تحلیل فضایی تأثیر توزیع اندازه‌ی شهرها بر رشد اقتصادی در ایران (90-1385)

فرهمند, شکوفه; فرج قاسمیان, نرگس

doi:10.22059/jte.2017.63309

تحلیل فضایی تأثیر توزیع اندازه‌ی شهرها بر رشد اقتصادی در ایران (90-1385)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار، دانشکده‌ی علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان

² کارشناس ارشد اقتصاد، دانشگاه اصفهان

10.22059/jte.2017.63309

چکیده

سیستم شهری هر کشور مجموعه‌ای از شهرها با اندازه‌های متفاوت می‌باشد، به گونه‌ای که تعداد کمی شهر بسیار بزرگ در کنار تعداد بسیار زیادی شهر کوچک قرار دارند. با نابرابرتر شدن توزیع اندازه‌ی شهرها، تمرکز منابع در شهرهای بزرگ می‌تواند عامل رشد اقتصادی و کمبود منابع در شهرهای متوسط و کوچک میتواند مانع رشد باشد. از اینرو، تأثیر توزیع اندازه‌ی شهرها بر رشد اقتصادی مبهم است. هدف اصلی این مطالعه بررسی رابطه‌ی توزیع اندازه‌ی شهرها و رشد اقتصادی در ایران در سال‌های 90-1385 برای 30 استان کشور در قالب مدل رشد سولو- سوآن است. مدل رشد دوربین فضایی در قالب مدل پانل پویای تصادفی، تصریح و برآورد می‌شود. برای این منظور، متغیرهای ضریب جینی فضایی و شاخص هریشمن- هرفیندال به‌عنوان متغیرهای اندازه‌گیری توزیع اندازه‌ی شهرها به همراه وقفه فضایی آنها به سایر متغیرهای مستقل مدل اضافه شده‌اند.
نتایج، نشانگر منفی بودن ضرایب برآوردی وقفه‌ی زمانی و فضایی درآمد سرانه میباشند. ضرایب برآوردی متغیرهای ضریب جینی و شاخص هیرشمن - هرفیندال و نیز وقفه‌ی فضایی این دو، مثبت و معنادار می‌باشند که تأثیر مستقیم و فضایی مثبت توزیع اندازه‌ی شهرها را بر درآمد سرانه و رشد اقتصادی نشان میدهند. ضرایب برآوردی سایر متغیرها از جمله نرخ باروری، بودجه، نرخ تورم، آموزش معنیدار و منطبق با انتظار است.
طبقه‌بندی JEL : C23, C33, O47, R12

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Spatial analysis of the Impact of City Size Distribution on Economic Growth in Iran (2006-2011)

نویسندگان [English]

Shekoofeh Farahmand ¹
Narges Faraj-Qasemian ²

¹ Associate Professor, University of Isfahan

² MA in Economics, University of Isfahan,

چکیده [English]

In each country, there are a few large cities along with a large number of small and medium size towns. Industrialization and the concentration of resources in large cities causes economic growth. However, resource shortages in small and medium-sized cities would decrease growth. Hence, the effect of city size distribution on economic growth is ambiguous. The objective of the study is to investigate the relationship between the city size distribution and growth in thirty provinces of Iran in 2006-11 through Solow-Swan growth model. The model has been specified as a spatial Durbin model in the form of a dynamic panel data. Results indicate the estimated coefficients are negative for both time and space lags of income per capita. The estimated coefficients of the variables of the Gini-coefficient and the Hirschman-Herfindahl index, as well as the spatial lags of these two are all positive and significant which show positive direct and spatial effects of the distribution of cities size on growth. The coefficients of other independent variables including education, inflation, budget, and fertility rate emerge significant with the expected sign.
JEL Classification: C23, C33, O47, R12

کلیدواژه‌ها [English]

Arellano – Bond Dynamic Panel GMM Estimators
Spatial Durbin model
City size distribution
economic growth

مراجع

اُسولیوان، ا. (2003). مباحثی در اقتصاد شهری. (ترجمه‌ی قادری، ج و قادری، ع). (ج 1)، همدان: نور علم 1386.

اشرفی، آتنا، یحیی آبادی، ابوالفضل و صمدی، سعید (۱۳۹۲). تحلیل تأثیر رشد جمعیت و تورم بر رشد اقتصادی در کشورهای گروه D8، اولین همایش الکترونیکی ملی چشم انداز اقتصاد ایران با رویکرد حمایت از تولید ملی، http://www.civilica.com/Paper-NCFPIE01-NCFPIE01_003.html.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، نماگرهای اقتصادی، اداره‌ی بررسیهای اقتصادی، سال‌های مختلف.

پارسیان، احمد (1389). مبانی آمار ریاضی، چاپ نهم، مرکز نشر دانشگاه صنعتی اصفهان.

رحمت‌زاده، محمد (1381). درآمدی بر توسعه‌ی فیزیکی و شتابان شهرها و عوارض ناشی از آن، مجله‌ی اطلاعاتسیاسی-اقتصادی، 115و 116، مؤسسه‌ی اطلاعات.

رومر، دیوید، (2001). اقتصاد کلان پیشرفته. ترجمه‌ی مهدی تقوی، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، 1383.

شاطریان، محسن، اشنویی، امیر. و زارعی فرشاد، حمید (1390). تحلیل و مقایسه‌ی توزیع اندازهی شهرها در سیستم شهری ایران و کشورهای همسایه. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 78، 99-85.

شاه‌آبادی، ابوالفضل و پوران، رقیه (1389). بررسی و محاسبه‌ی اثر مهاجرت مغزها بر رشد اقتصادی از طریـق کانـالهـای مســتقیم و غیرمســتقیم، فصــلنامه‌ی پژوهشنامه‌ی بازرگــانی، 55، 46-1.

عظیمی، میکاییل (1393). تمرکز منطقه‌ای و رشد کلان اقتصادی در ایران (1379 تا 1388)، دو فصلنامه‌ی اقتصاد و توسعه‌ی منطقه ای، 21(7)، 27-1.

فرهمند، شکوفه، طیبی، سید کمیل، و اکبری، نعمت اله (1388). تأثیر نخست شهری بر رشد اقتصادی کشور، تحقیقات اقتصادی، 87، 138-115.

فرهمند، شکوفه (1386). تحلیل فضایی توسعه‌ی شهری در ایران (تعامل شهر و اقتصاد). پایان نامه‌ی دکتری، دانشگاه اصفهان، دانشکده‌ی علوم اداری و اقتصاد.

فرهمند، شکوفه (1380). ارزیابی همگرایی اقتصادی و تأثیر سرریزهای منطقهای بر رشد درآمد سرانه در 57 کشور عضو OIC در دوره‌ی 1995- 1976، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشکده‌ی علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان.

مرکز آمار ایران (1390). نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن، برگرفته از سایت: www.amar.org.ir/

میلز و همیلتون، ب. (1997). اقتصاد شهر. (ترجمه‌ی کوثری، ع.). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1375.

ندیری، محمد و محمدی، تیمور (1392). بررسی تأثیر نهادهای خالق بازار و سایر نهادها بر رشد اقتصادی (رویکرد بین کشوری)، فصلنامه‌ی پژوهش‌های اقتصادی، 13(4)، 207-177.

یاوری، کاظم و اشرف زاده، سید حمیدرضا (1384). یکپارچگی اقتصادی کشورهای در حال توسعه؛ کاربرد مدل جاذبه با داده‌های تلفیقی به روش GMM و همگرایی، پژوهشنامه‌ی بازرگانی، 36، 28-1.
1. Anselin, L. (1988). Spatial Econometrics: Methods and Models, Dord drecht: Kluwer Academic Publishers.
2. Anselin, L., & Griffith, D.A. (1988). Do Spatial effects really matter in regression analysis?. Regional Science Association, 65, 11-34.
3. Arellano, M. (2003). Panel Data Econometrics (Advanced Texts in Econometrics), London: Oxford University Press.
4. Arellano, M., & Bover. O. (1995). Another look at the instrumental variable estimation of error-components models, Journal of Econometrics, 68, 29–51.
5. Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment, Review of Economics Study, 58, 277–297.
6. Au, C.C. & Henderson, J.V. (2002). How migration restrictions limit agglomeration and productivity in China, NEBR (National Bureau of Economic Research), Working Paper #8707.
7. Baltagi, B. H. (2008). Econometric Analysis of panel data, Chichester, John Wiely& Sons Ltd.
8. Barro, R. J. (1997). Determinants of Economic Growth (a cross-country empirical study, London: MIT press.
9. Barro, R. (1991). Economic growth in a cross-section of countries, Quarterly Journal of Economics, 106, 407–443.
10. Barro, R. J., & Sala-i-Martin, X. (1995). Economic Growth, New York: Mc Graw-Hill.
11. Becker, R., & Henderson, J. V. (1999), Intra-industry specialization and urban development, in The Economic of cities, Huriot and J.-F. Thisse (eds.), Cambridge University Press
12. Bertinelli, L., & Strobl, E.A. (2003). Urbanization, urban concentration and economic growth in developing countries, Core Discussion Papers, No. 2003076.
13. Black, D., & Henderson, J.V. (1999). Spatial evolution of population and industry, American Economic Review, 89(2): 321-327.
14. Blundell, R., & Bond, S. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models, Journal of Econometrics, 87, 115–143.
15. Duranton, G. (2008). Viewpoint: From cities to productivity and growth in developing countries, Canadian Journal of Economics, 41(3), 689-1119.
16. Duranton, G., & Puga, D. (2001). From Sectoral to Functional Urban Specilization, CEPR Discussion Paper 2971.
17. Fujita, M. (1989). Urban Economic Theory, Cambridge University Press.
18. Fujita, M., & Ogawa, H. (1982). Multiple Equilibria & Structural Transition of Noon monocentric Urban Configurations, Regional Sci. & Urban Economics, 12, 161-196.
19. Greene, W. H. (2012). Econometric Analysis, 7th ed, New Jersey, Upper Saddle River, Pearson International.
20. Henderson, J.V. (2002). Urbanization and Economic Growth: The So-What Question. Brown University Mimeo.
21. Henderson, J.V. (2000). The effects of urban concentration on economic growth, NEBR Working Paper.
22. Henderson, J.V. (1974). The Sizes & Types of Cities, Am. Econ. Review, 64,56-640.
23. Henderson, J.V., Kuncoro, A., & Turner, M. (1995). Industrial Development in Cities. Journal of Political economy, 103, 167-190.
24. Lesage, J. (1999). Spatial Econometrics. Dept. of Economics, University of Toledo.
25. Lucas, R.E., Jr. (1988), On the mechanics of Economic Development, Journal of Monetary Economics, 22, 3-42.
26. Renaud, B. (1981). National Urbanization Policy in Developing Countries, Oxford University Press.
27. Romer, P.M. (1986). Increasing returns and long run growth. J. of Political Econ., 94.
28. Royuela, V., Veneri, P., & Ramos, R. (2014), Income. inequality, urban size and economic growth in OECD regions, OECD Working Papers.
29. Sala-i Martin, X. (1996). Regional cohesion: evidence and theories of regional growth and convergence, European Economic Review, 40(6), 1325–1352.
30. Tolley, G. Gardner, J., & Graves P. (1979), Urban Growth Policy in a Market Economy, New York: Academic Press.
31. Yu, J., Jong, R., & Lee L. F. (2008). Quasi-maximum likelihood estimators for spatial dynamic panel data with fixed effects when both n and T are large, Journal of Econometrics, 146(1), 118-134.