اثر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی ایران؛ رهیافت GMM در سری های زمانی و منطق فازی

مظفری, زانا

doi:10.22059/jte.2021.324398.1008473

اثر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی ایران؛ رهیافت GMM در سری های زمانی و منطق فازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

زانا مظفری

استادیار گروه علوم اقتصادی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج.

10.22059/jte.2021.324398.1008473

چکیده

کیفیت نیروی انسانی از جمله عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی میباشد. روش‌های سری زمانی کلاسیک توانایی برآورد مدل‌هایی که شرایط گشتاوری داشته باشند را ندارند و از آنجا که رشد اقتصادی تحت تأثیر مقادیر گذشته خود میباشد، بنابراین به یک مدل پویا نیاز است و بایستی با روش اقتصادسنجی پویا تخمین زده شود. بر این اساس مطالعه حاضر با استفاده از روش GMM در سریهای زمانی، اثر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی ایران را طی دوره زمانی 1398-1360 ارزیابی کرده است. سرمایه انسانی متغیری پنهان در اقتصاد بوده و معمولاً پراکسیهای جایگزین به‌جای آن استفاده میشود. بر اساس ادبیات اقتصادی، استدلال میشود که شاخص سرمایه انسانی علاوه بر جنبه آموزش تحت تأثیر جنبههای دیگر مانند؛ مهارت و سلامت نیز قرار دارد. بنابراین در این مقاله با استفاده از منطق فازی، شاخصی برای سرمایه انسانی در اقتصاد ایران ساخته شده است، که سه جنبه اصلی (آموزش، مهارت و سلامت) سرمایه انسانی را در نظر می‌گیرد. نتایج برآورد شاخص نشان می‌دهد که تشکیل سرمایه انسانی طی سال‌های مورد بررسی تحقیق رشد چشمگیری داشته است. نتایج تخمین مدل رشد اقتصادی با استفاده از شاخص فازی سرمایه انسانی نشان داد که ارتقاء سطح سرمایه انسانی موجب افزایش رشد اقتصادی میشود. سایر نتایج تحقیق مبین اثرگذاری مثبت متغیرهای؛ مخارج دولت، صنعتی شدن، سرمایه فیزیکی و رشد اقتصادی دوره قبل بر رشد اقتصادی ایران میباشند. همچنین آزادی تجاری و شهرنشینی تأثیر منفی بر رشد اقتصادی ایران دارند.
طبقه بندی JEL: C22, E24, O40

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.00398969.1400.56.1.6.4

عنوان مقاله [English]

The Effect of Human Capital on Economic Growth in Iran; GMM in Time Series Approach and Fuzzy Logic

نویسنده [English]

zana mozaffari

Assistant Professor, Department of Economics, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj

چکیده [English]

The quality of human force is one of the effective factors on economic growth. Classical time series methods do not have the ability to estimate models that have moments conditions. Since economic growth is influenced by past values, we need a dynamic model and it should be estimated by dynamic econometric method. This study by GMM method in time series evaluate the effect of human capital on economic growth during 1981-2019.Human capital is a latent variable in economics and often is replaced by alternative proxies. Based on theoretical foundations, it is argued that the human capital index in addition to the education aspect is influenced by other aspects such as; skill and health. Therefore, in this study, by using fuzzy logic, an indicator for human capital in the Iranian economy has been made that considers three main aspects (education, skills and health) of human capital. The results of index estimation showed that the organizing of human capital has grown significantly. The results of estimating the economic growth model using the fuzzy human capital index showed that promoting the level of human capital increases economic growth. Other results indicate the positive effect of the variables such as; governmental expenditures, industrialization, physical capital and economic growth of the previous period on Iran's economic growth. Also, trade freedom and urbanization negatively impact on Iran's economic growth.
JEL Classification: C22, E24, O40

کلیدواژه‌ها [English]

Human Capital
Economic Growth
GMM in Time Series
Fuzzy Logic

مراجع

اکبر موسوی، سید صالح و حقیقت، جعفر (1395). برآورد سری زمانی سرمایه انسانی بر مبنای متوسط سال‌های تحصیل (مطالعه موردی ایران، سال‌های 1357-1392). مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 5(17)، 150-131.

اکبر موسوی، سید صالح، حقیقت، جعفر و سلمانی بی‌شک، محمدرضا (1394). تأثیر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در ایران (رویکرد غیرخطی)، پژوهش‌های اقتصادی ایران، 63 (2): 144-121.

امینی، علیرضا و حجازی آزاد، زهره (1386). تحلیل و ارزیابی نقش سلامت و بهداشت در ارتقاء بهره‌وری نیروی کار در اقتصاد ایران، پژوهش‌های اقتصادی ایران، 9(30)، 163-137.

آقایی، مجید، رضاقلی‌زاده، مهدیه و باقری، فریده (1392). بررسی تأثیر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در استانهای ایران. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 9 (1): ۲۱-۴۴ .

تقینژاد عمران، وحید و بهمن، محمد (1391). قاعدهی گسترش یافته تیلور: مطالعه موردی ایران 1357-86، تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 3(9):، 19-1.

جوزاریان، فیض‌اله (1391). بررسی تأثیر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در ایران، توسعه و برنامه‌ریزی، 1 (5): 114-95.

درگاهی، حسن و قدیری، امرالله (1382). تجزیه‌وتحلیل عوامل تعیین‌کننده رشد اقتصادی ایران (با مروری بر الگوهای رشد درون‌زا)، پژوهشنامه بازرگانی، شماره 26، 33-1.

دژپسند، فرهاد، عرب مازار، عباس و سیفی، شاپور (1396). برآورد ارزش موجودی سرمایه انسانی در ایران با رویکرد درآمدی (1393-1384)، پژوهش‌های اقتصادی ایران، 22 (71): 156-115.

سامتی، مرتضی، فتح‌آبادی، مهدی و رنجبر، همایون (1393). اثرات صرفه‌های تجمع صنعتی و شهرنشینی بر رشد اقتصادی: شواهدی از بازارهای ایران، مدل‌سازی اقتصادی، 8 (27): 36-17.

سرلک، احمد و قیاسی، مجتبی (1396). بررسی تأثیر سرمایه انسانی و تغییرات ساختاری بر رشد اقتصادی کشورهای عضو آسه آن، اقتصاد کاربردی، 2 (7): 62-51.

سلاطین، پروانه و غفاری صومعه، نیلوفر (1395). تأثیر سرمایه انسانی بر کیفیت محیط‌زیست، انسان و محیط‌زیست، 14 (2): 12-1.

صالحی، محمدجواد و جمالی (1393). اندازهگیری سرمایه انسانی با روش هزینه‌یابی مبتنی بر فعالیت و ارزش‌افزوده اقتصادی، نامه آموزش عالی، 7 (27): 48-35.

عاقلی، لطفعلی، صادقی، حسین و اسوار، آرش (1393). تأثیر دموکراسی بر آلودگی محیط‌زیست: شواهدی از کشورهای منتخب صادرکننده نفت، اقتصاد مقداری، 11(2): 40-21.

عزتی، مرتضی، مظفری، زانا و علیلو، خاطره (1398). اثر ساختار سنی جمعیت بر امنیت اقتصادی ایران، پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار، 19(2): 159-125.

قربانی، فاضل، سرلک، احمد و حاجی، غلامعلی (1399). تأثیر سرمایه انسانی و فضای کسب و کار بر رشد اقتصادی استان‌های ایران، مدل‌سازی اقتصادی, 14 (50): 176-153.

کازرونی، علیرضا، علیلو، خاطره و مظفری، زانا (1397). بررسی تأثیر همزمان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و نرخ شهرنشینی بر رشد اقتصادی استان‌های ایران (1394-1385)، پژوهشنامه اقتصادی، 18 (71): 260-225.

کازرونی، علیرضا، کیانی، پویان و مظفری، زانا (1395). برآورد نرخ بهره در ایران با استفاده از منطق فازی، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 9(30): 93-77.

محمد‌زاده، اعظم، شهیکی تاش و محمد نبی و روشن، رضا (1394). مقایسه مدل‌های قیمتگذاری داراییهای سرمایه‌ای مبتنی بر مصرف(CCAPM) و مبتنی بر مخارج مصرفی بخش مسکن(HCCAPM) در توضیح بازده سهام در ایران، نظریههای کاربردی اقتصاد، 2(3): 72-49.

محمدی، حسین و سخی، فاطمه (1392). تأثیر تجارت، سرمایهگذاری خارجی و توسعه انسانی بر شاخص عملکرد محیط‌زیست، سیاست‌های راهبردی و کلان، 1(3): 75-55.

مقصودپور، محمدعلی (1395). تأثیر توزیع ناهمگون جمعیت بر رشد اقتصادی ایران: مطالعه موردی مراکز استان‌های ایران در سال‌های 1393-1355، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 6 (24): 103-79.

Ahmad, M., & Khan, R. E. A. (2018). Age-structure, human capital and economic growth in developing economies: A disaggregated analysis. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS). 12 (1). 229-252.‏

Amna Intisar, R., Yaseen, M. R., Kousar, R., Usman, M., & Makhdum, M. S. A. (2020). Impact of trade openness and human capital on economic growth: a comparative investigation of Asian countries. Sustainability, 12 (7). 2930.‏

Barro, R. J. (2001). Human capital and growth. American economic review, 91 (2). 12-17.‏

Beck, T., Levine, R., & Loayza, N. (2000). Finance and the Sources of Growth. Journal of financial economics, 58 (1). 261-300.

Beckerman, W. (1992). Economic growth and the environment: Whose growth? Whose environment?. World development, 20 (4). 481-496.

Eggoh, J., Houeninvo, H., & Sossou, G. A. (2015). Education, health and economic growth in African countries. Journal of Economic Development, 40 (1). 93.‏

Folloni, G., & Vittadini, G. (2010). Human capital measurement: a survey. Journal of economic surveys, 24 (2). 248-279.‏

Grossman, M. (2000). The human capital model. Handbook of health economics, 1, 347-408.

Hamilton, J. D. (1994). Time series analysis (Vol. 2). Princeton: Princeton university press.

Han, J. S., & Lee, J. W. (2020). Demographic change, human capital, and economic growth in Korea. Japan and the World Economy, 53, 100984.‏

HanushekE, A. (2016). Will more higher education improve economic growth? Oxford Review of Economic Policy, 32 (4): 538-552.

Higon, D. A., and Sena, V. (2006). Productivity, Spillovers and Human Capital: An Analysis for British Establishments Using the ARD Dataset, DTI.

Kwon, D. B. (2009, October). Human capital and its measurement. In The 3rd OECD World Forum on “Statistics, Knowledge and Policy” Charting Progress, Building Visions, Improving Life (pp. 27-30).‏

Lim, S. S., Updike, R. L., Kaldjian, A. S., Barber, R. M., Cowling, K., York, H., ... & Murray, C. J. (2018). Measuring human capital: a systematic analysis of 195 countries and territories, 1990–2016. The Lancet, 392 (10154). 1217-1234.‏

Miciuła, I. (2016). The measurement of human capital methods. Folia Oeconomica Stetinensia, 16 (1). 37-49.‏

Mubarik, M. S., Chandran, V. G. R., & Devadason, E. S. (2018). Measuring human capital in small and medium manufacturing enterprises: What matters?. Social Indicators Research, 137 (2). 605-623.‏

Ogbeifun, L., & Shobande, O. A. (2021). A reevaluation of human capital accumulation and economic growth in OECD. Journal of Public Affairs, e02602.‏

Oxley, L., Le, T., & Gibson, J. (2008). Measuring human capital: alternative methods and international evidence. Korean Economic Review, 24 (2). 283-344.‏

Schultz, T. W. (1962). Reflections on investment in man. Journal of political economy, 70 (5, Part 2). 1-8.

Siddiqui, A., & Rehman, A. U. (2017). The human capital and economic growth nexus: in East and South Asia. Applied Economics, 49 (28). 2697-2710.‏

Tchanturia, N., Beridze, T., & Kurashvili, G. (2015). Features of Development of the Human Capital in Georgia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 213, 580-585.

Weatherly, L. A. (2003). Human Capital-the elusive assets: Measuring and managing human capital: A strategic imperative for HR. Research Quarterly.

WIDARNI, E. L., & BAWONO, S. (2021). Human Capital, Technology, and Economic Growth: A Case Study of Indonesia. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8 (5). 29-35.‏

Yang, X. (2019). Health expenditure, human capital, and economic growth: an empirical study of developing countries. International journal of health economics and management, 1-14.