تعیین عوامل مؤثر بر اقتصاد زیرزمینی در ایران در دوره‌ی 1389- 1355 (روش تصحیح خطای برداری)

کریمی, محمد شریف; دل انگیزان, سهراب; حیدریان محمدآبادی, راضیه

doi:10.22059/jte.2017.221471.1007406

تعیین عوامل مؤثر بر اقتصاد زیرزمینی در ایران در دوره‌ی 1389- 1355 (روش تصحیح خطای برداری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار دانشگاه رازی کرمانشاه

² دانشیار دانشگاه رازی کرمانشاه

³ دانش آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه رازی کرمانشاه

10.22059/jte.2017.221471.1007406

چکیده

اقتصاد زیرزمینی پدیده‌ای است که در بیشتر کشورها وجود دارد و نمیتوان منکر وجود آن شد و در چهار دههی اخیر توجه محققان و سازمانهای دولتی بسیاری را در کشورهای مختلف جهان به خود جلب کرده است که این توجه نشانگر اهمیت این مسئله است. داشتن اطلاعات از اندازه و ابعاد اقتصاد زیرزمینی اهمیت فراوانی از نظر فرار مالیاتی، اثر بخشی سیاست‌های پولی و مالی، رشد اقتصادی و توزیع درآمد دارد و شواهد، حاکی از افزایش سهم اقتصاد زیر زمینی در بیشتر کشورهای جهان است. در مفهوم گسترده منظور از اقتصاد زیرزمینی فعالیتهایی است که در حسابهای ملی منظور نمیشود. حذف برخی از فعالیتهای اقتصادی از حسابهای ملی که به‌عنوان معیار اندازهگیری تولید کالاها و خدمات در یک کشور طی یک دوره‌ی حسابداری به کار میرود، مسائل گوناگونی را به وجود میآورد. هدف اصلی مقاله‌ی حاضر تخمین حجم اقتصاد زیرزمینی ایران در دوره‌ی زمانی 1355 تا 1394 با استفاده از روش تانزی و شناسایی عوامل اثرگذار بر آن با استفاده از روش یوهانسن- جوسلیوس و (VECM)^{^[1]} می‌باشد. نتایج حاصل نشان میدهد که اقتصاد زیرزمینی حجم بالایی از اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است و در دوره‌ی زمانی مورد مطالعه روند رو به رشدی را نشان میدهد. علاوه بر این، دو عامل حجم دولت و درآمد حاصل از منابع، رابطه‌ی مثبت و معناداری با حجم اقتصاد زیرزمینی دارند.
طبقه‌بندی JEL: H26, O17

2. Vector Error Correction Model

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determinants of the Factors Effecting Underground Economy in Iran (1976-2010): A Vector Error Correction Model

نویسندگان [English]

Mohammadsharif Karimi ¹
sohrab del angizan ²
Razieh Heidarian ³

¹ Assistant Professor of Razi University of Kermanshah

² Associate Professor at Razi University of Kermanshah

³ Graduate Student of Economics at Razi University of Kermanshah

چکیده [English]

The underground economy is a global phenomenon that exists in all countries of the world and it has attracted the attention of many researchers and government organizations in different countries. Having information of the size of the underground economy is very important from the aspect of tax evasion, the effectiveness of monetary and fiscal policy, economic growth and income distribution. Evidence indicates the increased share of underground economy in most countries of the world. In broad concept, the underground economy is those activities which are not included in the national accounts. Removing some of the economic activities from the national accounts which are used as a measure of a country's output of goods and services during an accounting period creates numerous problems. The main purpose of this paper is to estimate the size of the underground economy in the period 1976 to 2010 by the method of Tanzi and identify factors influencing it by the method of Johansen-Juselius and (VECM). The results show that the underground economy allocated a high volume of the country's economy to itself and shows a growing trend in the time period of study. In addition, both size of government and revenue have a significant and positive relationship with the size of the underground economy.
JEL Classification: H26, O17

کلیدواژه‌ها [English]

The underground economy
Tanzi method
Iran
VECM

مراجع

ابریشمی، حمید، مهرآرا، محسن و هیبتی، نازلی (1386). بررسی واکنش متقارن اقتصاد زیرزمینی به تغییرات مالیات، مجله‌ی تحقیقات اقتصادی، شماره 79، صص 1 -18.
افراسیابی، مهران (1382). تحلیل بخش اقتصاد زیرزمینی (عوامل مؤثر آن، نتایج آن و ارائه پیشنهادها)، مجله‌ی اقتصادی، شماره 27 و 28، صص 14-19.
جعفری صمیمی، احمد؛ اکبری، محسن (1392). بررسی عوامل مؤثر در اقتصاد زیرزمینی در ایران (1388-1357). همایش الکترونیکی ملی چشم‌انداز اقتصاد ایران، صص 1-24.
صادقی، حسین و شکیبایی، علیرضا (1380). فرار مالیاتی و اندازه‌‌ی اقتصاد زیرزمینی ایران (با روش اقتصادسنجی فازی) (1378-1343)، مجله‌ی علمی پژوهشی نامه‌ی مفید، شماره 27، صص 55-76.
صامتی، مجید، سامتی، مرتضی و دلائی میلان، علی (1388). برآورد اقتصاد زیرزمینی در ایران (1388-1344) به روش MIMIC، مطالعات اقتصاد بین‌الملل، 20(35): 114-89.
مجله‌ی اقتصاد ایران (1388). صص 23 و 24
نادران، الیاس و صدیقی، حسن (1387) بررسی اثر مالیات‌ها و اجزای آن بر حجم اقتصاد زیرزمینی در ایران (1382-1351).
نصیری اقدام، علی، نوری، مهدی و کاکاوندی، محمدمهدی (1392) عوامل مؤثر بر اندازه‌‌ی اقتصاد غیررسمی مقایسه اثر نرخ‌های مالیات و تعرفه با اثر متغیرهای نهادی، پژوهش‌نامه‌ی مالیات، شماره 14، صص 205-228.
نیکپور، حسام (1383). تخمین حجم اقتصاد زیرزمینی ایران با تأکید بر انگیزه فرار بیمه‌ای (1380-1340)، مجله‌ی فصل‌نامه‌ی تأمین اجتماعی، شماره 18، صص 129-158.
1. Cebula, R. J. (1997). An Empeirical Analysis of the Impact of Government Tax and Auditing Policies on the size of the Underground Economy: the case of the united states, 1993-1994, American Journal of Economics and sociology, 56, 173-185.
2. Fery, B. S., & Weck-Hannemann, H. (1984). The Hidden Economy as an unobserved Variables, Europan Economic Review, 26, PP. 33-53.
3. Giles, D., Werknen, G. T., & Johnson. B. (1999). Asymmetric Responses of the Underground Economy toTax changes: Evidence from New Zealand Data, working paper, University of Victoria.
4. Han-Min wang, D., Hui-Kuang Yu, T., & Heng-chang Ha, (2012). On the Asymmetric Relationship Between the size of the Underground Economy and the chang in Effective Tax Rate Intaiwan Economics LetterS, 117, 343-430.
5. Loayza, N.V. (1996). The Economics of the Informal Sector: A Simple Model and some Empirical Evidence from Latin America, Carnegie-Rochester conf. servies Public Policy, 45, 62-129.
6. Peter, S. (1993). Evidence of a Post-Gst Underground Economy, Canadian Tax Journal/ Revue fiscal canadienne, 41(2). 247 258.
7. Schneider, F. (2000). The increase of the size the shadow economy of 18 OECD-Countries: som preliminary explanation, paper presented at the Annual public choice Meeting, March 10-12, 2000, Charleston s.c.