تأثیر توسعه صادرات با فناوری برتر بر مهاجرت نخبگان در کشورهای منتخب منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منطقه منا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه اقتصاد، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد توسعه اقتصادی و برنامه ریزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران،

چکیده

مهاجرت نخبگان یکی از چالش­هایی است که کشورهای زیادی از دیرباز با آن مواجه هستند و از آن به‌عنوان یکی از مسایل آسیب­زا در کشورها یاد می­شود، بنابراین ارزیابی علل مهاجرت نخبگان امری ضروری و اجتناب­ناپذیر است. یکی از موضوعاتی که می­تواند بر جریان خروج نخبگان از کشورهای درحال توسعه تأثیر داشته باشد، توسعه صادرات با فناوری برتر است، زیرا با افزایش سهم صادرات محصولات با فناوری بالا، تقاضا برای نیروی­کار متخصص و تحصیلکرده افزایش می­یابد و مانع خروج نخبگان علمی می­شود، لذا هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر، توسعه صادرات با فناوری برتر از کشورهای منتخب منطقه منا به ایالات متحده آمریکا طی دوره زمانی 2016-2000 با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم­یافته (GMM) است. نتایج مطالعه نشان می‏دهد که توسعه صادرات با فناوری برتر تأثیر منفی و معناداری بر مهاجرت نخبگان در کشورهای منتخب منطقه منا دارد. هم‏چنین شاخص­های شکاف رفاهی و شکاف دستمزد حقیقی بر مهاجرت نخبگان در کشورهای مورد مطالعه تأثیر مثبت و معناداری دارند. متغیر نرخ بیکاری دانش­آموختگان نیز دارای اثر مثبت، اما بی­معنا بر مهاجرت نخبگان است. 
طبقه­بندی JEL:C33, O31, F40, F22

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effect of High Technology Export Development on Brain Drain in Selected Middle Eastern and North African Countries (MENA)

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Shahabadi 1
  • Marzieh Salehi 2
1 Professor, Faculty of Economics and Social Sciences, Al-Zahra University, Tehran, Iran
2 M.A. in Economics, Faculty of Economics and Social Science, Bu-Ali Sina University, Hamedan
چکیده [English]

Brain drain is one of the challenges facing many countries that are facing with that many countries and from it get memory to as a traumatic event in countries.Therefore, the assessment of the causes of brain drain is necessary and inevitable. One of the issues that can affect the flow of elites from developing countries is the high technology export development. Because the demand for specialized and educated labor increases with increasing exports of high-tech products and prevents from the exit of the scientific elite. Therefore, the main purpose of the present study is to investigate the effect of high technology export development on brain drain from the selected countries of the MENA region to the United States during the period 2000-2016 using the generalized-moments method (GMM). The results of the study showed that there is a negative and significant effect between high technology export development index and brain drain in selected countries of the MENA region. Also, there is a positive and significant relation between indicators of welfare gap and the actual wage gap and brain drain in selected countries of the MENA region. Unemployment rate of graduates has also a positive and meaningless effect on brain drain.
JEL Classification: F22, F40, O31, C33.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Brain Drain
  • High Technology Export
  • Panel data
  • United States of America
  • Selected Countries of MENA Region

مراجع

  1. امینی، علیرضا، خسروی­نژاد، علی­اکبر و علیزاده، زهرا (1391). تحلیل تأثیر صادرات بر اشتغال؛ مطالعه موردی صنایع با فناوری بالا در ایران. فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 6، شماره 19، 174-135.

    درگاهی، حسن (1384). استراتژی توسعه صنعتی کشور. دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف، تهران، انتشارات دانشگاه صنعتی شریف.

    زاهدی­وفا، محمد هادی و فیروزان سرنقی، توحید (1387). بررسی اثر تجارت خارجی بر اشتغال و دستمزد نیروی کار بخش صنعت در ایران. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، شماره 3  (ویژه نامه بازارکار)، 94-69.

    شاه­آبادی، ابوالفضل، کریم­کشته، محمد­حسین و محمودی، عبدالله (1385). بررسی عوامل مؤثر بر فرار مغزها (مطالعه موردی ایران). پژوهشنامه بازرگانی، دوره دهم، شماره 39، 39-81.

    شاه­آبادی، ابوالفضل و پوران، رقیه (1388). اثر مهاجرت مغزها بر رشد اقتصادی  (مطالعه موردی ایران). پژوهشنامه بازرگانی، دوره 13، شماره 52، 63-35.

    شاه­آبادی، ابوالفضل و جامه­بزرگی، آمنه (1392). تأثیر کیفیت نظام نوآوری بر مهاجرت نخبگان در کشورهای منتخب خاورمیانه. دو فصلنامه جامعه­شناسی اقتصادی و توسعه، سال دوم، شماره 1، 101-73.

    شاه­آبادی، ابوالفضل و ثمری، هانیه (1393). ﻋﻮاﻣﻞ ﻣؤﺛﺮ ﺑﺮ ﺻﺎدرات ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوری ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻌﺎدﻻت ﻫﻤﺰﻣﺎن. فصلنامه جامعه­شناسی تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، سال دوم، شماره 27، 122-85.

    شاه­آبادی، ابوالفضل و ثمری، هانیه (1395). تأثیر نوآوری ﺑﺮ ﺻﺎدرات ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوری ﺑﺮﺗﺮ کشورهای منتخب در حال توسعه و توسعه­یافته. فصلنامه تحقیقات اقتصادی، دوره 51، شماره 3، 633-611.

    ولی­بیگی، حسن  (1388). ﺳﻴﺎﺳﺖ­ﻫﺎﻱ ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﻓﻨﺎﻭﺭﻱ ﺑﺎﻻ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﻨﺘﺨﺐ. بررسی­های بازرگانی،  دوره 7، شماره 37، 26-9.

    جهانگرد، اسفندیار و محبوب، حمید (1378). تأثیر تجارت خارجی بر تقاضای نیروی کار متخصص و غیرمتخصص ایران. مجله برنامه و بودجه، شماره 46 و 47، 154-105.

    صالحی عمران، ابراهیم (1385). بررسی نگرش اعضای هیئت علمی نسبت به علل مهاجرت نخبگان به خارج کشور (مورد مطالعه دانشگاه مازندران). نامه علوم اجتماعی، دوره جدید، شماره 28، 56-80.

    مهرگان، نادر، دهقانپور، محمدرضا و ده­موبد، بابک (1390). ﺻﺎدرات ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوری ﺑﺮﺗﺮ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ آن. ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﻲ- ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوری، سال سوم، شماره 4، 83-69.

    1. Acemoglu, D., & Restrepo, R. (2017). Low-Skill and High-Skill Automation. Journal of Human Capital, 12(2), 204- 232.
    2. Agrawal, A., Kapur, D., & McHale, J. (2010). Brain drain or brain bank? The impact of skilled emigration on poor-country innovation. Journal of Urban Economics, 69(1), 43–55.
    3. Balan, M., & Olteanu, C. (2017). Brain Drain in the Globalization Era: The Case of Romania. Annals - Economy Series, 3(1), 26-35.
    4. Docquier, F., & Sekkat, M. (2006). Brain drain and inequality across nations. IZA Discussion Paper no. 2440, Available at: ftp.iza.org/dp2440.pdf.
    5. Ekperiware, M. C. Olatayo, T. O., & Egbetokun, A.A. (2017). Human capital and sustainable development in Nigeria: How can economic growth suffice environmental degradation? Discussion Paper, No. 2017-29, http://www.economicsejournal.org/.
    6. Eggers, D. W., & Hagel, J. (2012). Brawn from brains talent, policy and the future of American competitiveness. A Deloitte Series on Making America Stronger, 1-42. Https://Dupress.Deloitte.Com/ Articles.
    7. Fadinger, H., & Mayr, K. (2012). Skill-biased technological change, unemployment and brain drain. Journal of the European Economic Association, 12(2), 397-431.
    8. Gencler, A. (2012). The economic and social aspects of highly - skilled human capital activity in global economy). International Journal of Human Sciences, 9(1), 876-889.
    9. Im, K.S., Pesaran, M.H., & Shin, Y. (2003). Testing for unit roots in heterogeneous panels. Journal of econometrics, 115(1), 53-74.
    10. IMD World Talent Report, (2015). Institute for management development. Https://Www.Imd.Org/Globalassets/Wcc/Docs/Talent-2015.
    11. Kamau, P.W. (2007). Brain drain or brain exchange? The effect of skilled migration on sending and receiving countries: A perspective of Kenyans in the U.S.A Thesis Submitted to the graduate faculty of The University of Alabama at Birmingham, in partial fulfillment of the requirements for the Degree of Master of Public Administration.
    12. Keeble, D., & Wilkinson, F. (2000). High-Technology Clusters, Networking and Collective Learning in Europe. Publisher Ashgate.
    13. Lawton, T. C. (1999). Evaluation European competitiveness: Measurements and models for a successful business environment European. Business Journal, 4(11), 195-205.
    14. Lee, E. S. (1966). A theory of migration. Demography, 3(1), pp. 47–57.
    15. Mariani, F. (2008). Brain drain, R., & Amp; D-cost differentials and the innovation gap. Recherches Economiques De Louvain, 74(3), 251-272.
    16. OECD Global Forum on International Investment (2008). The Contribution of Services to Development and the Role of Trade Liberalization and Regulation, OECD Investment Divisio, www.oecd.org/investment/gfi-7.
    17. Okoye, D. (2016). Can brain drain be good for human capital growth? Evidence from cross-country skill premiums and education costs. Economic Analysis and Policy, 49(c); 74-79
    18. Oosterik, S. (2016). From brain drain to brain circulation: Attracting high skilled migrants back: The improvement of Human Capital from brain circulation. Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Science, Program European Studies, and Supervisors: Ringo Ossewaarde, University of Twente.
    19. Romo, A., Villalobos, A., & Toríz, A. (2015). Clusters and High Technology Industries in Mexico: A Theoretical Review. Management and Organizational Studies, 2(2), 32-44.
    20. Razin, A. (2017). Globalization policies and Israel’s brain drain, national bureau of economic research. NBER Working Paper No. 23251.
    21. Seyoum, B. (2004). The role of factor conditions in high- technology exports: An empirical examination. Journal of High Technology Management Research, 15(1), 145-162.
    22. Shahabadi, A., Salehi, M., & Hosseinidoust S. E. (2018). The Impact of Competitiveness on Brain Drain, GMM Panel Approach. Journal of the Knowledge Economy, 1868-7865(1868-7873), 1-16.10.1007/s13132-018-0556-7.
    23. Srholec, M. (2005). High-tech exports from developing countries: A symptom of technology spurts or statistical illusion? Review of World Economics, 143(2), 227-255.
    24. Sundac, D., & Stumpf. G. (2016). The impact of brain drain on the competitiveness of the Croatian economy. Economic and Social Development: Book of Proceedings, Varazdin 9-10, 199-206. U.S. Department of Homeland Security, Yearbook of Immigration Statistics, Available at: http://www.dhs.gov.
    25. Usman, M. (2017). Impact of High-Tech Exports on Economic Growth: Empirical Evidence from Pakistan. Journal on Innovation and Sustainability, 8(1), 91-105.
    26. U.S. Department of Homeland Security, “Yearbook of Immigration Statistics,” Available at: http://www.dhs.gov.
    27. Wang, Z. X., & Wang, Y. Y. (2014). Evaluation of the provincial competitiveness of the Chinese high-tech industry using an improved TOPSIS method. Expert Systems with Applications, 41(6); 2824–2831. http://www.worldbank.org/.
    28. Wang, Y., & Liu, S.S. (2016). Education, Human capital and economic growth: empirical research on 55 countries and regions (1960-2009). Theoretical Economics Letter, no. 6, 347-355.2.
    29. Zhang, A.Q., & Lucey, B. M. (2017). Globalization, the mobility of skilled workers, and economic growth: constructing a novel brain drain/gain index for European countries. Journal of the Knowledge Economy, 8(32), 1-23.
    30. http://www.Worldbank.Org/.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 آذر 1397
  • تاریخ بازنگری: 08 بهمن 1397
  • تاریخ پذیرش: 10 اردیبهشت 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار