نقدی بر ریشه‌های ذهنی نرخ بهره، رهیافتی عقلی مبتنی بر فلسفه‌ی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی

2 عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

3 استادیار دانشگاه علامه طباطبایی

4 استادیار دانشگاه خوارزمی

چکیده

تحقیقات و تحلیل‌های مربوط به ماهیت بهره‌ی پولی، با نقد و بررسی ریشه‌های بهره، به رد یا تأیید آن می‌پردازند. رویکردهای مبتنی بر شکل‌گیری بهره و ریشه‌های آن حول تعیین ریشه‌های عینی بهره، یعنی مولدیت سرمایه و جمعیت و ریشه‌های ذهنی، یعنی رجحان زمانی و رجحان نقدینگی می‌چرخد. مرکز ثقل دیدگاه موافقان و مخالفان بهره در دلایل نقلی برگرفته از ادیان و دلایل عقلی منبعث از اندیشه‌ی فلسفی لیبرالیستی بوده است. بر این مبنا ریشه‌های بهره، بر مبنای مطلوب بودن نگه داشت پول و عدم صدق قاعده مطلوبیت نهایی کاهشی، رجحان نقدینگی و رجحان زمانی با استفاده از پارادایم فلسفه‌ی لیبرالیستی تفسیر شده‌اند.
این مقاله تلاش خود را بر نقد ریشه‌های ذهنی بهره با تأکید بر مبانی فلسفه اسلامی استوار ساخته است. رجحان زمانی به‌عنوان عامل «بین زمانی» بهره، رجحان نقدینگی و مطلوبیت کاهشی پول به‌عنوان عامل درون زمانی بهر منشأ ذهنی دارند و مطابق فلسفه حرکت و زمان در اندیشه اسلامی به دلیل عدم برخورداری از توان و قوه نمی‌تواند موجد پدیده‌ای زمانمند قلمداد شود. مقاله با استفاده از مفاهیم فلسفه اسلامی چون ماهیت، وجود، عینی یا ذهنی بودن وجود، به‌نقد ریشه‌های ذهنی بهره می‌پردازد.
طبقه‌بندی P4,H43, P2, E43,E49 :JEL

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Criticizing Subjective Origins of Interest Rate, A Rational Approach Based on Islamic Philosophy.

نویسندگان [English]

  • Somaye Rashidian 1
  • mohammad mahdi mojahedi moakhar 2
  • Amrollah Amini 3
  • Ali Masuminia 4
1 Ph.D. Student of Islamic Economics, Allameh Tabataba’i university
2 Allameh Tabataba’i university
3 Assistant professor of Allameh Tabataba’i university
4 Assistant professor of Kharazmi university
چکیده [English]

There have been different views trying to approve or reject interest by defining the origins of interest as well as criticizing and investigating such origins. Pros approaches mostly focus on objective origins of interest, i.e. productivity of capital and population as well as subjective origins, i.e. time preference, diminishing marginal utility rule and liquidity preference. However, the focal point of course is the narrative reasons taken from religions and rational reasons which root in philosophy.
This article is trying to criticize the subjective origins of interest based on Islamic philosophy. In this regard Time preference, as the “inter-temporal” factor, diminishing marginal utility and liquidity preference as the intera-temporal preference could not be moved in during the time. Because ability for motion need to puissance, subsequently the subjunctives’ interest rates do not have this feature, and would be criticized. This would be done using Islamic philosophy concepts such as nature, essence, objective or subjective essence, respecting subjective time theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interest
  • Islamic economics
  • time preference
  • liquidity preference
  • Origin of interest

مراجع

  1. بخشی دستجردی، رسول (1389). «بررسی تطبیقی نظریه‌ی نرخ بهره‌ی صفر با نظریه تحریم ربا در اسلام»، اقتصاد اسلامی، سال دهم، شماره 37، ص 61-88.
  2. بخشی دستجردی، رسول و دلالی اصفهانی، رحیم (1383). درآمدی بر ریشه‌های ذهنی ایجاد بهره از نظر بوم باورک (یک دیدگاه انتقادی)، پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، پاییز، شماره 13: 95-112.
  3. بلانچارد، اولیویر جین و فیشر، استنلی (1376). درس‌هایی در اقتصاد کلان، ج اول، مترجمان: محمود ختایی، تیمور محمدی، انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
  4. پیغامی، عادل (1389). تحلیل انتقادی نظریه‌های حقیقی- پولی و انگیزه‌های بین زمانی در موضوع شناسی بهره، رساله‌ی دکتری، دانشگاه امام صادق (ع).
  5. تفضلی، فریدون (1372). تاریخ عقاید اقتصادی (از افلاطون تا دوره معاصر)، تهران، نشر نی.
  6. دلالی اصفهانی، رحیم و ایزد خواستی، حجت (1394). ماهیت و ضرورت پول و بهره در نظام سرمایه‌داری: رویکرد انتقادی، انتشارات ارسطو.
  7. دلالی اصفهانی، رحیم، رنانی، محسن، سامتی، مرتضی و اسماعیل‌زاده، رضا (1387) رشد بهینه‌ی اقتصادی پایا و هزینه‌های عمومی در ایران: یک تحلیل پویا، فصلنامه‌ی پژوهشنامه‌ی اقتصادی، دوره 8، شماره 30، صفحه 15-40.
  8. رجایی، محمدکاظم (1385). ماهیت بهره و کارایی اقتصادی آن، قم مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  9. صدر، محمدباقر (1349). اقتصاد ما (بررسی‌هایی درباره‌ی مکتب اقتصادی اسلام)، مترجم: ع- اسپهبدی، ج 2  نشر بیتا.
  10. طباطبائی، محمدحسین (1420). نهایه الحکمه، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ پنجم، منقحه
  11. گزل، سیلویو (1383). نظام اقتصاد طبیعی از راه زمین آزاد و پول آزاد، ترجمه: بیضایی، سید ابراهیم، انتشارات سمت.
    1. Lerner, A. (1959). Consumption- Loan Interest and Money; Journal of political economy, the university of Chicago press, 67(5), 512-518
    2. Allais, M. (1947). Economie ET Interet; Paris, Imprimerie Nationale, First Edition
    3. Bohm-Bawerk, E.V. (1889). Capital and interest, South Holland, Libertarian Press, translated by William Smart
    4. Bohm-Bawerk, E.V. (1891). Positive theory of capital, translated by William Smart
    5. Cencini, A. (2001). Monetary macroeconomics. A new approach, London and New York
    6. Fisher, I. (1930). The theory of interest, NY, Macmillan
    7. Friedman, M. (1969). The Optimum Quantity of Money and other Essays; Chicago Press, Aldine
    8. Harrod, R. F. (1948). Towards a Dynamic Economics, The American Economic Review, 39(2), 497-499
    9. Harrold, L. (1998). zero nominal interest rates: why they are good and how to get them; Federal Reserve Bank of Minneapolis quarterly review spring
    10. Keynes, J.M. (1936). The General Theory of Employment, Interest and Money, London, Macmillan
    11. Mises, L. V. (1949). Human Action: A treatise on economics; 1963 edition, New Haven: Yale University Press
    12. Murphy, R. (2003).Unanticipated Intertemporal change in theories of interest, Ph.D. dissertation, new York university
    13. Ono, Y. (1994). Money, Interest and Stagnation-Dynamic Theory and Keynes’s Economics; London, oxford university press
    14. Samuelson, P. (1968). what classical and neoclassical monetary theory really was, Canadian Economics Association, 1(1), 1-15
    15. Pigoue, A. C. (1920).The Economics of Welfare; 1952 (4th) edition, London: Macmillan
    16. Ramsey F. P. (1928). The Mathematical Theory of Saving, Economic Journal. 28 (152), 543-559
    17. Samuelson, P. (1958). An Exact Consumption Loan Model of Interest with or without Social Contrivance of Money, The Journal of Political Economy, 66(6), 467-482.
    18. Sanches, D. (2012). “The Optimum Quantity of Money”; Business review. Q4
    19. Simmel, G. (1907). Philosophy of Money, edited by David Frisby, published by Taylor & Francis e-Library 2005
    20. Wicksell, K. (1898). Interest and Prices; sentry press, New York, N.Y.
    21. Woodford, M. (1990). The Optimum quantity of money, In Handbook of monetary economics, volume II, edited by B.M. Friedman and F.H. Hanh, Elseveir science publishers B.V. :1067-1152

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 آبان 1396
  • تاریخ بازنگری: 22 دی 1396
  • تاریخ پذیرش: 18 اردیبهشت 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار