تبیین عوامل اقتصادی کلیدی تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

3 استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

4 استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

اقتصاد و مؤلفه­های وابسته به آن در چند دهه اخیر جایگاه و نقش برجسته­ای در روابط میان کشورها و سنجش قدرت ملی آن­ها داشته است و در این میان قدرت دفاعی کشورها نیز بی­تأثیر از رشد و توسعه اقتصادی آن­ها نبوده و افزایش قدرت نظامی-دفاعی کشورها رابطه مستقیم و معناداری با سطح توسعه اقتصادی دارد. کشور ایران نیز با توجه به موقعیت خاص ژئوپلیتیک و تهدیدات پیرامونی، افزایش قدرت و توان دفاعی خود را به‌منظور دستیابی به امنیت پایدار، همواره مورد توجه و تأکید قرار داده است. در همین راستا در مقاله پیش­رو به‌منظور تبیین عوامل اقتصادی کلیدی تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410 با مطالعه اسناد و سوابق علمی پیشین صورت پذیرفته مرتبط و استفاده از نظرات 50 نفر از خبرگان، تعداد 109 پیشران اقتصادی احصاء و در گام دوم با تشکیل پانل خبرگی پیشران­های مشابه با یکدیگر، ادغام و تعداد 38 عامل مشخص شده است. در ادامه بر اساس نظر خبرگان به رتبه­بندی و تعیین ارزش عوامل اقدام شده و تعداد 28 عامل مهم و اثرگذار تعیین و در انتها با استفاده از نرم­افزار آینده پژوهی میک­مک و به‌کارگیری روش تحلیل ماتریس متقاطع، تعداد 12 عامل مهم و تأثیرگذار و تعداد پنج عامل به‌عنوان عوامل اقتصادی کلیدی تأثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران مشخص شده‌اند.
طبقه‌بندی JEL: F52 ,H12 ,H56, Z18

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Key Economic Factors Affecting Iran's Defense Power in the Time Horizon of 1410

نویسندگان [English]

  • sajad najafi 1
  • kiumars yazdanpanah 2
  • zahra pishgahi fard 3
  • marjan badiee 4
1 PHD Candidate in Political Geography, University of Tehran
2 Associate Professor in Political Geography, University of Tehran
3 Professor in Political Geography, University of Tehran
4 Assistant Professor in Political Geography, University of Tehran
چکیده [English]

In recent decades, the economy and its related components have played a prominent role in the relations between countries and the measurement of their national power. Countries have a direct and significant relationship with the level of economic development. Due to the special geopolitical situation and the surrounding threats, Iran has always paid attention to the increase of its defense power and capability in order to achieve sustainable security. In this study, in order to explain the key economic factors affecting Iran's defense power in the time horizon of 1410 by studying the relevant documents and previous scientific records and using the opinions of 50 experts, 109 economic factors were identified. In the second step, with the formation of the expert panel, similar factors were merged and 38 factors were identified. Then, based on the opinion of experts, the values of the factors were ranked and 28 important and effective factors were determined. Finally, by using Micmac software and crossover matrix analysis method, 12 significant factors and 5 factors as key economic factors affecting Iran's defense power were identified.
JEL Classification: F52, H12, H56, Z18
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Power
  • Defense Power
  • Economic Power
  • Future Studies
  • Micmac Software
اسفندیاری، مهدی؛ حسنوند، مظفر و ایمان­دار، زیبا (1395). بازدارندگی نوین در نظم و ساختار نوین نظام بین‌الملل (داده‌های نظری و یافته‌های تجربی)، فصلنامه علوم و فنون نظامی، 12(38): 5-32.
آجورلو، علی و مقصودی، مجتبی (1397). بررسی نقشِ هویت در سیاست دفاعی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر بازدارندگی همه­جانبه و متعارف‌گرایی، فصلنامه پژوهش­نامه انقلاب اسلامی، 8 (29): 89-112.
بوالحسنی، خسرو، بابلی، کوروش و رضایی، سیاوش (1397). تدوین راهبردهای ژئوپلیتیکی برای دستیابی ج.ا. ایران به قدرت دفاعی برتر منطقه‌ای در راستای سند چشم انداز 1404،  فصلنامه راهبرد دفاعی، 16(62): 179-207.
جعفری­نیا، عباس، اخباری، محمد و مرادیان، محسن (1398). تحلیل شاخص‌های قدرت نظامی واحدهای سیاسی- جغرافیایی در عرصه نظام بین­الملل، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 11(3): 445-465.
چگینی، حسن (1384). نظام مدیریت استراتژیک دفاعی، چاپ اول، تهران: نشر آجا.
حافظ نیا، محمدرضا، (1390). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، چاپ سوم، مشهد: انتشارات پاپلی.
دهقان، محمد (1392). سیاست دفاعی، جزوه درسی، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
رحیمی روشن، حسن (1396). بازدارندگی منطقه­ای و تامین امنیت جمهوری اسلامی ایران، دوفصلنامه سیاست و روابط بین‌الملل، 1(1): 79-99.
رستمی، علی اکبر و اسماعیلی، محمد مهدی (1395). راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با جریان­های تکفیری، فصلنامه مدیریت و پژوهش­های دفاعی، 15(81): 1-40.
رستمی، فرزاد (1395). تحول در ماهیت جنگ­های آینده؛ جمهوری اسلامی ایران؛ سناریوها، فرصت­ها و چالش­ها، فصلنامه سیاست دفاعی، 24(97): 145-190.
زهدی، یعقوب (1394). سیاست دفاعی، چاپ اول، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.
سجادپور، سید محمد کاظم؛ حسینی، سید شمس الدین و نیرآبادی، حمید (1398). طراحی مدل دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بایسته­ها، مؤلفه­ها و راهبردهای کلیدی، فصلنامه امنیت ملی، 9(34): 389- 425.
سنجابی، علیرضا (1380). راهبرد و قدرت نظامی، چاپ اول، تهران: انتشارات پاژنگ.
سیف، الله مراد (1390). مفهوم­ شناسی قدرت نرم اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه آفاق امنیت، 4(11): 5-38.
فرزین‌راد، رویا، فروزان، یونس و عالیشاهی، عبدالرضا (1399). کاربست پارادایم بازدارندگی منطقه­ای در سیاست­های جمهوری اسلامی ایران در قبال تهدیدات نظامی ایالات متحده در سه سطح، فصلنامه امنیت ملی، 10(35): 231-264.
قاسمی، فرهاد (1391). بازسازی مفهومی نظریه بازدارندگی منطقه­ای و طراحی الگوهای آن بر اساس نظریه‌های چرخه قدرت در شبکه، فصلنامه راهبرد دفاعی، 10(38): 103-146.
قصاب­زاده مجید، اخباری، محمد و حسن­آبادی، داود (1398). نقش منطقه­گرایی بر روابط ژئواکونومی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای منطقه جنوب غرب آسیا، فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، 9(4): 665-680.
کلانتری، فتح الله (1394). کاربست سیاست دفاعی با راهبردهای دفاعی و راهبرد نظامی، فصلنامه سیاست دفاعی، 23(92):35-59.
کمالی، روزبه و خیراندیش، مهدی (1396). الگوی توسعه آمادگی دفاعی کارکنان نیروهای مسلح: رویکردی کیفی مبتنی بر نظریه پردازی داده بنیاد، فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، 1(1): 5 -33.
کوچکی، سجاد، محبی، افشار و سبزی، حسین (1396). راهبردهای قدرت برتر دفاعی منطقه در حوزه نظامی بر اساس سند چشم انداز 1404 شمسی، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، 15(70): 53-74.
مختاری­هشی، حسین (1397). تبیین مفهوم ژئواکونومی (اقتصاد ژئوپلیتیکی) و توصیه‌هایی برای ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک، 14(2): 56-82.
مرادیان، محسن (1387). شاخص‌های اصلی سنجش قدرت دفاعی کشورها، فصلنامه راهبرد دفاعی، 6 (23).
مرادیان، محسن، هادی نژاد، فرهاد و پورمنافی، ابوالفضل (1397). ارائه الگویی برای ارزیابی و تحلیل قدرت نظامی کشورها،  فصلنامه راهبرد دفاعی، 16(64): 169-200.
منزوی بزرگی، جواد؛ احمدی، صادق و علیئی، محمدولی (1397). آینده پژوهی امنیت گذار و سیاست‌های جمعیتی ج‌.ا.ا وارائه سناریوهای محتمل. فصلنامه امنیت ملی، 8(30):  65-96.
میرشایمر، جان (1393). تراژدی سیاست قدرت­های بزرگ، ترجمه غلامعلی چگنی­زاده، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه.
مینائی، حسین، حاجیانی، ابراهیم، دهقان، حسین و جعفرزاده­پور، فروزنده (1395). تعیین پیشران‌های اصلی دیپلماسی دفاعی ایران در سطوح منطقه‌ای و بین‌الملل،  فصلنامه آینده‌ پژوهی دفاعی، 1(1): 7-26.
نهج­البلاغه، خطبه 27.
وقوفی، امید؛ قاسمی، علی‌اصغر و حاجیانی، ابراهیم (1396). تبیین عوامل و پیشران‌های کلیدی آینده یمن تا سال 1406. فصلنامه آینده پژوهی دفاعی، 2(4): 87-107.
هادی­زاده، محمود و عزتی، عزت‌اله (1393). نقش ژئواکونومی در اهداف استراتژیک ایران در قرن بیست و یکم جهان،فصلنامه جغرافیای سرزمینی، 11(44): 1-12.
یوسفی، اشکان، کشاورز ترک، عین الله و نهادی، هادی (1398). بررسی تأثیر مؤلفه­های فرهنگی و اجتماعی دفاع مقدس بر آیندة امنیت ملی ج.ا.ایران، فصلنامه راهبرد دفاعی، 17(66): 69-96.
یزدان­پناه، کیومرث، صفوی، سید یحیی، قالیباف، محمدباقر، پیشگاهی­فرد، زهرا و شامانی یاسر (1397).  محاسبه قدرت نظامی با استفاده از فرمول‌های قدرت ملی کشورها، فصلنامه سیاست دفاعی، 26(102): 43-69.
Boyatzis. R. E., & Ratti, F. (2014). Emotional, social and cognitive competencies: distinguishing effective Italian managers and leaders in a private company‌and cooperatives, Journal of Management Development 28(9):821-833.
Gde Bagus, B.P., Wayan Priyana, A.S., & Dian Ayu, R. (2020). Key Variables on Property Marketing in Bali: Application of Micmac Method, Asia pacific journal of management and education (APJME), 3(1) : 28-34.
Godet, M. (1999). De la anticipación a la acción: Manual de prospectiva y estrategia [From anticipation to action: Prospective and Strategy Manual], México: Alfaomega.
Jablonsky, D. (1997). National Power. Parameters. (Taken From Internet).
Jiménez, M. (2009). Herramientas para el análisis prospectivo estratégico. Aplicaciones MICMAC [Tools for strategic prospective analysis. Applications MICMAC]. Estado de México: Hersa Ediciones.
Mojica, F. (2005). La construcción del futuro. Concepto y modelo de prospectiva estratégica, territorial y tecnológica [Future construction. Concept and model of strategic, territorial and technology foresight]. Santafé de Bogotá: Universidad Externado de Colombia.
Morgan, P. M. (1977). Deterrence; Beverly Hills, Calif: Sage Publication Inc.
Putu Yudy, W., Gede Putu, K., Ni Nyoman, R. S., Putu Sri, H., & Ni Komang, S. (2020). SWOT and MICMAC analysis to determine the development strategy and sustainability of the Bongkasa Pertiwi Tourism Village, Bali Province, Indonesia, Decision Science Letters journal, 9(3): 439–452.