سنجش اثرگذاری گردشگری خارجی بر تولید بخشی در اقتصاد ایران - رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا

2 استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه شهید چمران اهواز

3 کارشناسی ارشد رشته توسعه اقتصادی و برنامه‏ریزی، دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی، دانشگاه الزهرا (س

چکیده

مطالعه حاضر اثر گردشگری خارجی را بر افزایش تولید بخشی مورد سنجش قرار می‎دهد و کانال‎های تأثیر‎گذاری اقتصادی آن را شناسایی می‎کند. برای این منظور از رویکرد ضریب فزاینده متعارف و رویکرد تحلیل مسیر ساختاری در چارچوب ماتریس حسابداری اجتماعی استفاده می‎شود. مزایای استفاده از تحلیل مسیر ساختاری در این است که ضریب فزاینده تولید را تجزیه و کانال‎های اثرگذاری اقتصادی قطب مبدا بر قطب مقصد را به‏طور کامل نشان می‎دهد. به این منظور در این پژوهش از ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 مرکز پژوهش‎های مجلس و درآمد کل دریافتی از گردشگران خارجی سال 1390 در غیاب حساب‎های اقماری گردشگری در ایران، به‎عنوان پایه‎‎های آماری استفاده می‎شود. نتایج نشان می‎دهند که درآمد دریافتی از گردشگری خارجی (28.2 هزار میلیارد ریال) منجر به افزایش تولید کل بخش‎‎های اقتصادی به اندازه 62.1 هزار میلیارد ریال شده است و ضریب فزاینده تولید کل اقتصاد ناشی از یک واحد مخارج گردشگری خارجی برابر 2.31 واحد می‏باشد. افزایش تولید در بخش‎های سایر خدمات، عمده فروشی و خرده فروشی، هتل و خوابگاه به‎ترتیب 71/13، 66/13، 66/12 درصد از کل اثر تولیدی است. تجزیه ضرایب فزاینده در رویکرد تحلیل مسیر ساختاری نشان می‎دهد که در بخش‎های مرتبط با گردشگری: صنایع غذایی، رستوران، حمل و نقل‎های ریلی، جاده‎ای و هوایی اهمیت مسیرهای مستقیم و بدون‏واسطه بسیار بیشتر از مسیرهای غیرمستقیم است. در سایر بخش‎های مرتبط با گردشگری بالعکس است. افزون بر این، مهم‎ترین بخش‎های واسطه: عمده فروشی و خرده فروشی، حمل و نقل جاده‎ای، سایر خدمات و کشاورزی می‎باشند که در اثرگذاری درآمد گردشگران خارجی بر اقتصاد ایران نقش به‎سزایی دارند.
طبقه‎بندیJEL: R2، Q15، E160، Z32
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Measuring the Impact of Foreign Tourism on Sectoral output in Iran's Economy – Social Accounting Matrix َ Approach

نویسندگان [English]

  • fatemeh bazzazan 1
  • yaghoub Andayesh 2
  • Atefeh Farahani 3
1 Economic Department, Faculty of Social sciences and Economics, Alzahra University.
2 Assistant Professor of Economics, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran
3 MA. in Economics, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study measures the impact of foreign tourism revenue on sectoral output growth and identifying its channels of economic impacts. For this purpose output multipliers and structural path analysis approaches in the social accounting matrix framework are employed. The most advantage of the structural path analysis is that provides a detailed technique of decomposing output multipliers and identifying a full network of path of economic influence from the origin sector to its ultimate destination. For this purpose main data bases are: the 2011 SAM of Parliament Research Center of Iran and the foreign inbound tourism revenue in 2017 in the absence of tourism satellite accounts in Iran.
Results show foreign tourism revenue (28.2 thousands billion rials) has led to increased output of all economic sectors (62.1thousands billion rials), and total output multiplier is 2.31 unit, in which other services, wholesale and retail, and hotel sectors have received 13.71, 13.66, and 12.66 percent of the total output effects, respectively. The decomposition of output multiplier and structural path analysis results revealed that food, restaurant, road, rail and air transportation have the most direct paths and vice versa for the other related tourism sectors. Moreover, wholesale and retail, agriculture, road transportation, and other services play a significant role in influencing foreign tourists' incomes on the Iranian economy.
JEL Classification: R2، Q15، E160، Z32

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foreign tourism
  • social accounting matrix
  • structural path analysis

مراجع

سادات، بهنوش و محبی‏نیا، فهیمه (1394). سنجش جاسگاه صنعت گردشگری در اقتصاد ایران (رهیافت داده ستانده)، اولین کنفرانس بین‎المللی هنر، صنایع دستی و گردشگری.
بانویی، علی اصغر، محمد، جلوداری ممقانی، یعقوب، اندایش، حسن، علیزاده و مینا، محمودی (1383). بررسی کمی تعاملات بخش‎های اصلی اقتصاد کشور در قالب تحلیل مسیر ساختاری، پژوهش‎های اقتصادی ایران، دوره 6، شماره 20، 27-53.
بزازان، فاطمه و آزاد دانا، فهیمه (1397). اثرات اقتصادی ورود گردشگران داخلی به قم (رویکرد داده ستانده دو منطقه‏ای، برنامه‏ریزی و توسعه گردشگری، دروه 7، شماره 25، 8-24.
بزازان، فاطمه، و برزگر، نرگس (1396). سنجش اثرات درآمدی پرداخت یارانه نقدی رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی: ضریب فزاینده به قیمت ثابت، سیاست‎گذاری اقتصادی، دوره 9، شماره 17، 29-49.
بزازان، فاطمه و جعفری، فاطمه (1393). اثر توسعه گردشگری بر اقتصاد شهرستان نیشابور، سیاست‎گذاری پیشرفت اقتصادی، دوره 2، شماره 4، 9-30.
بزازان، فاطمه و گناوه‎ای، فرخ (1395). رشد بخشی و اثر آن بر درآمد جنسیتی نیروی کار در ایران (رویکرد ماتریس حسابداری اجتماعی)، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، دوره 14، شماره 48، 115-134.
بهزاد، فاطمه (1394). بررسی اثر گردشگری خارجی بر اقتصاد ایران: تجزیه و تحلیل ماتریس حسابداری اجتماعی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده مدیریت و حسابداری
تقوی، مهدی، قلی‫پور سلیمانی، علی (1388). عوامل مؤثر بر صنعت گردشگری در ایران، پژوهشنامه اقتصادی، دوره 9، شماره 3، 157-172.
حسنوند، سمیه و خداپناه، مسعود (1393). تاثیر گردشگری بر رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه: دو رویکرد پانل ایستا و پانل پویا، سیاست‎های راهبردی و کلان، دوره 2، شماره 6، 87-102.
حقیقت، علی، عبدالخالق، خرسندیان، حامد، اعرابی (1392). بررسی رابطه علیت میان رشد اقتصادی و توسعه گردشگری در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA). سیاست‎های راهبردی و کلان، دوره (1)، شماره 2، 71-108.
رمضانی، صفورا (1389). تجزیه و تحلیل نقش گردشگری بر اقتصاد استان اصفهان در سال 1385، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
رنج پور، رضا، کریمی تکانلو، زهرا، و نجفی نسب، میرحجت (1390). بررسی فرضیه توریسم منجر به رشد در ایران طی دوره 1347-88، فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی، دوره 1، شماره 3، 115-134.
شریفی رنانی، حسین، صفایی شکیب، مریم و عمادزاده، مصطفی (1388). بررسی اثر گردشگری بر رشد اقتصادی ایران (در سال‫های 1368-1387)، اقتصاد مالی، دوره 2، شماره 6، 9-25.
طیبی، سید کمیل، جباری، امیر و بابکی، روح اله (1387). بررسی رابطه علی بین گردشگری و رشد اقتصادی (مطالعه موردی ایران، کشورهای OECD به علاوه کشورهای منتخب)، دانش و توسعه، دوره 15، شماره 24، 63-84.
علیزاده، ولی اله (1397(. برآورد مشارکت گردشگری و اثرات اقتصادی آن در ایران، رویکرد مدل تعادل عمومی قابل محاسبه، رساله دکتری چاپ نشده، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
صباغ کرمانی، مجید و امیریان، سعید (1379). بررسی اثرات اقتصادی توریسم در جمهوری اسلامی ایران با استفاده از تحلیل داده- ستانده، پژوهشنامه بازرگانی،  دوره 4، شماره 16، 57-84.
عیسی‫زاده، سعید و سوده، قدسی (1391). محاسبه ضرایب اشتغال زایی بخش گردشگری در اقتصاد ایران: با استفاده از مدل داده – ستانده، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 7، شماره 17، 151-172.
فرزین، محمد رضا، زندی، ابتهال، عبدی، مرجان و عباس‫پور، نیلوفر (1394). شناسایی بخش‎های کلیدی در صنعت گردشگری ایران (بر مبنای مدل داده- ستانده)، فصلنامه علوم اقتصادی، دوره 9، شماره 32، 65-81.
موسوی، میرحسین، سادات اصل، زمزم و سادات اصل ،لاله (1397). توزیع درآمد گردشگری روستایی بین بخش‎های کلیدی اقتصاد، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 13، شماره 41، 137-156.
یاوری،کاظم، قلی‫زاده، رضا، آقایی مهدیه، و مصطفوی، محمد حسین (1389). تأثیر مخارج توریسم بر رشد اقتصادی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی )OIC). تحقیقات اقتصادی، دوره 45، شماره 91، 221-243.
Akkemik, K. A. )2012(. Assessing the importance of international tourism for the Turkish economy: A social accounting matrix analysis, Tourism Management, 33(4), 790-801.
Archer, B.H. (1996). Sustainable Tourism – Do Economists Really Care? Tourism and Hospitality Research, 2(3), 217–222.
Balaguer J., & Cantavella M. J. (2002). Tourism as a long-run economic growth factor: the Spanish case, Applied Economics, 34(7), 877-84.
Briassoulis, H. (1991). Methodological Issues, Tourism Input-output Analysis, Annuals of Tourism Research, 18, 485-495.
Castaño, A., Lufinb, M., & Atienza M. (2019). A structural path analysis of Chilean mining linkages between 1995 and 2011. What are the channels through which extractive activity affects the economy? Resources Policy,  60(1), 106-117.
Croes R., & Rivera M. A. (2017). Tourism’s potential to benefit the poor: A social accounting matrix model applied to Ecuador, Tourism Economics, 23(1) 29–48.
Fletcher, J. E. (1989). Input-output analysis and tourism impact studies. Annals of Tourism Research, 16, 514-529
Habibi F., Rahmati M., & Karimi M. (2018). Contribution of tourism to economic growth in Iran's Provinces: GDM approach, Future Business Journal, 4(2), 261-271
Hara, T. (2008). Quantitative tourism industry analysis: Introduction to input-output, social accounting matrix modeling and tourism satellite accounts. Oxford: Elsevier.
Inchausti-Sintes F. (2015). Tourism: Economic growth, employmentand Dutch Disease, Annals of Tourism Research, 54, 172-189.
Jones, S. (2010). The economic contribution of tourism in Mozambique: insights from a Social Accounting Matrix. Development Southern Africa, 27(5), 679-696.
Konya, L. (2006). Exports and growth: Granger causality analysis on OECD countries with panel data approach. Economic Modelling, 23, 978-992.
Liu, J, Nijkamp P., & Lin, D. (2017). Urban-rural imbalance and Tourism-Led Growth in China, Annals of Tourism Research, 64, 24–36.
Oosterhaven, J. and T. Fan, (2006). Impact of international tourism on the Chinese economy, International Journal of Tourism Research, 8(5), 347-354.
Polo, C., & Valle, E. (2008). An assessment of the impact of tourism in the Balearic Islands. Tourism Economics, 14(3), 615-630.
Polo, C., & Valle E. (2009). Estimating tourism impacts using input-output and SAM models in the Balearic Islands. In A. Matias, P. Nijkamp & M., Sarmento (Eds.), Advances in Tourism Economics. New Developments, 121-143. Physica-Verlag. A Springer Company. Heidelberg.
Polo, C., & Valle, E. (2011). The weight of tourism in the Balearic Islands: 1983-1997-2004. Estudios de Economía Aplicada, 29(3), 737-754.
Polo, C., & Valle, E. (2012). Input-Output and SAM Models. In L. Dwyer, A. Gill & N. Seetaram (Eds.), Handbook of Research Methods in Tourism. Quantitative and Qualitative Approaches, 227-260. Edward Elgar Publishing.
Pyatt, G., & Round, J. L. (1985). (eds.), Social Accounting Matrices: A Basis for Planning, Washington DC.: The World Bank.
Schubert, F.S., Brida, J.G., & Risso, W.A. (2011). The impacts of international Tourism demand on economic growth of small economies dependent of tourism, Tourism Management, 32, 377-385.
Rob, D. (2017). Changing Structure in South Africa, A Structural Path Analysis, in Poverty Reduction in the Course of African Development, M. Nissanke and M. Ndulo (eds.).
Round, J. (2003). Social Accounting matrices and SAM-based multiplier analysis. In 14 in F. Bourguifnon, L, A. Pereira da Silva (Eds), Techniques and tools for social accounting matrix and SAM- based multiplier analysis.
Schubert, S.F., Brida, J.G., & Risso, W.A. (2011). The Impacts of International Tourism Demand on Economic Growth of Small Economies Dependent on Tourism. Tourism Management, 32, 377-385.
Thorbecke, E. (2000). The Use of Social Accounting Matrices in Modelling, Paper Presents for 26th General Conference of the international Association for Research in Income and Wealth, IARIW, Cracow.
Thorbecke, E., & Jung, H.S. (1996), A Multiplier Decomposition Method to Analysis the Poverty Alleviation, Journal of Development Economics, 48(2), 279-300.
World Tourism Organization, UNWTO (2016). Annual Report.
World Travel & Tourism Council (2018). Country Report, Iran.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 شهریور 1398
  • تاریخ بازنگری: 06 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 24 اردیبهشت 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار