بررسی تاثیر افزایش قیمت مواد غذایی بر هزینه زندگی خانوارهای ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشیار دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران،

4 دکتری دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در سالیان اخیر افزایش روزافزون قیمت مواد غذایی اهم از تولیدات خام کشاورزی و محصولات فرآوری شده نگرانی جدی را از جهت تأمین مخارج غذایی و حفظ سطح استانداردی از امنیت غذایی به وجود آورده است. از این روی مطالعه پیش رو به بررسی اثرات افزایش قیمت محصولات غذایی بر شاخص هزینه زندگی دهک‌های شهری و روستایی می‌پردازد. به‌منظور دست یافتن به اهداف مطالعه، از جداول عرضه و مصرف سال 1395 که در سال 1399 توسط بانک مرکزی منتشر شده در قالب شبه ماتریس حسابداری اجتماعی مبتنی بر جداول عرضه و مصرف یکپارچه شده، استفاده شده است. 24 قلم از محصولات پروتئینی، ویتامین‌ها، کربوهیدرات‌ها، کافئینی و دخانیات مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بیشترین سهم از هزینه زندگی خانوارهای شهری و روستایی مربوط به نان است. کمترین مخارج هم مربوط به انواع نوشیدنی‌ها است. به جز انواع گوشت‌های قرمز و سفید، میوه‌ها و سبزی‌های بسته‌بندی شده و محصولات لبنی، در اثر افزایش قیمت سایر محصولات غذایی، هزینه زندگی خانوارهای روستایی بیشتر از شهری افزایش می‌یابد. در میان دهک‌های درآمدی نیز به‌طور عمده دهک‌های اول تا چهارم بیشترین هزینه زندگی ناشی از افزایش قیمت محصولات غذایی را تجربه می‌کنند؛ بنابراین از آنجا که خانوارهای روستایی بیشتر از شهری متحمل هزینه تأمین غذا می‌شوند و دهک‌های درآمدی به‌صورت غیریکسان تحت تأثیر قرار می‌گیرند و همچنین به دلیل اینکه افزایش قیمت محصولات مختلف (24 محصول) تأثیرات متفاوتی بر خانوارها خواهد داشت، لذا پیشنهاد می‌شود اولاً افزایش قیمت محصولاتی که بیشترین اثر را دارند به طرق مختلف کنترل شود و چنانچه سیاست حمایتی مدنظر سیاست‌گذاران است، با توجه به دهک‌های مختلف شهری و روستایی و مطابق نتایج به‌دست آمده اتخاذ و اعمال شود.
طبقه‌بندی JEL : C67, L66, O18, E64, P42

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the impact of rising food prices on the cost of living of Iranian households

نویسندگان [English]

  • mohammad kiani de kiani 1
  • Sadegh Khalilian 2
  • Hamed Najafi Alamdarlo 3
  • mohammad Hasan Vakilpor 4
1 PhD Student, Department of Agricultural Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Agricultural Economics, Tarbiat Modares University
3 Associate Professor of Agricultural Economics, Tarbiat Modares University
4 PhD of Agricultural Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In recent years, the ever-increasing price of food has caused serious concern in terms of providing food expenses and maintaining the governorate's level of food security. Therefore, this study examines the effects of the increase in the price of food products on the cost of living index of urban and rural deciles. In order to achieve the objectives of the study, the supply and use tables of 2016 were used in the form of extended Input-output based on the integrated supply and use tables. 24 items including protein products, vitamins, carbohydrates, caffeine and tobacco products were studied. The results of this study showed that the largest share of the living expenses of urban and rural households is associated with bread. The lowest expenses are related to different types of drinks. Except for all types of red and white meat, packaged fruits and vegetables, and dairy products, the cost of living of rural households increases more than urban households due to the increase in the prices of other food products. Among the income deciles, mostly the first to fourth deciles experience the highest cost of living due to the increase in the price of food products. Therefore, since rural households bear the cost of providing food more than urban households, and income deciles are affected unequally. Also, the price increase of different products (24 items) will have different effects on households. Therefore, it is suggested to control the increase in the price of the most effective products in different ways and if the support policy is considered by the policy makers, it should be adopted and applied according to the different urban and rural deciles and according to the results obtained.
JEL Classification: C67, L66, O18, E64, P42

کلیدواژه‌ها [English]

  • Income Deciles
  • Urban and Rural Households
  • Food Security
  • Supply and Use Tables 

مراجع

  1. آرمان مهر، محدرضا و فرهمند منش، آسیه (1396). بررسی اثر تغییرات قیمت بر رفاه خانوارهای شهری به تفکیک دهک‌های درآمدی و گروه‌های کالایی، فصلنامه علمی مدل‌سازی اقتصادی 11(39): 74-49. 
  2. باقرزاده آذر، فاطمه، رنجپور، رضا و کریمی تکانلو، زهرا (1396). برآورد وضعیت توان مالی خرید و انتخاب مواد غذایی خانوارها به تفکیک استان‌ها و تأثیر متغیرهای اقتصادی بر آن. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد مقداری، 14(3): 49-72.
  3. پرمه، زورار (1384). بررسی یارانه انرژی و آثار افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر سطوح قیمت‌ها در ایران. فصلنامه پژوهش‌نامه بازرگانی، 34: 171-147.
  4. پروین، سهیلا و بانویی، علی اصغر (1387). تحلیل‌های سیاستی آثار حذف یارانه کالاهای اساسی بر شاخص هزینه زندگی خانوارهای شهری و روستایی در چارچوب تحلیل مسیر ساختاری. اقتصاد مقداری، 5(4): 1-33.
  5. پروین، سهیلا و بانویی، علی اصغر (1396). آثار و تبعات اجرای مرحله اول قانون هدفمندسازی یارانه‌ها بر رفاه دهک‌های پایین درآمدی در چارچوب رویکرد تحلیل مسیر ساختاری.پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی). 17(3): 193-225.‎
  6. حسنی پارسا، الناز و مهرآرا، محسن (1399). بررسی تأثیر افزایش قیمت مواد غذایی بر رفاه خانوارهای شهری در ایران.مجلس و راهبرد. 27(104): 323-349.   
  7. حسینی، سید صفر، پاکروان چروده، محمدرضا و سلامی، حبیب‌ا... (1395). تأثیر اجرای سیاست هدفمندسازی یارانه‌ها بر امنیت غذایی در ایران. پژوهش‌های اقتصادی ایران, 21(67): 53-82.‎
  8. حیدری، خلیل. کاوند، حسین و پرمه، زورار (1386). تأثیر کاهش یارانه غذایی بر کالری دریافتی خانوارهای ایرانی.‎ رفاه اجتماعی. 6(24): 175-159.
  9. خوشدل، آمنه و عباسی، ابراهیم (1394). مقایسه مصرف کالاهای اساسی خانوارهای فقیر و متوسط قبل و بعد از نقدی سازی یارانه‌ها.پژوهش‌های رشد و توسعه پایدار (پژوهش‌های اقتصادی). 15(4): 217-243.‎
  10. راغفر، حسین کردبچه، حمید و خدایاری، طیبه (1396). بررسی سبد مصرفی مواد غذایی در خانوارهای شهری ایران با استفاده از معادلات تقاضای سیستمی. رفاه اجتماعی. 14(65): 43-68.
  11. شریفی، نورالدین و نبوی لاریمی، سید محسن (1394). عبور نرخ ارز به شاخص قیمت کالاها و تورم در ایران.تحقیقات اقتصادی. 50(3): 658-639.
  12. صادقی، منیر. اکبری، نعمت‌ا... و امیری، هادی (1395). تأثیر قانون هدفمندسازی یارانه کالاهای اساسی بر رفاه خانوار (مطالعه موردی: شهر اصفهان).سیاست‌گذاری اقتصادی. 8(16): 41-64.
  13. قهرمان‌زاده، محمد. انصاری، فاطمه. فلسفیان، آزاده و فردوسی، رویا (1392). اندازه‌گیری آثار رفاهی افزایش قیمت انواع گوشت بر خانوارهای شهری ایرانی. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 44(2): 201-209.
  14. قهرمان‌زاده، محمد و پیش بهار، اسماعیل و دشتی، قادر (1394). اندازه‌گیری تأثیر افزایش قیمت مواد غذایی بر رفاه خانوارهای شهری ایرانی. اقتصاد کشاورزی. 9(36): 97-119.
  15. کریمی، سعید، راسخی، سعید و احسانی، مجتبی (1388). بررسی تقاضای مواد غذایی مشمول یارانه، در مناطق شهری ایران با استفاده از مدل AIDS. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 13(39): 147-166.
  16. کفایی، محمدعلی و مهدی‌زاده، آیدا (1392). تأثیر افزایش قیمت کالاها بر رفاه اجتماعی خانوار، اقتصاد و الگوسازی 4(15-14): 96-75.
  17. میرزایی، حسن و خسروی‌نژاد، علی اکبر (1390). اثرات تعدیل قیمت کالاهای اساسی: نان، برنج، روغن نباتی و قند و شکر بر سطح رفاه خانوار شهری و روستایی. پژوهشنامه بازرگانی.‎ 15(60): 66-35.
  18. Akbay, C., & Ahmadzai, A. K. (2020). The Factors Affecting Food Security in the Eastern Region of Afghanistan. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 23(2), 467-478.
  19. Akter, S., & Basher, S. A. (2014). The impacts of food price and income shocks on household food security and economic well-being: Evidence from rural Bangladesh. Global Environmental Change, 25, 150-162.
  20. Matthews, A. (2011) Food Prices and Rural Poverty, European Review of Agricultural Economics, 38(4): 617–619, https://doi.org/10.1093/ erae/jbr050
  21. Alem, Y., & Söderbom, M. (2012). Household-level consumption in urban Ethiopia: the effects of a large food price shock. World development, 40(1), 146-162.
  22. Ali, A. F. M., Ibrahim, M. F., & Aziz, M. R. A. (2018). Food and Non-Food Expenditure Trends Among the Poor and Needy in Kelantan, Malaysia. Journal of Entrepreneurship and Business, 6(1), 59-78.
  23. Amolegbe, K. B., Upton, J., Bageant, E., & Blom, S. (2021). Food price volatility and household food security: Evidence from Nigeria. Food Policy, 102061.
  24. Anríquez, G., Daidone, S., & Mane, E. (2013). Rising food prices and undernourishment: A cross-country inquiry. Food policy, 38, 190-202.
  25. Brown, M. E., Tondel, F., Essam, T. Thorne, J. A., Mann, B. F. Leonard, K., ... & Eilerts, G. (2012). Country and regional staple food price indices for improved identification of food insecurity. Global Environmental Change, 22(3), 784-794.
  26. Eurostat/European Commission. (2008). Eurostat Manual of Supply, Use and Input-Output Tables. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
  27. FAO (2008). FAO Advisory Committee on Paper and Wood Products – Forty ninth Session – Bakubung, South Africa, 10 June 2008
  28. FSIN, (2020). Global Report on Food Crises. https://www.wfp.org/publications/2020-global-report-food-crises.
  29. Harttgen, K., Klasen, S., & Rischke, R. (2016). Analyzing nutritional impacts of price and income related shocks in Malawi: Simulating household entitlements to food. Food Policy, 60, 31-43.
  30. Jacobs, P. (2010). Household food insecurity, rapid food price inflation and the economic downturn in South Africa. Agenda, 24(86), 38-51.
  31. Jin, H. J., & Cho, S. M. (2021). Effects of cigarette price increase on fresh food expenditures of low-income South Korean households that spend relatively more on cigarettes. Health Policy, 125(1), 75-82.
  32. Lenzen, M., & Rueda-Cantuche, J. M. (2012). A note on the use of supply-use tables in impact analyses. SORT-Statistics and Operations Research Transactions, 139-152.
  33. Lenzen, M., & Rueda-Cantuche, J. M. (2012). A note on the use of supply-use tables in impact analyses. SORT-Statistics and Operations Research Transactions, 139-152.
  34. Lin, B. H., Ver Ploeg, M., Kasteridis, P., & Yen, S. T. (2014). The roles of food prices and food access in determining food purchases of low-income households. Journal of Policy Modeling, 36(5): 938-952.
  35. Llop, M. (2018). Measuring the influence of energy prices in the price formation mechanism. Energy Policy, 117, 39-48.
  36. Llop, M. (2018). Measuring the influence of energy prices in the price formation mechanism. Energy Policy, 117, 39-48.
  37. Mbegalo, Tukae; Yu, Xiaohua (2016): The impact of food prices on household welfare and poverty in rural Tanzania, Discussion Papers, No. 216, Georg-AugustUniversität Göttingen, Courant Research Centre - Poverty, Equity and Growth (CRC-PEG), Göttingen
  38. Miller, R. E., & Blair, P. D. (2009). Input-output analysis: foundations and extensions. Cambridge university press.
  39. Miller, R. E., & Blair, P. D. (2009). Input-output analysis: foundations and extensions. Cambridge university press.
  40. Minot, N. (2014). Food price volatility in sub-Saharan Africa: Has it really increased? Food Policy, 45, 45-56.
  41. Miyazawa, K. (1968). Input-output analysis and interrelational income multiplier as a matrix. Hitotsubashi
  42. Miyazawa, K. (1968). Input-output analysis and interrelational income multiplier as a matrix. Hitotsubashi
  43. Pyatt, G., & Round, J. I. (1979). Accounting and fixed price multipliers in a social accounting matrix framework. The Economic Journal, 89(356), 850-873.
  44. Pyatt, G., & Round, J. I. (1979). Accounting and fixed price multipliers in a social accounting matrix framework. The Economic Journal, 89(356), 850-873.
  45. Rodriguez-Takeuchi, L., & Imai, K. S. (2013). Food price surges and poverty in urban Colombia: New evidence from household survey data. Food Policy, 43, 227-236.
  46. Roland-Holst, D. W., & Sancho, F. (1995). Modeling prices in a SAM structure. The Review of Economics and Statistics, 361-371.
  47. Roland-Holst, D. W., & Sancho, F. (1995). Modeling prices in a SAM structure. The Review of Economics and Statistics, 361-371.
  48. Rudolf, R. (2019). The impact of maize price shocks on household food security: Panel evidence from Tanzania. Food Policy, 85, 40-54.
  49. SFSA 2014. Seasonal Food Security Assessment (SFSA), European and Ministry of Agriculture project, Kabul, Afghanistan. humanitarianresponse.info/files/assessments / SFSA14%20report %20revised.pdf. (Erişim tarihi: 24.07.2014).
  50. Smith, L., Harold A., & Aduayom,‌ D. (2006). Food insecurity in Sub-Saharan Africa: New estimates from household expenditure surveys. Research Report 146. Washington DC: IFPRI.
  51. Wossen, T. Berger, T., Haile, M. G., & Troost, C. (2018). Impacts of climate variability and food price volatility on household income and food security of farm households in East and West Africa. Agricultural systems, 163, 7-15.
  52. Yamauchi, F., & Larson, D. F. (2019). Long-term impacts of an unanticipated spike in food prices on child growth in Indonesia. World Development, 113, 330-343.
  53. Zheng, Z., & Henneberry, S. R. (2012). Estimating the impacts of rising food prices on nutrient intake in urban China. China Economic Review, 23(4): 1090-1103.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 مهر 1400
  • تاریخ بازنگری: 21 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 26 اسفند 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار