بررسی روند و ماهیت انحراف نرخ ارز واقعی در اقتصاد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس - پژوهشکده اقتصاد

2 دانشگاه تربیت مدرس پژوهشکده اقتصاد

چکیده

نرخ ارز به‌عنوان یکی از کانال‌های ارتباط اقتصاد ملی با محیط بین‌الملل از مهم‌ترین متغیرهای اقتصادی به حساب می‌آید. انحراف این متغیر از مقدار تعادلی آن تقریباً در اکثر کشورها مشاهده می‌شود. اما این موضوع به‌عنوان یک پدیده مزمن در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران بسیار مشهود است. بررسی این موضوع با تأکید بر نرخ ارز واقعی در دوره زمانی پس از انقلاب در دستور کار مطالعه حاضر می‌باشد. بدین منظور در قالب یک رویکرد سیستمی و با استفاده از الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی (DSGE) به شبیه‌سازی رفتار نرخ ارز واقعی تعادلی در ایران در دوره 1394-1360 و محاسبه میزان انحراف و ماهیت آن پرداخته شده است. نتایج حکایت از آن دارند که طی این مدت با توجه به طیف متنوعی از سیاست‌های اتخاذ شده در بازار، نرخ ارز واقعی در سه دوره به طور محسوسی دچار انحراف شده است. انحراف اول مربوط به سال‌های اوج جنگ تا سال 1367 است. انحراف دوم به‌صورت نسبتاً محدود طی دوره 80-1374 اتفاق افتاده است و انحراف سوم که شدیدترین ناترازی نرخ ارزی طی دوره مورد بررسی بوده است از سال 1385 آغاز و تا سال‌های آغازین دهه 1390 ادامه داشته و سپس از شدت آن کاسته شده است. با استناد به نتایج مطالعه حاضر می‌توان انحراف نرخ ارز (واقعی) را یکی از چالش‌های مزمن و تاریخی اقتصاد ایران به حساب آورد.
طبقه‌بندی JEL: F31, F41

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Study of Trend and Nature of Real Exchange Rate Deviation in Iran Economy

نویسندگان [English]

  • Amir H. Mozayani 1
  • Saeed Ghorbani 2
1 Associate Professor of Economics, Tarbiat Modares University
2 M.A. in Economics, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

The exchange rate as one of the channels of national economy connection to the international environment is one of the most important economic variables. The deviation of this variable from its equilibrium level is observed in almost most countries. But this phenomenon is very evident as a chronic phenomenon in developing countries, including Iran. In this study the investigation of this issue in Iran with emphasis on the real exchange rate in the post revolution period is on the agenda. To do that, in a systematic approach, we considered the Dynamic Stochastic General Equilibrium (DSGE) Model to simulate the real exchange rate behavior during the period of 1981-2015, and to calculate the amount of diversion and its nature.
The results imply that, given the wide range of policies adopted in the market, the real exchange rate has been significantly deviated over the three periods. The first one coincided by intensifying of war till 1987. The second deviation was relatively limited during the period of 1995-2001. And the third one, which was the most extreme deviation, started since 2006 and continued till 2015 which eroded gradually. According to the results of this study, real exchange rate deviation can be considered as one the historical & chronic challenges of Iran Economy.
JEL Classification: F31, F41

کلیدواژه‌ها [English]

  • Real Exchange Rate Deviation
  • DSGE Model
  • simulation
  • Iran Economy
ابراهیمی، ایلناز (1389). طراحی یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی برای اقتصاد ایران به‌عنوان یک کشور صادرکننده نفت، رساله دکتری، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران.
اصغرپور، حسن، مهدیلو، علی و اسماعیلی، میثم (1393). بررسی عوامل تعیین کننده نرخ ارز مؤثر واقعی در ایران با استفاده از رگرسیون فازی، نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 3، 56-25.
اکبری، محمد (1395). محاسبه نرخ‌های ارز مؤثر اسمی و واقعی در اقتصاد ایران، فصلنامه روند، 74، 162-135.
بهرامی، جاوید و قریشی، نیره سادات (1390). تحلیل سیاست پولی در اقتصاد ایران با استفاده از یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 13، 22-1.
بهرامی، جاوید و اصلانی، پروانه (1390). بررسی آثار شوک‌های نفتی بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در مسکن در یک الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا مبتنی بر ادوار تجاری حقیقی، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 4، 82-57.
بهرداد امین، مهدی، زمانیان، غلامرضا و اسفندیاری، مرضیه (1396). بررسی نقش سیاست هدف‌گذاری تورم در اثرگذاری شوک‌های نفتی در تجارت خارجی ایران، فصلنامه نشریه‌های کاربردی اقتصاد، 13، 28-1.
تقوی، مهدی و صفر زاده، اسماعیل (1388). نرخ بهینه رشد نقدینگی در اقتصاد ایران در چارچوب الگوهای تعادل عمومی پویای تصادفی کینزی جدید (DSGE)، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 9، 104-77.
جعفری صمیمی و قبادی، نسرین (1395). ارزیابی انحراف نرخ ارز واقعی مبتنی بر رویکرد رفتاری، فصلنامه سیاست‌گذاری اقتصادی، 15، 76-55.
زنگنه، محمد (1388). ادوار تجاری در قالب یک مدل DSGE کینزی جدید با وجود نقصان در بازارهای مالی، رساله دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده اقتصاد.
شاهمرادی، اصغر و ابراهیمی، ایلناز (1389). ارزیابی اثرات سیاست‌های پولی در اقتصاد ایران در قالب یک مدل پویای تصادفی نئوکینزی، فصلنامه پول و اقتصاد، 7، 56-31.
شهابی، فروغ، شریفی رنانی، حسین و آذربایجانی، کریم (1392). عوامل مؤثر بر نرخ ارز واقعی اقتصاد ایران با استفاده از رویکرد همجمعی یوهانسون جوسیلیوس، اولین همایش الکترونیکی ملی چشم انداز اقتصاد ایران.
فخر حسینی، سید فخرالدین (1390). الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی برای ادوار تجاری پولی اقتصاد ایران، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 3، 28-1.
کمیجانی اکبر و توکلیان حسین (1391). سیاست گذاری پولی تحت سلطه مالی و تورم هدف ضمنی در قالب یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی برای اقتصاد ایران، فصلنامه تحقیقات مدل سازی اقتصادی، 8، 117-87.
متوسلی، محمود؛ ابراهیمی، ایلناز، شاهمرادی، اصغر و کمیجانی، اکبر (1389). طراحی یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی کینزین‌های جدید برای اقتصاد ایران به‌عنوان یک کشور صادرکننده نفت، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 40، 116-87.
مشیری، سعید، باقری، شعله و موسوی نیک، هادی (1390). بررسی درجه تسلط سیاست مالی در اقتصاد ایران در قالب مدل تعادل عمومی پویای تصادفی، فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 5، 90-69.
مزینی، امیر حسین و قربانی، سعید (1394). بررسی ناترازی اسمی نرخ ارز در اقتصاد ایران، فصلنامه مجلس و رهبرد، 82، 233-199.
مزینی، امیر حسین (1394). ضرورت جلوگیری از انحراف نرخ ارز در اقتصاد ایران در دوره پسا تحریم، دومین کنفرانس اقتصاد و مدیریت کاربردی با رویکرد ملی.
مزینی، امیر حسین (1394). نرخ ارز، قیمت‌های نسبی و بیماری هلندی (مطالعه موردی شورهای نفتی)، کنفرانس بین‌المللی جهت گیرهای نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، سازمان مدیریت صنعتی، مردادماه 1394.
مزینی، امیر حسین (1392). آسیب شناسی تحولات ارزی اخیر با تأکید بر بخش بازرگانی، فصلنامهسیاست‌هایمالیواقتصادی، 1، 96-81.
منظور، داوود و تقی‌پور، انوشیروان (1394). تنظیم یک مدل تعادل عمومی پویای تصادفی (DSGE) برای اقتصاد باز کوچک صادرکننده نفت: مورد مطالعه ایران، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 75، 44-7.
Comunale, M. (2017). Dutch disease, real effective exchange rate misalignments and their effect on GDP growth in EU, Journal of International Money and Finance,73, 350-370.
Dib, A. & Phaneuf, L. (2001). An Econometric U.S. Business Cycle Model with Nominal and Real Rigidities, University of Couebec. CREFE Working Paper, 137.
Dornbusch, R. (1976). Expectations and Exchange Rate Dynamics, Journal of Political Economy, 84, 1161-1176.
Fernandez, J., & Rubio-Ramirez, J. (2006). A Baseline DSGE Model; Department of Money and Banking, National Chengchi University.
Fleming, J. (1962). Domestic Financial Policies Under Fixed and Under Floating Exchange Rates, Staff Papers. International Monetary Fund, 9. 79-369.
Gibson, H.D. (1996). International Finance: Exchange Rates and Financial Flows in the International System, England, Longman.
Grekou, C. (2015). Revisiting the nexus between currency misalignment and growth in the CFA Zone, Economic Modelling, 45, 142-154.
Hoontrakul, P. (1999). Exchange Rate Theory, A review. chulalongkorn University Discussion Paper, 1-43.
Iossifov, P. & Loukoianova, E. (2007). Estimation of a Behavioral EquilibriumExchange Rate Model for Ghana,IMF Working Paper, 07, 155.
Ireland, P. N. (1997). A Small, Structural, Quarterly Model for Monetary Policy Evaluation, Carnegie- Rochester Series on Public Policy, 47, 83-108.
Leduc, S. & Sill, K. (2004). A quantitative analysis of oil price shocks, Systematic Monetary Policy, and economic downturns, Journal of Monetary Economics, 51, 781-808.
Medina, J. & Soto, C. (2006). Copper Price, Fiscal Policy and Business Cycle in Chile, Central Bank of Chile, Research Department: www.norges-bank.no.
Mundell, E. (1963). The Law of Value in Relation to Self-Management and Investment in the Economy of the Workers’ States, World Outlook (Paris), 14.
Owoundi, F. (2016). Do exchange rate misalignments really affect economic growth? The case of Sub-Saharan African countries, International Economics, 145, 92–110.
Sekkat, K. (2016). Exchange rate misalignment and export diversification in developing countries, The Quarterly Review of Economics and Finance, 59, 1–14.
Sekkat, K. & Nouira, R. (2015). What determines the extent of real exchange rate misalignment in developing countries? International Economics, 141, 135–151.
Wang, Y., Hui, X. & soofi, A. (2007). Estimating Renminbi Equilibirum Exchange Rate, Journal of Policy Modeling, 29.