تحلیل حساسیت و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر ثبات مالی ایران در چارچوب ساخت شاخص ترکیبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه سمنان

2 دانشیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان

3 استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران

چکیده

سیستم مالی زمانی باثبات است که بر عملکرد اقتصاد اثر مثبت داشته باشد و مانع آن نشود. بر این اساس، یک سیستم مالی باید بتواند در مقابل شوک‌ها مقاومت کند و تخصیص پس‌اندازها، انتقال اطلاعات، سیستم پرداخت و ... را به‏صورت بهینه و کارا نگه دارد. در این تحقیق، ابتدا با استفاده از تجارب جهانی و داده‌های ایران طی سال‎های 1369 تا 1395، یک شاخص ترکیبی ثبات مالی ذیل چهار بُعد «نهادهای سپرده‌پذیر»، «اقتصاد کلان»، «بخش خارجی» و «کیفیت نهادی» برای ایران ساخته شده است. پس از ساخت شاخص ترکیبی، با استفاده از روش تحلیل حساسیت مؤثرترین نماگرها بر «نوسانات» و «مقدار متوسط» شاخص ترکیبی ثبات مالی شناسایی شده‌اند. نتایج نشان ‌می‌دهد که از بین 48 نماگر موجود، «نسبت کسری بودجه دولت به تولید ناخالص داخلی»، که یکی از شاخص‌های اصلی «سلامت مالی دولت» در بُعد «کیفیت نهادی» است، در مجموع بیشترین اثر منفی را بر «نوسانات» و «مقدار متوسط» شاخص ترکیبی ثبات مالی داشته است؛ بنابراین جهت ارتقاء ثبات مالی در ایران، باید بیشترین تمرکز را بر کنترل «نسبت کسری بودجه دولت به تولید ناخالص داخلی» قرار داد.
طبقه‌بندی JEL: C43، B15

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sensitivity Analysis and Ranking of Factors Affecting Iranian Financial Stability in the Framework of Composite Index Construction

نویسندگان [English]

  • mojtaba Seyed Hosseinzadeh 1
  • Alireza Erfani 2
  • Mahdi Ghaemi Asl 3
1 Ph.D. Student of Economics at Semnan University,
2 Associate Professor of the Faculty of Economics, Management and Administrative Sciences of Semnan University,
3 Assistant Professor, Faculty of Economics, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The financial system is stable when it has a positive effect on the performance of the economy and does not hinder it. Accordingly, a financial system must be able to withstand shocks and keep the allocation of savings, data transfer, payment system, etc. efficient and effective. In this study, first using global experience and data from Iran from 1990 to 2016, an aggregate index of financial stability under the four dimensions of "debtor institutions", "macroeconomics", "foreign sector" and "institutional quality" for Iran was built. After constructing the aggregate index, the most effective indicators on the "fluctuations" and "average value" of the aggregate financial stability index have been identified using the sensitivity analysis method. The results show that of the 48 available indicators, the "ratio of government budget deficit to GDP", which is one of the main indicators of "government financial health" in the "institutional quality" dimension, has the most negative effect on "fluctuations" and "average value" of the aggregate index of financial stability. Therefore in order to improve financial stability in Iran, the greatest focus should be on controlling the "ratio of government budget deficit to GDP."
JEL Classification: C43, B15

کلیدواژه‌ها [English]

  • Financial stability
  • institutional requirements
  • composite index
  • Sensitivity analysis

مراجع

ابراهیمی، آیت‌اله و سیف، اله‌مراد (1394). مفهوم‌شناسی و زمینه‌یابی بانکداری مقاومتی در اقتصاد ایران. فصلنامه روند شماره 71، 19–54.
بهادر، علی (1395). ارکان اصلاحات نهادی لازم برای نهادینه‌سازی ثبات بخش مالی. پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
توکلی، محمدجواد و کریمی، عبدالخالق (1393). شاخص بانکداری اسلامی. معرفت اقتصاد اسلامی سال ششم، شماره 11، 71-94.
خداپرست، مهدی، فلاحی، محمدعلی و رجب‌زاده مغانی، ناهید (1395). بررسی نقش کیفیت نهادی بر توسعه مالی در کشورهای منتخب عضو سازمان کنفرانس اسلامی. دو فصلنامه اقتصاد پولی، مالی، شماره 11، 26-45.
دادگر، یدالله و ناجی میدانی، علی اکبر (1382). شاخص‌های جهانی شدن اقتصاد و موقعیت ایران. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 29، 103-135.
رحمانی، مهرداد و ابونوری، اسماعیل (1394). استقلال بانک مرکزی و مقررات احتیاطی کلان. فصلنامه روند، شماره 69، 155–188.
رضایی، ابراهیم (1390). تحلیل اثرات عوامل نهادی بر رشد بهره‌وری کل عوامل در اقتصاد ایران با استفاده از مدل فضا حالت. تحقیقات مدل‏سازی اقتصادی، شماره 6، 43-60.
سپه‌وند، مهرداد (1389). سازماندهی ساختار نظارتی بخش مالی و جایگاه بانک مرکزی. تازه‌های اقتصاد، شماره 128، 4-14.
ستوده‌نیا، سلمان و عابدی، فریبا (1392). تأثیر سیاست‌های پولی و مالی در تثبیت مالی ایران. فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، شماره 3، 103-115.
شاکری، عباس و باقری، شعله (1393). بررسی نهادی و کمی سازی تعامل میان دولت و بانک مرکزی در ایران. فصلنامه روند، شماره 65 و 66، 55-86.
شایگانی، بیتا و عبداللهی، مصعب (1390). بررسی ثبات در بخش بانکی اقتصاد ایران. دو فصلنامه جستارهای اقتصادی، شماره 16، 147-167.
صادقی شاهدانی، مهدی، میسمی، حسین و قائمی اصل، مهدی (1391). ارائه روش‌شناسی جامع در ساخت و ارزیابی شاخص‌های ترکیبی: دلالت‌هایی برای کمی‌سازی مفاهیم در اقتصاد و بانکداری اسلامی. فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شماره 16، 681–708.
صادقی شاهدانی، مهدی، زاهدی‌وفا، محمدهادی و قائمی اصل، مهدی (1391). شاخص‌سازی ترکیبی توسعه انسانی مبتنی بر آموزه‌های تمدن اسلامی و به‎کارگیری آن در ارزیابی جایگاه جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی‌پژوهشی پژوهش‏های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 97، 95-114.
صادقی، محسن (1392). مدیریت ریسک سیستمیک در نهادهای مالی بازار سرمایه ایران. مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار 2013-36-92: 1-39.
صیادنیا طیبی، عزت الله، ارشدی، علی، صمدی، سعید و شجری، هوشنگ (1389). تبیین یک سیستم هشداردهنده جهت شناسایی بحران‌های مالی در ایران. فصلنامه پول و اقتصاد، شماره 6، 169-211.
عطرکارروشن، صدیقه و محبوبی، مطهره سادات (1395). استخراج شاخص شرایط مالی برای ایران. فصلنامه تحقیقات مدل‎سازی اقتصادی، شماره 24، 147–173.
غیاثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه (1394). مفهوم و ارزیابی تاب‌آوری اقتصادی در ایران. فصلنامه پژوهش‏های اقتصادی، شماره 59، 161-187.
فرزین‌وش، اسدالله و قربان‌شیران، علی (1391). تبیین و ساخت شاخص ثبات مالی و بررسی آن برای کشورهای در حال توسعه. سیاست‌های اقتصای، شماره 93، 3-28.
کریمی، مجید و حامدی، میثم (1395). حفظ ثبات مالی و ضرورت آن پس از بحران. تهران: مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار، 1-21.
لطفعلی‌پور، محمدرضا، فلاحی، محمدعلی و اسماعیل‌پور مقدم، هادی (1393). اثر رشد اقتصادی، تجارت و توسعه مالی بر کیفیت محیط زیست در ایران براساس شاخص ترکیبی. فصلنامه پژوهش‏های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 15، 61–76.
میرباقری هیر، میرناصر، ناهیدی امیرخیز، محمدرضا و شکوهی‌فرد، سیامک (1395). ارزیابی ثبات مالی و تبیین عوامل مؤثر بر ثبات مالی بانک‏‎های کشور. فصلنامه سیاست‎های مالی و اقتصادی، شماره 15، 23-42.
نادعلی، محمد (1394). ثبات مالی و ضرورت پایش آن در فضای اقتصاد مقاومتی حاکم بر اقتصاد ایران. فصلنامه روند، شماره 71، 145-168.
نیلی، فرهاد (1384). مقدمه‌ای بر ثبات مالی. فصلنامه روند، شماره 45، 25-56.
یزدانی، مهدی، طبیبی، سیدکمیل و یزدانی، نفیسه (1394). چگونه استقلال بانک مرکزی بر ثبات مالی اقتصاد در کشورهای بازارهای نوظهور اثرگذار است؟ دو فصلنامه اقتصاد پولی، مالی، شماره 9، 132-152.
Albulescu, C. (2010). Forecasting the Romanian financial system stability using a stochastic simulation model. Romanian Journal of Economic Forecasting 1/2010: 81-98.
Amie, G. (2007). Constructing composite indices. HDRO/RBA Regional Technical Workshop on Measuring Human Development.
Anayiotos, G., & Toroyan, H. (2009). Institutional Factors and Financial Sector Development: Evidence from Sub-Saharan Africa. IMF Working Paper 09/258, 1-26.
Basso, H., & Costain, J. (2016). Macroprudential theory: advances and challenges. Documentos Ocasionales 1604.
Boorman, J., Fajgenbaum, J., Ferhani, H.,  Bhaskaran, M., Arnold, D., & Alberto Kohli, H. (2013).The Centennial Resilience Index: Measuring Countries'Resilience to Shock. Global Journal of Emerging Market Economies, 5 (2): 57-98f
Borio, C. (2011). Implementing a Macroprudential Framework: Blending. Capitalism and Society, 6 (1).
Borio, C. (2014). Macroprudential frameworks: (Too) great expectations? Macroprudentialism. VoxEU eBook, CEPR, London, 29-45.
Chau-Jung, K., Yu-Wei, L., & Li-Hua, L. (2016). A Robust Set of Indicators for the Financial Stress and Financial Stability: Taiwan’s Case Studies. International Journal of Financial Research, 7: 172-188.
Cheang, N., Choy, I. (2011). Aggregate Financial Stability Index for an Early Warning System. Macao Monetary Research Bulletin, 21: 27-51.
Clark, A., Large, A. (2011). Macroprudential policy; Addressing the things we don't know. Washington, DC: Group of Thirty.
Davis, E. (1999). Financial data needs for macroprudential surveillance; what are the key indicators of risks to domestic financial stability? Edited by Robert Heath. Handbooks in Central Banking Lecture Series (The Centre for Central Banking Studies, Bank of England) 2: 1-44.
Dirk, S. (2014). Introduction of Macroprudentialism. Macroprudentialism. VoxEU eBook, CEPR, London 1-8.
Dirks, M., Vries, C., & Lecq, F. (2014). Macroprudential policy: The neglected sectors. Macroprudentialism. VoxEU eBook, CEPR, London 73-85.
Dumicic, M. (2016). Financial Stability Indicators – The Case of Croatia. Journal of Central Banking Theory and Practice, 5(1): 113-140.
Eidenberger, J., Ubl, E., & Tirpak, M. (2013). Measuring Financial (In) Stability in Emerging Europe: A New Index-Based Approach. Financial Stability Report, 25: 102-118.
Fenira, M. (2014). Democracy: A Determinant Factor in Reducing Inflation. International Journal of Economics and Financial Issues, 4 (2): 363-375.
Gadanecz, B., & Jayaram, K. (2008). Measures of financial stability - a review. IFC Bulletin, 31: 365–380.
Gersl, A., & Hermanek, J. (2007). Financial Stability Indicators: Advantages and Disadvantages of Their Use in the Assessment of Financial System Stability. 69-79.
Guettafi, S., & Laib, Y. (2016). Resilience and Stability of Algeria’s Financial System towards – Resilience versus Stability - Approach. JEDS (Journal of Economics and Development Studies), 4 (1): 78-90.
Hatzius, J., Hooper, P., Mishkin, F., Schoenholtz, K., Schoenholtz, K., & Watson, M. (2010). Financial Conditions Indexes: A Fresh Look after the Financial Crisis. NBER Working Papers Series, 16150: 1-56.
Heath, R., Errico, L., Loukoianova, E., Firmansyah, A., Khay, P.,  Perez, R., … Zhao, X.-Z (2013). Modifications to the Current List of Financial Soundness Indicators (FSIs). IMF Policy Paper, 1-47.
Jan, B. (2013). Key aspects of macroprudential policy. International Monetary Fund.
Javed, O. (2013). Determinants of institutional quality: A Case Study of IMF Programme Countries. Munich Personal RePEc Archive Paper (51344): 1-31.
Javed, O. (2014). Institutional quality،macroeconomic stabilization and economic growth: a case study of IMF programme countries. MPRA Paper (Faculty of Economics and Business, University of Barcelona) 56370: 1-34.
Karanovic, G., Karanovic, B. (2015). Developing an Aggregate Index for Measuring Financial Stability in the Balkans. Procedia Economics and Finance, 33: 3-17.
Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastruzzi, M. (2009). Governance Matters: Aggregate and Individual Governance Indicators. Policy Research Working Paper, 4978: 1-103.
Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastruzzi M. (2009). Governance Matters: Aggregate and Individual Governance Indicators. Policy Research Working Paper 4978, 1-105.
Krishnamurti, D., & Lee, Y.C. (2014). Macroprudential Policy Framework: A Practice Guide. Washington, D.C.: World Bank Publications.
Loloh, F. (2015). Aggregate Financial Soundness Indicator (AFSI) for Ghana. SSRN Journal (SSRN Electronic Journal), 1-14.
Luis, I., Erlend, W., & Patrick, I. (2012). Building Blocks for Effective Macroprudential Policies in Latin America: Institutional Considerations. IMF Working Papers, 12  (183).
Mishkin, F. S. (1999). Global financial instability: Framework, events, issues. Journal of Economic Perspectives, 4: 3-20.
Mohan, R., & Kapur, M. (2014). Monetary Policy Coordination and the Role of Central Banks. IMF Working Papers, 14 (70).
Mohr, B., & Wagner, H. (2012). A Structural Approach to Financial Stability: On the Beneficial Role of Regulatory Governance. University of Hagen, Department of Economics, Universitaetsstrasse, 30.
Morris, V. (2010). Measuring and Forecasting Financial Stability: The Composition of an Aggregate Financial Stability Index for Jamaica. Financial Stability Department Bank of Jamaica, 1-19.
Nayn, Z., & Siddiqui, M. (2011). Measuring Financial Stability: The Composition of an Aggregate Financial Stability Index for Bangladesh. 1-32.
Petrovska, M., &  Mihajlovska, E.M. (2013). Measures of Financial Stability in Macedonia. Journal of Central Banking Theory and Practice, 3, 85-110.
Portes, R. (2014). Macroprudential policy and monetary policy. Macroprudentialism. VoxEU eBook, CEPR, London 47-59.
Prasad, A., Abdel, H., Martinez, P. (2016). Macroprudential Policy and Financial Stability in the Arab Region. IMF Working Papers, 16 (98).
Puddu, S. (2012). Optimal Weights and Stress Banking Indexes. University of Neuchatel Institute of Economic Research, 13-02, 1-44.
Ramon, A., Song, L. L., & Schou-Zibell, L. (2010). A Macroprudential Framework for Monitoring and Examining Financial Soundness. SSRN Journal (SSRN Electronic Journal), 43,1-68.
Roger, F. (2010). Enhancing financial stability and resilience: macroprudential policy, tools, and systems for the future. Washington, D.C.: Group of Thirty.
Sameti, M., Dallali Isfahani, R., & Karnameh H. (2012). Outcome of Macroeconomic Instability (A Case for Iran). RAE (Research in Applied Economics) 4 (1).
Satyanath, S., Subramanian, A. (2007). The Political Economy of Nominal Macroeconomic Pathologies. IMF Working Papers, 4, 1-56.
Tamarah, S., & Tong, M. (2014). The interaction of the FPC and the MPC. bank of England, 396-408.
Tomuleasa, I.-I. (2015). Central Bank Communication and its Role in Ensuring Financial Stability. Procedia Economics and Finance, 20, 637–644.
Tucker, P. (2014). The political economy of macroprudential regimes. Macroprudentialism. VoxEU eBook, CEPR, London 61-72.
Tucker, P. (2013). Macroprudential policy at the Bank of England. Bank of England, 53 (3): 192-200.
Urbankova, J. (2012). Measuring Financial Instability: A Survey. Bachelor Thesis, 1-87.
Victoria, S. (2009). The role of macroprudential policy. Bank of England Discussion Paper.
Vinals, J. (2011). Macroprudential Policy: An Organizing Framework. IMF Policy Paper.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 اردیبهشت 1398
  • تاریخ بازنگری: 17 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 24 اردیبهشت 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار