesaran, M.H., Shin, Y., (1996). Cointegration and speed of convergence to equilibrium. Journal of Econometrics, 71, 117-43.

56. Pesaran, M.H., Shin, ., (1998). Generalized impulse response analysis in linear multivariate models. Economics Letters, 58(1), 17-29.

57. Pesaran, M.H., Shin, Y., (2002). Long-run structural modelling. Econometric Reviews, 21(1), 49-87.

58. Pesaran, M.H., Shin, Y., Smith, R.J., (2000). Structural analysis of vector error correction models with exogenous I(1) variables. Journal of Econometrics, 97, 293-343.

59. Roubini, N., Sala-i-Martin, X., (1995). A growth model of inflation, tax evasion, and financial repression. Journal of Monetary Economics, 35(2), 275-301.

60. Salehi Esfahani, H., Mohaddes, K., Pesaran, M.H., (2012). An Empirical growth model for major oil exporters. CESifo Working Paper Series 3780.

61. Sameti, M., Teimouri, B., (2012). A long run structural macroeconometric model for Iran. Iranian Journal of Economic Research, 17(50), 99-137.

62. Sargent, T.J., (1977). The demand for money during hyperinflations under rational expectations: I. International Economic Review, 18(1), 59-82, February.

63. Sargent, T.J., (1981). Dollarization, seignorage, and the demand for money. Working Papers 170, Federal Reserve Bank of Minneapolis.

64. Sargent, T.J., (1982). The Ends of Four Big Inflations. 1982. In Inflation: Causes and Effects, edited by Robert E. Hall, 41-98, Chicago Press (for NBER).

65. Sargent, T.J., Wallace, N., (1973). Rational Expectations and the dynamics of hyperinflation. International Economic Review, 14(2), 328-50.

66. Sokic, A., (2008). Monetary hyperinflations, speculative hyperinflations and modeling the use of money. The IUP Journal of Monetary Economics, 6, 51-70.

67. Sokic, A., (2010). Modelling the transaction role of money and the essentiality of money in an explosive hyperinflation context. Journal of Institutional and Theoretical Economics, 166(3), 387-396.

68. Sokic, A., (2011). The monetary analysis of hyperinflation and the appropriate specification of the demand for money. German Economic Review, 13, 142-160.

69. White, H. (1980). ‘A heteroskedasticity-consistent covariance matrix estimator and a direct test for heteroskedasticity’, Econometrica, 48, pp. 817-838.

 

 

 

 

 

فصلنامه تحقیقات اقتصادی
دوره 51، شماره 1
فروردین 1395
صفحه 41-70

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 اردیبهشت 1394
  • تاریخ بازنگری: 31 فروردین 1395
  • تاریخ پذیرش: 17 مهر 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار